8 Μάρτη: Διεθνής απεργία γυναικών

Α ς φανταστούμε για λίγο τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των γυναικών ως ένα αδιάρρηκτο σύνολο. Ως μια ενότητα τόσο σφιχτοδεμένη όπου η αυτοδιάθεση του γυναικείου σώματος δεν μπορεί να υπάρξει ξέχωρα από τη διασφάλιση συνθηκών αξιοπρεπούς διαβίωσης, ξέχωρα από τη διασφάλιση δικαιωμάτων στο χώρο της εργασίας, χωρίς ελευθερία λόγου, χωρίς δυνατότητα έκφρασης της σεξουαλικότητας. Αυτή η εικόνα είναι και η νέα πρόκληση, μπροστά στην οποία βρίσκεται αυτή τη στιγμή το φεμινιστικό κίνημα και αναμετριέται μαζί της. Και είναι –ούτε λίγο ούτε πολύ– η συνειδητοποίηση του ταξικού χαρακτήρα της έμφυλης καταπίεσης και της κεντρικότητας που αποκτά η πολιτική αντιπαράθεση. 
Υπάρχει ένα αδιόρατο νήμα που συνδέει τους αγώνες των γυναικών στην Πολωνία ενάντια στην απαγόρευση των αμβλώσεων και το κίνημα Ni Una Menos (Ούτε Μία Λιγότερη) στη Λατινική Αμερική ενάντια στην κουλτούρα του βιασμού και στη δολοφονική βία. Υπάρχει μια λεπτή «κόκκινη κλωστή» που περνάει μέσα από τις κινητοποιήσεις των μαύρων αγωνιστριών του Black Lives Matter, μέσα από τον αγώνα που έδωσαν οι Ινδιάνες ενάντια στην κατασκευή του αγωγού στη Β. Ντακότα, και όσο ξετυλίγεται το κουβάρι διατρέχει τις συγκεντρώσεις χιλιάδων γυναικών στις κεντρικές πλατείες της Ισπανίας, της Ιταλίας και πολλών ευρωπαϊκών κρατών ενάντια στην  κακοποίηση των γυναικών. Μέσα σε όλη αυτή τη διαδρομή συναντούμε τις χιλιάδες εργαζόμενες και άνεργες γυναίκες στην Ελλάδα των μνημονίων, οι οποίες δίνουν τη δική τους μάχη ενάντια στις πολιτικές της υπερλιτότητας που ισοπεδώνει τις ζωές τους και γυρίζει τους δείκτες του ρολογιού δεκαετίες πίσω όσον αφορά τα εργασιακά τους δικαιώματα.     
Οι αγωνίστριες που εμπλέκονται στο γυναικείο κίνημα σήμερα δείχνουν να αντιλαμβάνονται ότι δεν αρκεί πλέον η αμφισβήτηση συγκεκριμένων επιμέρους πολιτικών, το μπλοκάρισμα κάποιων νομοσχεδίων, η άρση μιας απαγόρευσης. Όλα αυτά διατηρούν ασφαλώς τη σημασία τους, αλλά εντάσσονται πλέον σε ένα ευρύτερο κίνημα που τείνει να αμφισβητήσει συνολικά το σύστημα. Αναζητά τις ρίζες της γυναικείας καταπίεσης, την αιτία που βρίσκεται πίσω από τη διπλάσια -σε σχέση με τους άντρες- ανεργία, την απασχόληση σε κακοπληρωμένες δουλειές, τη διάχυτη σεξιστική κουλτούρα, τις δολοφονικές επιθέσεις. Αναζητά την αιτία που ανέχεται, ενθαρρύνει ή ενισχύει την κακοποίηση. 
Η διεκδίκηση έστω και ενός από τα αιτήματα που βάζει επιτακτικά το γυναικείο κίνημα συνεπάγεται τη ρήξη με ένα σύστημα που γεννά και τροφοδοτεί την ανισοτιμία, τις διακρίσεις, τη βία. Αυτή η πολύτιμη συνειδητοποίηση δεν ξεπετάγεται σαν την Αθηνά μέσα από τα κεφάλια των αγωνιστριών, αλλά προκύπτει ως αποτέλεσμα της συστηματικής εμπλοκής τους στους αγώνες που έχουν ανοίξει. Και είναι το υλικό με το οποίο χτίζεται σήμερα εκ νέου το γυναικείο κίνημα κρατώντας τις καλύτερες εμπειρίες αγώνα από τις επιμέρους μάχες που έχουν δοθεί. 
