Κάθε χρόνο αυτό που συνηθίζαμε να λέμε «δημόσια δωρεάν εκπαίδευση» φαντάζει όλο και πιο μακρινό. Τα δίδακτρα που επιβάλλονται στο ένα μετά το άλλο μεταπτυχιακό καθώς και η θεσμοθέτησή τους μέσα από το νέο νομοσχέδιο της κυβέρνησης για τα μεταπτυχιακά προγράμματα και τις διδακτορικές σπουδές, το οποίο έχει βγει ήδη σε δημόσια διαβούλευση, δημιουργεί μια ακόμη πιο δυσβάσταχτη κατάσταση για τους φοιτητές. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, πιστή στις δεσμεύσεις του μνημονίου που υπέγραψε και στις πολιτικές λιτότητας που εφαρμόζει, ανοίγει το δρόμο για μεταρρυθμίσεις που για χρόνια προσπαθούσαν να υλοποιήσουν οι προκάτοχοί της.
Ημερ.Δημοσίευσης
Προηγούμενη κατάσταση
Η επίθεση του νεοφιλελευθερισμού που εντάθηκε την περίοδο των μνημονίων άφησε το αποτύπωμά της και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Οι περικοπές σε φοιτητικές παροχές (σίτιση, στέγαση, συγγράμματα), οι απολύσεις εργαζομένων των πανεπιστημίων, τα εντατικά προγράμματα σπουδών, η αυξημένη αστυνόμευση των σχολών και η επιβολή διδάκτρων στα μεταπτυχιακά αποτελούν κάποια από τα βασικά σημεία αυτής της επίθεσης. Ειδικά το τελευταίο αποτελεί την κορωνίδα μιας σειράς αναδιαρθρώσεων στο ελληνικό πανεπιστήμιο που αφενός αυξάνει τους ταξικούς φραγμούς μετακυλίοντας το κόστος σπουδών στις πλάτες των φοιτητών και αφετέρου τους εξειδικεύει ανάλογα με τις ανάγκες της αγοράς προκειμένου να αποτελέσουν φθηνό και ευέλικτο εργατικό δυναμικό.
Το καινούργιο νομοσχέδιο
Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και το νομοσχέδιο που φέρνει η κυβέρνηση. Όσο και αν προσπαθεί να μας διαβεβαιώσει η αναπληρώτρια υπουργός παιδείας Σία Αναγνωστοπούλου ότι «λαμβάνεται πρόνοια για την κατοχύρωση του δικαιώματος πρόσβασης στο κοινωνικό αγαθό της παιδείας για όλους τους πολίτες και ειδικότερα η δυνατότητα πρόσβασης στις μεταπτυχιακές σπουδές φοιτητών περιορισμένης εισοδηματικής ικανότητας», δυστυχώς δεν πείθει. Μια πρόχειρη ματιά στο σχέδιο νόμου δείχνει ότι πηγή χρηματοδότησης των μεταπτυχιακών προγραμμάτων μπορούν να αποτελέσουν: «δωρεές, παροχές, κληροδοτήματα, χορηγίες φορέων, ερευνητικά προγράμματα, ευρωπαϊκοί πόροι». Η λογική της ελεύθερης αγοράς λέει, ότι π.χ. οι δωρεές και οι χορηγίες δεν θα γίνονται από κάποιους ευαίσθητους σε ζητήματα παιδείας αλλά από κάποιους αδίστακτους σε ζητήματα κέρδους. Είναι προφανής η προσπάθεια σύνδεσης των επιχειρήσεων με την εκπαίδευση και η εναρμόνιση των προγραμμάτων σπουδών με τις ανάγκες της αγοράς. Το ίδιο σχέδιο νόμου αναφέρει επίσης ότι μόνο σε «εξαιρετικές περιπτώσεις» κι εφόσον δεν επαρκούν τα λειτουργικά έξοδα ενός μεταπτυχιακού προγράμματος, «δύναται να προβλεφθεί καταβολή εκ μέρους των φοιτητών τέλους εγγραφής», να επιβληθούν δίδακτρα δηλαδή. Παρ’ όλα αυτά, απ’ ό,τι φαίνεται, εκατοντάδες μεταπτυχιακά προγράμματα που υπάρχουν αυτή τη στιγμή αποτελούν «εξαιρετικές περιπτώσεις» καθώς έχουν δίδακτρα και μάλιστα πολλά από αυτά πολύ υψηλά.
