Ύστερα από τον εκλογικό θρίαμβο του ΣΥΡΙΖΑ και του Τσίπρα στις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015, πολλοί βιάστηκαν να πουν ότι βαδίζουμε σε μια μνημονιακή σταθεροποίηση με ηγεμόνες τον ΣΥΡΙΖΑ και τον Τσίπρα. Έχοντας ψηφίσει χωρίς κοινοβουλευτικές απώλειες τα πρώτα μνημονιακά «πακέτα» μέτρων, εμπνεύστηκε και υλοποίησε στη διάρκεια του καλοκαιριού ένα σχέδιο πολιτικής αντεπίθεσης «σε όλα τα μέτωπα» για να εδραιώσει μια τέτοια ηγεμονία. Σε λιγότερο από 20 μέρες, αρχίζοντας από την παρουσία του στη ΔΕΘ, το σχέδιο αυτό είναι κομμάτια και θρύψαλα.
Φωτογραφία
Ημερ.Δημοσίευσης
Στο διάστημα αυτό, η συγκέντρωση αρνητικών εξελίξεων για την κυβέρνηση είναι πραγματικά εντυπωσιακή!
Ας εξετάσουμε το γαϊτανάκι της αστάθειας ξεκινώντας από τη «μεγάλη εικόνα», της δομικής κρίσης του ελληνικού καπιταλισμού και των αδιεξόδων της διαχείρισής της. Η διαχειριστική γραμμή της άρχουσας τάξης και των δανειστών ήταν και παραμένει η υλοποίηση υφεσιακών μνημονιακών προγραμμάτων με τετραπλό στόχο: την «εκκαθάριση» των εργατικών και κοινωνικών δικαιωμάτων (με στόχο την καπιταλιστική ανάκαμψη πάνω σε κοινωνικά ερείπια), τη στήριξη των τραπεζών (με προγράμματα ανακεφαλαίωσης που επιδεινώνουν την κρίση δημόσιου χρέους), το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας (ώστε με το γενικευμένο πλιάτσικο να στηριχτεί η «επιχειρηματικότητα»), την «εκκαθάριση» των αδύναμων κεφαλαίων (για ισχυροποίηση των κεφαλαίων που θα επιβιώσουν).
Αν η διεθνής κρίση είχε ελεγχθεί, αν η Ευρωζώνη και η ΕΕ είχαν βρει την πόρτα της εξόδου απ’ αυτήν, αν οι αντιδράσεις του κινήματος αντίστασης στην Ελλάδα δεν ήταν ισχυρές, τότε ένα τέτοιο σχέδιο διεθνώς επιτηρούμενης εξόδου του ελληνικού καπιταλισμού από την κρίση του θα ήταν ρεαλιστικό.
Όμως καμία από αυτές τις προϋποθέσεις δεν ίσχυσε.
Η άρχουσα τάξη ακόμη κλαίει και οδύρεται για την «ευκαιρία που χάθηκε» με τον Σαμαρά το 2014, όταν το λαϊκό ρεύμα του οποίου ηγήθηκε ο ΣΥΡΙΖΑ δεν επέτρεψε να κλείσει το καπάκι της μνημονιακής χύτρας στον «σωστό χρόνο». Η αδυναμία «πολιτικού συγχρονισμού» με το υποτιθέμενο «παρά πέντε» της εξόδου από την κρίση χτυπάει ξανά τώρα, επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Η μνημονιακή στροφή του ΣΥΡΙΖΑ έγινε με αστραπιαία ταχύτητα, σε εξαιρετικά συμπυκνωμένο πολιτικό χρόνο, αλλά την «πρόλαβε» μια νέα ευρωπαϊκή κρίση, αυτήν τη φορά κατά κύριο λόγο πολιτική και θεσμική. Πάνω στην «κινούμενη άμμο» της οικονομικής κρίσης που παραμένει, το Brexit και η άνοδος της ευρωσκεπτικιστικής και ρατσιστικής ακροδεξιάς, σε συνδυασμό με τις σημαντικές εκλογικές αναμετρήσεις σε Αυστρία, Ιταλία, Ολλανδία και κυρίως Γαλλία και Γερμανία, έχουν ένα διπλό αποτέλεσμα που δεν επιτρέπει ούτε στον ελληνικό καπιταλισμό να ανοίξει τα φτερά του ούτε στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ να πετύχει μια κάποια σταθεροποίηση: από τη μια δεν επιτρέπουν καμία χαλάρωση του μνημονιακού προγράμματος, από την άλλη δεν επιτρέπουν οποιαδήποτε ρύθμιση του ελληνικού χρέους.