 Τι το ξεχωριστό έχει η φετινή 8η Μάρτη;
Οι προβολείς στρέφονται δικαιολογημένα φέτος στις ΗΠΑ, καθώς η εκλογή Τραμπ στην προεδρία αποτέλεσε τον πυροδότη μιας σειράς κινητοποιήσεων, από αυτές που η χώρα είχε να ζήσει από τις δεκαετίες του ‘60 και του ’70 (βλ. συνέντευξη δίπλα). 
Οι διαδηλώσεις διαμαρτυρίας και οι πορείες που οργανώνονται φέτος στις 8 Μάρτη επιχειρούν να τραβήξουν μια διαχωριστική γραμμή με τον «επετειακό» χαρακτήρα αυτής της μέρας και να εστιάσουν στην ταξικότητα της έμφυλης καταπίεσης. Απλώνονται σε 30 χώρες, θέλουν να λειτουργήσουν ως μέρα δράσης, ξαναθυμούνται το κινηματικό εργαλείο της απεργίας καλώντας τις γυναίκες «να μη δουλέψουν για μία μέρα. Βάζουν στο επίκεντρο τα εργατικά δικαιώματα, αξεδιάλυτα όμως από το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση του γυναικείου σώματος, μπολιάζουν τον πολιτικό τους λόγο με συνθήματα υπέρ των μεταναστ(ρι)ών και κατά του φασισμού, κατά της συντηρητικής αναδίπλωσης των κοινωνιών, του εθνικού απομονωτισμού και της οπισθοδρόμησης σε εποχές σκοτεινές που η ανθρωπότητα δεν θέλει να θυμάται. Είναι μια ενδιαφέρουσα και ελπιδοφόρα εξέλιξη που έρχεται να επανατοποθετήσει το γυναικείο κίνημα εκεί όπου θα έπρεπε να είναι: στην καρδιά των αγώνων, μαζί και δίπλα σε όσους «δεν βολεύονται με λιγότερο ουρανό».

«Αντιπολίτευση και αντίσταση με ριζοσπαστική πολιτική»

Γιατί καλείτε σε μια απεργία γυναικών στις 8 του Μάρτη;
Υπάρχουν πολλοί λόγοι. Ο πρώτος και ίσως πιο σημαντικός είναι ότι η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ ως Προέδρου, έχει ξεσηκώσει ένα τεράστιο αριθμό γυναικών ενάντια στο καθεστώς του και την ατζέντα του. 
Αυτό έγινε πιο ξεκάθαρο στις 21 Γενάρη, όταν ένα χωρίς προηγούμενο ξέσπασμα διαδηλώσεων κατέκλυσε τις πόλεις σε όλη τη χώρα. Ενώ περιμέναμε να προσέλθουν μερικές χιλιάδες στις διαδηλώσεις, τελικά εκατομμύρια άντρες και γυναίκες γέμισαν τους δρόμους σε όλη τη χώρα για να δείξουν τη βαθιά τους αποστροφή και εναντίωση προς τον Τραμπ. 
Η προσέλευση ήταν απρόσμενη, αλλά το αίσθημα εναντίωσης και αντίστασης δεν ήταν. 
(…)
Η 21η Γενάρη έδειξε τη δυναμική για την επανεμφάνιση ενός φεμινιστικού κινήματος, αλλά η 8η Μάρτη είναι ένα κάλεσμα για ένα φεμινιστικό κίνημα συγκεκριμένου τύπου. Αν υπάρχει κάποια κριτική για τη δράση της 21ης Γενάρη, αυτή αφορά το δισταγμό των διοργανωτριών να υιοθετήσουν πολιτικό λόγο, στάση αντιπολίτευσης και μαχητικότητα. Αντίθετα, δεν ήθελαν να παρουσιάσουν την πορεία ως αντι-Τραμπ και φάνηκε να υποβαθμίζουν την πολιτική της διάσταση. 
Οπότε δεν βλέπουμε τις 8 Μάρτη ως ένα ακόμα κάλεσμα για διαμαρτυρία ενάντια στον «Νεάντερταλ» του Λευκού Οίκου, αλλά θέλουμε να βάλουμε τη ριζοσπαστική πολιτική στο κέντρο της αντίστασης. 