Είναι προφανές ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ για άλλη μια φορά παίζει με τις λέξεις προσπαθώντας να κοροϊδέψει τους φοιτητές. Πετάει το τυράκι της προστασίας των οικονομικώς αδυνάμων, ενώ στην πραγματικότητα θεσμοθετεί από την πίσω πόρτα τη συνέχιση μιας παθογενούς κατάστασης που αναγκάζει τους φοιτητές να βάζουν το χέρι πολύ βαθιά μέσα στην τσέπη προκειμένου να σπουδάσουν. Κάνει αναφορά σε «εξαιρετικές περιπτώσεις» όταν το 2013, με βάση στοιχεία του ΔΠΘ, από τα 609 μεταπτυχιακά της βάσης δεδομένων τα 314, δηλαδή το 51,5% απαιτούσαν δίδακτρα. Αναφέρει ότι επιδιώκει την κατοχύρωση της πρόσβασης σε μεταπτυχιακά προγράμματα σε όλους τους φοιτητές, όταν το Κέντρο Ανάπτυξης Εκπαιδευτικής Πολιτικής δείχνει ότι είμαστε από τις πιο ακριβές χώρες στα μεταπτυχιακά προγράμματα.
Τα δίδακτρα
πολλαπλασιάζονται
Η κατάσταση που διαμορφώνεται είναι ιδιαίτερα δύσκολη και επιδεινώνεται διαρκώς. Κάθε χρόνο σε όλο και περισσότερες σχολές επιβάλλονται δίδακτρα στα μεταπτυχιακά προγράμματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Νομική της Αθήνας. Μια σχολή που ανέκαθεν είχε δωρεάν μεταπτυχιακά, πέρυσι απέκτησε για πρώτη φορά δίδακτρα μόνο στον τομέα του Διεθνούς και Ευρωπαϊκού Δικαίου. Η ιστορία δεν σταματά εκεί όμως, καθώς φέτος ενοποιούνται όλα τα μεταπτυχιακά σε ένα ενιαίο που σπάει σε 22 κατευθύνσεις με δίδακτρα 1.200 ευρώ παντού. Επιπρόσθετα, εκτός του ότι πρέπει να πληρώνεις για να κάνεις μεταπτυχιακό, για να καταφέρεις τελικώς να πληρώσεις πρέπει να χρωστάς μόνο τρία μαθήματα ή να έχεις πτυχίο τουλάχιστον με «Λίαν Καλώς» ώστε να δώσεις εξετάσεις εισαγωγής. Συνεπώς, φοιτητές που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα ή δεν έχουν συγκεντρώσει το απαιτούμενο «Λίαν Καλώς» ή χρωστούν π.χ. τέσσερα μαθήματα για πτυχίο, είναι εξ αρχής αποκλεισμένοι από τη δυνατότητα υποβολής αίτησης συμμετοχής στις εξετάσεις. Πρόκειται για μια παρανοϊκή κατάσταση που προσπαθεί να εμπεδώσει μια νέα κανονικότητα στους/ις φοιτητές/τριες. Την κανονικότητα του ατομικού δρόμου και της προσωπικής ανέλιξης κόντρα στην λογική της συλλογικής πάλης και διεκδίκησης. Το πανεπιστήμιο μετατρέπεται από ένα ζωντανό κοινωνικό χώρο σκέψης και αμφισβήτησης σε ένα αποστειρωμένο τεχνοκρατικό ίδρυμα που εντατικοποιώντας και εμπορευματοποιώντας τους κύκλους σπουδών ετοιμάζει φτηνό, καταρτισμένο και ευέλικτο εργατικό προσωπικό, ικανό ικανοποιήσει τις ανάγκες των εργοδοτών.
Ανάγκη απάντησης
από τη φοιτητική Αριστερά
Όλα αυτά καθιστούν ακόμη επιτακτικότερη την προσπάθεια ανασυγκρότησης της φοιτητικής Αριστεράς σε συγκρουσιακή κατεύθυνση. Είναι πολύ σημαντικό φέτος να αποφευχθεί η εσωστρέφεια και ο θεωρητικός αναστοχασμός της περσινής χρονιάς που είχε ως αποτέλεσμα τη σχεδόν ολοκληρωτική κινηματική αδράνεια. Το στοίχημα για τη φοιτητική Αριστερά φέτος είναι να απαντήσει στα ερωτήματα και τις ανάγκες των πληττόμενων φοιτητών μέσα από μαζικές Γενικές Συνελεύσεις, ζωντανούς Φοιτητικούς Συλλόγους, δυναμικές αγωνιστικές δράσεις, επιτακτικές συμπορεύσεις με τους εργαζομένους και σημαντικές εμπλοκές στα κεντρικά πολιτικά μέτωπα που ανοίγουν. Πατώντας σε ένα φαινομενικό πέπλο σταθερότητας, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, συνεχίζει να αφυδατώνει οικονομικά το δημόσιο πανεπιστήμιο προσδοκώντας σε συναινέσεις. Μοναδική δουλειά μας φέτος είναι να της τραβήξουμε το πέπλο που πατά. Γιατί η σταθερότητα του συστήματος γεννάει την αστάθεια τη δική μας. Και σε περιόδους αστάθειας κάνουμε ωραία πράγματα…