Ακόμη χειρότερα, η νέα συγκυρία κάνει τη συμμετοχή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα ακόμη πιο «απαραίτητη» από πριν.
Από το συνδυασμό αυτών των παραγόντων εξηγείται ο κατακλυσμός αρνητικών για την κυβέρνηση ειδήσεων των τελευταίων ημερών: ότι το ΔΝΤ ανακινεί ζήτημα ξηλώματος των μέτρων της πρώτης αξιολόγησης (λιγότεροι φόροι στο κεφάλαιο, περισσότερες περικοπές, περισσότερη «απελευθέρωση» αγορών - εργασίας, προϊόντων κ.λπ.), ότι η Γερμανία διαπιστώνει καθυστέρηση στα προαπαιτούμενα και ζητεί επιτάχυνση, ότι το μήνυμα των Ευρωπαίων δανειστών είναι τριπλό όχι στη ρύθμιση χρέους, στη συμμετοχή των ελληνικών ομολόγων στο πρόγραμμα «ποσοτικής χαλάρωσης» της ΕΚΤ και σε χαμηλότερα πλεονάσματα μετά το 2017, ότι άρχισαν τα «υπονοούμενα» για ανάγκη νέας (!) ανακεφαλαίωσης των τραπεζών, ότι άρχισαν οι απειλές για 4ο μνημόνιο!
Ο ορίζοντας για τον ελληνικό καπιταλισμό, και την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ που διαχειρίζεται τις τύχες του «κλείνει» παράγοντας οικονομικό και πολιτικό «βαρομετρικό χαμηλό».
Το εσωτερικό μέτωπο
Τα πράγματα είναι εξίσου άσχημα, αν όχι ακόμη χειρότερα, στο εσωτερικό μέτωπο.
Η υπόσχεση για «επανεκκίνηση της οικονομίας» και «ανάπτυξη» αναβάλλεται διαρκώς για κάποιο επόμενο τρίμηνο ή εξάμηνο, η υφεσιακή πίεση των μέτρων διαψεύδει τις αισιόδοξες κυβερνητικές προβλέψεις, τα «κόκκινα» επιχειρηματικά δάνεια αυξάνονται, οι εξαγωγές μειώνονται, τα έσοδα από τον τουρισμό το ίδιο, οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο αυξάνονται και ξεπερνούν πλέον τα 90 δισ. ευρώ (!), τα αποθεματικά του κράτους στερεύουν κάπου περί τα μέσα Οκτωβρίου, τα αποθεματικά των ταμείων στερεύουν επίσης, και ΙΚΑ - ΟΑΕΕ δηλώνουν ότι χωρίς έκτακτη ενίσχυση αδυνατούν να καταβάλουν συντάξεις μετά το Νοέμβριο...
Όσον αφορά την κοινωνία, ενώ από τη μια η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ δεν ικανοποιεί απόλυτα τους δανειστές με την «πρόοδο» στην ψήφιση των προαπαιτουμένων, από την άλλη χάνει με ραγδαίους ρυθμούς την αξιοπιστία της προς τα εργατικά και λαϊκά στρώματα και το «λαό της Αριστεράς». Οι πρόσφατες ρυθμίσεις στο πολυνομοσχέδιο που κατατέθηκε για τα 15 προαπαιτούμενα «ξηλώνουν» τα μεταβατικά μέτρα εξαίρεσης του τουρισμού σε νησιά με λιγότερους από 2000 κατοίκους και των επιστημονικών φορέων από τις νέες, αυξημένες εισφορές, γελοιοποιώντας τις «δεσμεύσεις» της κυβέρνησης και δίνοντας μια πρόγευση για το τι θα ακολουθήσει τους επόμενους μήνες. Ταυτόχρονα, η μεταφορά «ιερών αγελάδων» της δημόσιας περιουσίας στο υπό τον έλεγχο των δανειστών υπερταμείο δίνει το γενικό σήμα του ξεπουλήματος. Και μόνο... αντίβαρο σε όλα αυτά μένουν τα γεμιστά της Θεανώς Φωτίου...