Τα τελευταία χρόνια, ο «νεοφιλελεύθερος φεμινισμός» (Σ.τ.μ.: «Lean-in feminism», το «lean-in» είναι τίτλος βιβλίου που προτείνει μια άποψη ατομικής ανέλιξης), ο οποίος είχε κάπως ενσαρκωθεί στην προεδρική καμπάνια της Χίλαρι Κλίντον, έχει αναχθεί σε στόχο για όλες τις γυναίκες. Αυτές που ενστερνίζονται τις πολιτικές του, βλέπουν ως αληθινό στόχο του φεμινισμού το να ραγίσουν τα γυάλινα ταβάνια που παρεμποδίζουν την ανέλιξή τους σε εταιρικές αίθουσες συσκέψεων, στο εκλογικό πολιτικό πεδίο και σε άλλους προορισμούς της λευκής και εύπορης Αμερικής. 
Με αυτήν τη έννοια, εμείς βλέπουμε την 8η Μάρτη ως ένα σχέδιο ανάκτησης/επαναδιεκδίκησης -ως μια προσπάθεια να επανασυνδεθούμε με μαχητικές και ριζοσπαστικές πολιτικές του σοσιαλιστικού φεμινισμού και του μαύρου φεμινισμού των δεκαετιών του 1960 και 1970, ρεύματα τα οποία εντόπιζαν την καταπίεση της γυναίκας στον καπιταλισμό και την ελεύθερη αγορά. 
Τα τελευταία χρόνια η διεθνής μέρα γυναικών είτε περνάει απαρατήρητη είτε έχει αποπολιτικοποιηθεί. Οι περισσότεροι σήμερα δεν γνωρίζουν καν ότι οι ρίζες της ημέρας βρίσκονται στον αγώνα των Αμερικανίδων εργατριών στην υφαντουργία ή ότι μια κινητοποίηση γυναικών στη Ρωσία ενάντια στον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο το 1917 ήταν η σπίθα για την εξέγερση που οδήγησε στην ανατροπή του τσάρου και το ξεκίνημα της ρώσικης επανάστασης. 
Φέτος στις 8 του Μάρτη, ελπίζουμε ότι οι γυναίκες και αυτοί που τις υποστηρίζουν, θα ενώσουν τις δυνάμεις τους σε πολιτικές δράσεις σε όλη τη χώρα για να τραβήξουν την προσοχή στις συνθήκες εργασίας των γυναικών της εργατικής τάξης και στον αγώνα που χρειάζεται για να μετασχηματίσουμε αυτές τις συνθήκες. 
Θεωρείτε ότι η διεθνής απεργία γυναικών είναι  συνδεδεμένη με την ευρύτερη αντίσταση ενάντια στον Τραμπ, την οποία έχουμε ήδη δει;
Η αντίσταση στον Τραμπ έχει πολλά μέτωπα αυτή τη στιγμή. 
Υπάρχει ο διαρκής αγώνας ενάντια στον Αγωγό της Ντακότα (Σ.τ.μ.: αγωγός πετρελαίου που θα διασχίσει εδάφη που ανήκουν σε αυτόχθονες Αμερικάνους με πιθανές τεράστιες περιβαλλοντικές και πολιτισμικές επιπτώσεις), υπάρχει ο αναδυόμενος αγώνας για τα δικαιώματα των μεταναστών και ο αγώνας ενάντια στις απελάσεις, υπάρχει η αντι-φασιστική οργάνωση στις πανεπιστημιουπόλεις, ο συνεχιζόμενος αγώνας ενάντια στην αστυνομική κακοποίηση και βία και τώρα υπάρχει και ένα νέο αναπτυσσόμενο φεμινιστικό κίνημα. 
Αυτοί οι αγώνες δεν είναι ανεξάρτητοι ο ένας από τον άλλο. Το κίνημα Black Lives Matter έχει σε μεγάλο βαθμό στην ηγεσία του μαύρες γυναίκες, πολλές από τις οποίες αυτοπροσδιορίζονται ως queer (Σ.τ.μ.: Λεσβίες, αμφί, τρανς, κουήρ). Επίσης, κάποιες από τις πιο μαχητικές φωνές στον αγώνα ενάντια στον αγωγό στη Βόρεια Ντακότα είναι γυναίκες. 
