Μαζική αμφισβήτηση ενάντια στον θεσμικό ρατσισμό των ΗΠΑ

Ένας «αντάρτης» αθλητής γίνεται σύμβολο

Στις 26 Αυγούστου, πριν από την έναρξη του αγώνα φούτμπολ ανάμεσα στους San Francisco 49ers και τους Green Bay Packers, ο κουόρτερμπακ των 49ers, Κόλιν Κάπερνικ, αρνήθηκε να σηκωθεί όρθιος κατά την ανάκρουση του αμερικανικού εθνικού ύμνου. Αργότερα δήλωσε: «Δεν πρόκειται να σταθώ όρθιος και να δείξω περηφάνια για τη σημαία μιας χώρας που καταπιέζει τους μαύρους ανθρώπους και όλους τους έγχρωμους... Για μένα, αυτό είναι πολύ σπουδαιότερο από το φούτμπολ και θα ήταν εγωιστικό εκ μέρους μου να γυρίσω το βλέμμα μου αλλού. Υπάρχουν πτώματα στους δρόμους και άνθρωποι που παίρνουν πληρωμένες άδειες και τη γλιτώνουν ενώ έχουν δολοφονήσει».
Ακολούθησαν σκληρές επικρίσεις για την «ασέβεια στη σημαία, την πατρίδα, την αστυνομία», οπαδοί που έκαιγαν δημόσια τη φανέλα του, ενώ η αστυνομία απαίτησε συγνώμη, απειλώντας ότι θα πάψει να «προστατεύει» τα παιχνίδια των 49ers. Αρκετοί πίστευαν ότι ο Κάπερνικ θα είχε την κατάληξη παλιότερων «ανταρτών» αθλητών, που η καριέρα τους θάφτηκε αφού δέχτηκαν τόνους λάσπης και επιθέσεων. 
Με αυτό στο μυαλό (όπως εξήγησε αργότερα), ένας βετεράνος του πολέμου στο Αφγανιστάν που έγινε αντιμιλιταριστής ακτιβιστής, ο Ρόρι Φάνινγκ, ανέβασε μια φωτογραφία όπου δεν σηκώνεται στην ώρα του εθνικού ύμνου σε έναν αγώνα των Σικάγο Καμπς. Μέσα σε 2 μέρες η φωτογραφία είχε αναδημοσιευτεί από 100.000 ανθρώπους, και άλλοι βετεράνοι πήραν δημόσια θέση και το #VeteransForKaepernick (βετεράνοι υπέρ του Κάπερνικ) ήταν για ένα διάστημα το πιο δημοφιλές χάσταγκ στο Τουίτερ. 
Ο Φάνινγκ είπε σε συνέντευξή του:
«Σκοτώνουμε σκουρόχρωμους ανθρώπους ατιμώρητα στο εξωτερικό, όπως σκοτώνουμε έγχρωμους ατιμώρητα εδώ στο εσωτερικό... Θα μπορούσε κανείς να αναφέρει πάρα πολλούς λόγους για να μη σηκωνόμαστε την ώρα του εθνικού ύμνου. Ο Κάπερνικ διάλεξε έναν που είναι απίστευτα σημαντικός και απασχολεί πολλούς ανθρώπους αυτήν τη στιγμή». 
Το κλίμα συνέχισε να αλλάζει. Άλλοι τρεις αθλητές του NFL αρνήθηκαν να σηκωθούν την ώρα του εθνικού ύμνου στους αγώνες τους και αρκετοί ακόμα το συζητούν. Το «κίνημα» έχει βρει ανταπόκριση στις μαύρες αθλήτριες του γυναικείου NBA, σε βολεϊμπολίστριες, ακόμα και σε φοιτητικούς αγώνες, όπως στη Νεμπράσκα όπου ένας λευκός κι ένας μαύρος αθλητής της ομάδας του πανεπιστημίου δεν σηκώθηκαν την ώρα του ύμνου. Ιδιαίτερη σημασία είχε η άρνηση της (λευκής) Μέγκαν Ράπινο, αστεριού της εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου των ΗΠΑ. Από τις δηλώσεις της ξεχωρίζουν δύο σημεία: «Είναι σημαντικό να στέκονται και οι λευκοί στο πλευρό των έγχρωμων ανθρώπων σε αυτό το ζήτημα» και «Όντας γκέι Αμερικανίδα, ξέρω τι σημαίνει να βλέπεις τη σημαία και να ξέρεις ότι δεν προστατεύει τις ελευθερίες σου».