Η «μονομαχία»
στο βάλτο της διαπλοκής
Όλα τα προηγούμενα αδιέξοδα συμπυκνώνονται στο μέτωπο της πολιτικοεπιχειρηματικής διαπλοκής, όπου η υπόθεση των τηλεοπτικών αδειών, το σκάνδαλο της Τράπεζας Αττικής και το «Καλογρίτσας-gate» απειλούν ευθέως την κυβερνητική συνοχή και αντοχή.
Η επιλογή της μνημονιακής στροφής και μετάλλαξης προετοιμάστηκε από μια διαδικασία απόκτησης «γεφυρών» με κέντρα του συστήματος. Ύστερα από τη μνημονιακή στροφή, η ανάγκη να γίνουν οι «γέφυρες» πραγματικά ερείσματα στους σκληρούς μηχανισμούς του αστικού-μνημονιακού κράτους και της πολιτικοεπιχειρηματικής διαπλοκής έγινε άκρως πιεστική για την παραμονή στην κυβερνητική εξουσία. Η ταχύτητα και η «βουλιμία» με την οποία επιχειρήθηκε η απόκτηση τέτοιων ερεισμάτων έχει οδηγήσει σε σκληρούς ανταγωνισμούς, που πλέον έχουν βγει εκτός ελέγχου.
Επιπλέον, η κρίση έχει διαβρώσει τον παλιό συσχετισμό δύναμης ανάμεσα στους ισχυρούς καπιταλιστικούς ομίλους χωρίς ένας νέος συσχετισμός να έχει παγιωθεί. Αυτό το γεγονός αυξάνει τους κινδύνους για τους μαθητευόμενους μάγους της κυβέρνησης (Παππάς και τηλεοπτικές άδειες, Δραγασάκης και Τράπεζα Αττικής, Παππάς - Δραγασάκης και Καλογρίτσας κ.λπ.), ενώ ταυτόχρονα επιτείνει την αστάθεια του συστήματος (συγκρούσεις μέσα στους μηχανισμούς του κράτους –δικαστικό σώμα, μίντια, διοικήσεις τραπεζών, αθλητισμός). Σε συνδυασμό με όλα τα υπόλοιπα, η κατάσταση δεν απέχει πολύ από τη δημιουργία «κρίσης μέσα στο κράτος».
Εφαρμόζοντας η κυβέρνηση σκληρές μνημονιακές πολιτικές και επενδύοντας όλη της την ενέργεια στη διεκδίκηση τέτοιων ερεισμάτων, δεν είναι καθόλου τυχαίο που το κόμμα ΣΥΡΙΖΑ έχει καταρρεύσει ακόμη και ως μηχανισμός χειροκροτητών, όπως πιστοποίησε με θεαματικό τρόπο η τελευταία συνεδρίαση της ΚΕ.
Έχοντας αυτά πίσω της, μπροστά της και «μέσα» της, η κυβέρνηση καλείται τώρα να περάσει από διαρκείς δοκιμασίες: 7-10 Οκτωβρίου ετήσια σύνοδος του ΔΝΤ στην Ουάσινγκτον, 10 Οκτωβρίου Eurogroup για τα 15 προαπαιτούμενα και την υποδόση των 2,8 δισ. ευρώ, 17 Οκτωβρίου κάθοδος των «Δωριέων» του «κουαρτέτου» στην Αθήνα για τη δεύτερη αξιολόγηση.
(σκίτσο του Πέτρου Ζερβού για την ΕφΣυν)