(…)
Το σημείο όπου θέλουμε να δώσουμε έμφαση είναι ότι δεν χρειαζόμαστε αντιπολίτευση για χάριν της αντιπολίτευσης, αλλά μια αντιπολίτευση και αντίσταση με ριζοσπαστική πολιτική, η οποία δεν θα έχει απλά κατεύθυνση να εκλέξει τους Δημοκρατικούς στις «ενδιάμεσες» εκλογές για το Κογκρέσο το 2018. Η απεργία στοχεύει να στρέψει την προσοχή στις συστημικές ρίζες της γυναικείας καταπίεσης στην κοινωνία μας. 
Έχουμε επίσης σκόπιμα προσπαθήσει να συνδέσουμε τη γυναικεία καταπίεση με πολλές από τις επιθέσεις που εξαπέλυσε η διακυβέρνηση Τραμπ. Με αυτό εννοώ ότι ένα γυναικείο κίνημα το οποίο δεν παίρνει θέση σε ένα μεγάλο εύρος ζητημάτων –το ρατσισμό, την ισλαμοφοβία, τον αντι-μεταναστευτικό ρατσισμό και μισαλλοδοξία, την εκμετάλλευση των χαμηλόμισθων, τις ανελέητες επιθέσεις στα απομεινάρια του κοινωνικού κράτους, την ατελείωτη διεξαγωγή πολέμων και κατοχών από την αμερικανική κυβέρνηση– δεν αντιμετωπίζει τα πραγματικά ζητήματα που χτυπούν τις γυναίκες της εργατικής τάξης και τις οικογένειές τους. 
(…)
Τι είδους δραστηριότητες περιμένετε να δείτε στις 8 του Μάρτη; Τι είδους απεργίες θα οργανώσουν οι υποστηρικτές;
(…)
Κάποιοι έχουν συγχυστεί με τη χρήση τη λέξης «απεργία» και για το αν είναι σωστή η χρήση της για να περιγράψει τις δράσεις που καλούνται για τις 8 του Μάρτη. Κομμάτι αυτής της σύγχυσης και της αντιπαράθεσης πηγάζει, πιστεύω, από μια στενή οπτική του όρου απεργία, ως μια δράση μου καλείται από ένα σωματείο, αλλά και από την πίστη ότι, δεδομένης της αδύναμης κατάστασης του εργατικού κινήματος στις ΗΠΑ, μια απεργία αυτής της φύσης θα ήταν μη ρεαλιστική. 
Πιστεύω πως θα πρέπει να συμφωνήσουμε ότι μια «γενική απεργία» αυτού του είδους θα ήταν ακατάλληλη και αδύνατο να συμβεί τώρα. Όμως υπάρχει και μια άλλη ιστορία «απεργίας γυναικών» η οποία είχε στόχο να τραβήξει προσοχή στην απλήρωτη και συχνά αόρατη συνεισφορά της γυναικείας εργασίας, που κάποιοι αναφέρουν ως «κοινωνική αναπαραγωγή». 
Με μια έννοια, αυτό είναι ακριβώς το νόημα: Η εργασία των γυναικών, ειδικά στο σπίτι, αλλά και σε άλλους τομείς, κάθε δουλειά που χαρακτηρίζεται ως «γυναικεία» υποτιμάται ή εκτιμάται διαφορετικά. Η αφαίρεση αυτής της εργασίας τραβάει την προσοχή στο σημαντικό και συχνά απλήρωτο, ή κακοπληρωμένο και υποτιμημένο ρόλο της γυναικείας εργασίας στη λειτουργία της κοινωνίας. 
Αυτό είναι ιδιαίτερα αλήθεια για τις μαύρες γυναίκες, τις Λατίνες και τις γυναίκες από κοινότητες μεταναστών. Οι μαύρες γυναίκες πληρώνονται 63 σεντς λιγότερα για κάθε δολάριο που βγάζει ένας λευκός άντρας. Γυναίκες χωρίς χαρτιά που δουλεύουν σε καλλιέργειες και ως οικιακοί βοηθοί δεν μοχθούν απλά για πολύ χαμηλές αμοιβές, αλλά είναι και υπό τη συνεχή απειλή σωματικής και σεξουαλικής βίας λόγω της έλλειψης εργασιακής ή πολιτικής προστασίας εξ αιτίας της μεταναστευτικής τους κατάστασης. 