Μπροστά στη χιονοστιβάδα αλληλεγγύης, προέκυψε ξαφνικά από δεξιά ΜΜΕ η «κατηγορία» ότι ο Κάπερνικ είναι μουσουλμάνος. Το διέψευσε, αλλά με τον πλέον υποδειγματικό τρόπο:
«Έχω τεράστιο σεβασμό γι’ αυτήν τη θρησκεία, ξέρω πολλούς μουσουλμάνους που είναι σπουδαίοι άνθρωποι... Αλλά πιστεύω ότι αυτή η φήμη προέκυψε από τους φόβους κάποιων ανθρώπων για αυτή μου τη διαμαρτυρία όπως και από την ισλαμοφοβία σε αυτήν τη χώρα».
Η φανέλα του Κάπερνικ (που αρχικά ετοιμαζόταν να καταλήξει στα αζήτητα) κάνει πλέον θραύση! Και τα έσοδα πάνε σε οργανώσεις που εργάζονται στα γκέτο. Κορυφαία ονόματα του αθλητισμού, όπως τα αστέρια των Γκόλντεν Στέιτ Γουόριορς, Στίβεν Κάρι και Κέβιν Ντουράντ, στήριξαν τον Κάπερνικ στο «να κάνει αυτό που πιστεύει». Λίγο καιρό πριν, άλλωστε, κορυφαίοι αθλητές του NBA είχαν βγάλει κοινό «μανιφέστο» ενάντια στις συστηματικές δολοφονίες μαύρων. Ήταν ένα «χλιαρό» κάλεσμα για «ειρήνη και ενότητα», αλλά δεν είναι μικρό πράγμα να ακούει κανείς τον Λεμπρόν Τζέιμς να διαβάζει τα ονόματα των πρόσφατα δολοφονημένων μαύρων το ένα μετά το άλλο για να καταλήξει «αυτή είναι η σημερινή πραγματικότητα». 
Αυτή η συγκλονιστική εξέλιξη (χωρίς να ακυρώνει τις «πατριωτικές» αντιδράσεις –στους αγώνες των 49ers η εξέδρα «διχάζεται» σε εχθρούς και υποστηρικτές) αποτυπώνει μια αλλαγή από την εποχή που ο «αντάρτης» αθλητής απομονωνόταν εύκολα. Αποτυπώνει και την πίεση στους επαγγελματίες αθλητές (πολύ περισσότερο στους μαύρους) να πάρουν θέση. 
Αυτά δεν είναι άμεσο αποτέλεσμα των δολοφονιών των μαύρων, αυτές συνέβαιναν με τους ίδιους ακριβώς ρυθμούς επί πάρα πολλά χρόνια. Είναι αποτέλεσμα του Black Lives Matter, που έδωσε «ονόματα» στους δεκάδες δολοφονημένους, που αγωνίστηκε για να ανοίξει τα μάτια της κοινής γνώμης και κατάφερε να κάνει το ζήτημα «πανεθνικό». 

Απεργία κρατουμένων σε δεκάδες φυλακές σε όλη τη χώρα!

Μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, είναι σε εξέλιξη ένα σπουδαίο γεγονός: Η προσπάθεια πανεθνικής απεργίας στις φυλακές των ΗΠΑ. Στις 9 Σεπτέμβρη, 45η επέτειο της ιστορικής εξέγερσης στη φυλακή Άτικα, ξεκίνησαν οι κινητοποιήσεις σε μια σειρά φυλακές, με τη φιλοδοξία να επεκταθούν και να διαρκέσουν όσο περισσότερο γίνεται. Η απεργία έχει ξεκινήσει στην Αλαμπάμα και τη Βόρεια Καρολίνα, όπου έχουν αναπτύξει δράση διάφορες συλλογικότητες στις φυλακές τα προηγούμενα χρόνια. Μέχρι το Σάββατο το βράδυ, απεργιακές δράσεις είχαν καταγραφεί σε 40 φυλακές σε 24 διαφορετικές Πολιτείες των ΗΠΑ, και οι συντονιστές της δράσης ελπίζουν η απεργία «να ενισχυθεί καθώς προχωράει». Οι αναφορές των αρχών ποικίλλουν από φυλακή σε φυλακή: από «μόνο μερικούς κρατούμενους που αρνούνται να εργαστούν» μέχρι «μαζικές εξεγέρσεις». 
Τη δράση προετοίμαζαν εδώ και πολύ καιρό το Κίνημα Free Alabama (που τα τελευταία χρόνια έχει μαζικοποιηθεί και οργανώνει φυλακισμένους και σε Οχάιο, Μισισίπι, Βιρτζίνια, Τέξας κ.α.), οργανώσεις όπως οι Μητέρες και Οικογένειες Φυλακισμένων και η Οργανωτική Επιτροπή Φυλακισμένων Εργατών (παρακλάδι των IWW που οργανώνει φυλακισμένους εργαζόμενους). Ήρθε σε συνέχεια απεργιών σε 7 πολιτειακές φυλακές του Τέξας τον Απρίλη, την απεργία στην Αλαμπάμα το Μάη, και απεργίες (είτε εργασίας είτε πείνας) σε Μισισίπι, Γουισκόνσιν, Μινεσότα, Νεβάδα κ.α.
Πέρα από το μέγεθος της δράσης, υπάρχουν και κάποια σημαντικά ποιοτικά στοιχεία. Το ένα αφορά τη διεκδίκηση συμπαράστασης «από έξω». Όπως λέει το απεργιακό κάλεσμα: «Όταν ξεσηκωνόμαστε ενάντια στις αρχές, μας επιτίθενται από παντού και η μόνη προστασία που έχουμε είναι η αλληλεγγύη από έξω... όταν ξεσηκωθούμε και αρνηθούμε να δουλέψουμε στις 9 Σεπτέμβρη, θέλουμε να ξέρουμε ότι οι φίλοι, οι οικογένειες και οι σύμμαχοί μας θα μας προστατεύουν απέξω». Το δεύτερο είναι η μορφή πάλης: η απεργία, που σταδιακά κερδίζει έδαφος σε σχέση με την απεργία πείνας. Είναι η συνειδητοποίηση ότι «όσο βγάζουν λεφτά, δεν τους καίγεται καρφί αν πεθάνουμε από την πείνα» αλλά και ότι «δεν μπορούν να λειτουργήσουν τις φυλακές τους χωρίς εμάς». 
Στις ΗΠΑ έχει οικοδομηθεί ένα θηριώδες σύστημα φυλακών. Στο Μίσιγκαν, για παράδειγμα, η αύξηση δαπανών για την παιδεία από το 1979 ως το 2013 ήταν 18%. Η αντίστοιχη αύξηση δαπανών για τις φυλακές ήταν 219%. Οι ΗΠΑ έχουν πάνω από το 20% του έγκλειστου πληθυσμού παγκοσμίως. 
Τι σχέση έχουν αυτά με το κίνημα των μαύρων; Αυτό το σύστημα «μαζικών φυλακίσεων», ιδιαίτερα μετά την έναρξη του ρατσιστικού «πολέμου κατά των ναρκωτικών», στρέφεται κατά του μαύρου πληθυσμού με οφθαλμοφανή τρόπο. Είναι η άλλη όψη των δολοφονιών στο δρόμο.