(…)
Η Απεργία Γυναικών για την Ισότητα το 1970, καλέστηκε από τον Εθνικό Οργανισμό για τις Γυναίκες και είχε στόχο να τιμήσει τον αγώνα για τη γυναικεία ψήφο, αλλά και να αναδείξει την απλήρωτη γυναικεία εργασία και να απαιτήσει ισότητα, περιλαμβάνοντας το σύνθημα «δωρεάν εκτρώσεις, όποτε ζητηθούν». Χιλιάδες γυναίκες συμμετείχαν στην απεργία, σε μια έκφραση του γυναικείου κινήματος της δεκαετίας του ’70. 
(…)
Η απεργία έχει υποστηριχθεί από τους διοργανωτές των πορειών στις 21 Γενάρη και, εξίσου σημαντικά, από τους «απεργούς των μποδέγα» (Σ.τ.μ.: ισπανική λέξη που σημαίνει κάβα, αλλά χρησιμοποιείται για μικρά μπακάλικα-ψιλικατζίδικα κυρίως σε γειτονιές μεταναστών) στη Νέα Υόρκη, οι οποίοι κινητοποιήθηκαν ενάντια στην παράνομη απαγόρευση του Τραμπ στη μετακίνηση των μουσουλμάνων. Η υποστήριξη αυτών των κινημάτων για τις 8 του Μάρτη χτίζει αυτού του είδους την αλληλεγγύη που πιστεύουμε ότι είναι καθοριστική για την επιτυχημένη οργάνωση της αντίστασης ενάντια στον Τραμπ. 
Στην ιστοσελίδα μας, αριθμούμε πολλούς τρόπους με τους οποίους μπορεί κανείς να συμμετέχει στις 8 Μάρτη, περιλαμβάνοντας πορείες, ομιλίες, δημόσια φόρουμ, ακόμα και το ντύσιμο στα κόκκινα όταν η συμμετοχή δεν είναι δυνατή με άλλο τρόπο. 
Αλλά όπου είναι δυνατό, το νόημα της απεργίας είναι οι γυναίκες να απομακρυνθούν από την εργασία τους, σε όλες της τις εκφάνσεις, για να δώσουμε έμφαση στο πόσο κρίσιμη παραμένει η «γυναικεία εργασία» στην πολιτική οικονομία των ΗΠΑ. 

Τι ελπίζετε να δείτε στις 8 του Μάρτη;
Η συμμετοχή στις κινητοποιήσεις θα έχει διαφορετικές μορφές σε όλη τη χώρα. 
Φαντάζομαι, θα υπάρχουν μεγάλες διαδηλώσεις σε μέρη όπως η Νέα Υόρκη, η Φιλαδέλφεια και η Ουάσινγκτον, όπου έχει γίνει πιο ουσιαστική κινητοποίηση και οργάνωση σε συνεχή βάση. Αλλά περιμένουμε ότι θα γίνουν κάποιου είδους δράσεις σε όλη τη χώρα. 
Οι δράσεις θα πάρουν διαφορετικές μορφές. Έχω ακούσει ότι στην πόλη Τζενίβα της Πολιτείας της Νέας Υόρκης θα πραγματοποιηθεί «συνέλευση γυναικών» για να συζητηθούν οι υλικοί όροι που καθορίζουν τις ζωές των γυναικών. Στο Σικάγο, η διοργάνωση έχει την υποστήριξη του τοπικού σωματείου των δασκάλων και άλλων ακτιβιστών. Στο Λος Άντζελες θα γίνει μια εντυπωσιακή συγκέντρωση μαύρων φεμινιστριών αγωνιστριών που έχουν ενεργή συμμετοχή στη Διεθνή Γυναικεία Απεργία για αρκετά χρόνια. 
Για να είμαι ειλικρινής, είναι δύσκολο να υπολογίσουμε ποια έκταση θα πάρει η 8η Μάρτη ή το εύρος των δραστηριοτήτων που θα πραγματοποιηθούν. (…)
Βλέπουμε αυτήν την κινητοποίηση ως την αρχή και όχι ως το τέλος. Υπάρχει τεράστια δουλειά που θα πρέπει να γίνει από τις 9 Μάρτη και έπειτα. Το κυριότερο θα είναι η προετοιμασία για τις πρωτομαγιάτικες πορείες για τα δικαιώματα των μεταναστριών και μεταναστών σε όλη τη χώρα. (…)