Ένας στους 106 λευκούς άντρες άνω των 18 έχει φυλακιστεί. Στους μαύρους είναι ένας στους 15. Οι μαύρες γυναίκες είναι 3 φορές πιθανότερο να φυλακιστούν από τις λευκές. Η χρήση μαριχουάνας είναι ίση μεταξύ λευκών και μαύρων, αλλά οι μαύροι είναι 3,73 φορές πιο πιθανό να συλληφθούν για κατοχή. Αν και η χρήση και εμπορία ναρκωτικών είναι ίση μεταξύ λευκών και μαύρων, οι μαύροι και οι ισπανόφωνοι αποτελούν το 62% των κρατουμένων για παραβίαση της νομοθεσίας για τα ναρκωτικά. Αν και αποτελούν το 15% του ανήλικου πληθυσμού, οι μαύροι έφηβοι συλλαμβάνονται δύο φορές πιο συχνά από τους λευκούς συνομηλίκους τους. Κατά μέσο όρο, οι μαύροι που έχουν παραβιάσει τη νομοθεσία για τα ναρκωτικά εκτίουν ποινές (58 μήνες) ίσες με αυτές που εκτίουν λευκοί για βίαιες επιθέσεις (61 μήνες). 
Μαζί με τη μαζική στέρηση δικαιωμάτων, το σύστημα φυλακών είναι και μια αισχρή κερδοφόρα επιχείρηση, στηριγμένη στη σκλαβιά. Από τους 2,4 εκατομμύρια φυλακισμένους στις ΗΠΑ, γύρω στους 900.000 δουλεύουν είτε για λίγα σεντς είτε απλήρωτοι. Συχνά συντηρούν τις ίδιες τις φυλακές τους, άλλες φορές κάνουν εργασίες για το Δημόσιο (π.χ. πυροσβέστες), και πολλοί εργάζονται για εταιρείες που έχουν συμβόλαια με τις φυλακές (η Walmart, η Victoria’s Secret κ.ά.), φέρνοντας έναν τζίρο που το Κίνημα Free Alabama εκτιμά πως φτάνει τα 500 δισ. δολάρια ετησίως. 
Με αυτά υπόψη, η ερευνήτρια Μισέλ Αλεξάντρ έγραψε πως το σύστημα φυλακών είναι «ο Νέος Τζιμ Κρόου» (η ρατσιστική νομοθεσία που ίσχυε στον αμερικανικό Νότο). Με αυτά υπόψη, ο Μέλβιν Ρέι, ακτιβιστής του κινήματος των φυλακισμένων, δήλωσε από τη φυλακή της Αλαμπάμα: «Θέλουμε να μάθει ο κόσμος ότι η 13η Τροπολογία ποτέ δεν κατάργησε στην πραγματικότητα τη σκλαβιά». 
Ενάντια σε αυτήν τη σύγχρονη σκλαβιά στρέφεται και η απεργία στις φυλακές. Ακόμα δεν υπάρχουν ενδείξεις σοβαρής σύνδεσης του «έξω» και του «μέσα», αν και στις διαδηλώσεις που έγιναν σε διάφορες πόλεις τη μέρα έναρξης της απεργίας τα τοπικά BLM συμμετείχαν με μπλοκ, ενώ στη Νέα Υόρκη το BLM έβγαλε ένα μανιφέστο αιτημάτων που περιλαμβάνει αιτήματα ενάντια στο σύστημα φυλακών. 
Όπως και να έχει, ο θεσμικός ρατσισμός, που είχε κρυφτεί για δεκαετίες πίσω από τον «πόλεμο ενάντια στα ναρκωτικά» και τη ρητορική για «μεταφυλετική Αμερική», δέχεται σοβαρά πλήγματα πλέον. Το ότι αυτό συμβαίνει ύστερα από 8 χρόνια Ομπάμα είναι ακόμα πιο αποκαλυπτικό. Μια γενιά αγωνιστών έμαθε από τη σκληρή εμπειρία πως δεν αρκεί «να είναι ώριμη η Αμερική να δεχτεί έναν μαύρο πρόεδρο», πως η παλιά προτροπή στα κινήματα «να φέρουν τους μαύρους και στην κάλπη» (που σήμαινε στην ουσία να ψηφίσουν Δημοκρατικούς και να περιμένουν από εκεί τη λύση) δεν φέρνει αλλαγές...