Πώς μια δημοκρατική επανάσταση μετατράπηκε σε κοινωνική

Λίγοι θυμούνται ωστόσο ότι η επανάσταση του Οκτώβρη ξεκίνησε τον Φλεβάρη. Οι εκδόσεις Red Marks, με τη μελέτη του Νταβίντ Μαντέλ «Εργοστασιακές Επιτροπές και Εργατικός Έλεγχος στην Πετρούπολη το 1917», σε μετάφραση Σωτήρη Σιαμανδούρα, έρχονται να συμπληρώσουν τη βιβλιογραφία γύρω από αυτή τη σχετικά παραμελημένη, αλλά πολύ σημαντική περίοδο. 
Ο Νταβίντ Μαντέλ, καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Κεμπέκ στο Μόντρεαλ (UQAM), εξετάζει με σεβασμό τις πηγές για να μελετήσει την περίοδο από τον Φλεβάρη μέχρι τον Οκτώβρη, σε μια προσπάθεια να απαντήσει σε ένα καίριο ερώτημα. Πώς μια δημοκρατική επανάσταση μετατράπηκε σε κοινωνική. Γύρω από αυτό το κεντρικό ερώτημα, ο αναγνώστης, με τις δικές του εμφάσεις, μπορεί να επιλέξει να σταθεί σε κάποιο από τα επιμέρους. Ήταν χρήσιμο το δημοκρατικό αίτημα; Ποια είναι η σχέση της δημοκρατίας –και ποιας δημοκρατίας– με τον κομμουνισμό; Χρειάζονται μεταβατικά αιτήματα σε μια επανάσταση; Οι εργαζόμενοι ήταν ουτοπικοί επαναστάτες; Ποιο ρόλο έπαιξαν τα επαναστατικά κόμματα; Πώς λειτουργούσαν; Ποιες ήταν οι επιλογές και τα περιθώρια; Κι ακόμη, σε συνθήκες κρίσης, χρειάζεται απλός έλεγχος της καπιταλιστικής διαχείρισης ή αυτοδιαχείριση; Αυτοδιαχείριση ή κρατική διαχείριση;
Για να απαντήσει σε αυτά τα ερωτήματα, ο συγγραφέας οργανώνει το υλικό του γύρω από τη δημιουργία και την εξέλιξη των εργοστασιακών επιτροπών και του εργατικού ελέγχου, δίνει τον λόγο στους εργαζόμενους και τους πρωταγωνιστές της εποχής και αφήνει τους ίδιους να απαντήσουν, μέσα από τα ιστορικά ντοκουμέντα, από τις εφημερίδες και τα πρακτικά των συνεδρίων της εποχής, χωρίς όμως να αξιώνει ούτε στιγμή μια ψευδεπίγραφη «αντικειμενικότητα». Ο σεβασμός των πραγματολογικών δεδομένων συνοδεύεται αντιθέτως από μια γνήσια αγωνία για την υπεράσπιση μιας επανάστασης απέναντι στην οποία ο Νταβίντ Μαντέλ δηλώνει ρητά και εξαρχής ότι δεν στέκεται ουδέτερος. Αυτό το πραγματικό ενδιαφέρον αντανακλάται σε κάθε σελίδα του βιβλίου και το ζωντανεύει. Οι διαθέσιμες επιλογές προσωποποιούνται –όχι τόσο σε μεγάλους ηγέτες, όσο στον λόγο των αφανών– και τα πρόσωπα αντιπαρατίθενται, οι λόγοι και τα οράματα συγκρούονται μεταξύ τους, αλλά και με τη σκληρή πραγματικότητα και τα διλήμματα αναδεικνύονται ανάγλυφα. Έτσι, ο Νταβίντ Μαντέλ καταγράφει μια δυναμική που υπερβαίνει τα πρόσωπα, χωρίς να τα εξαφανίζει, χωρίς να εκμηδενίζει τη σημασία των επιλογών τους στην Ιστορία, και ενώ το σκληρό χέρι της αναγκαιότητας είναι παρόν, τον τελευταίο λόγο έχει η «άγρια αποφασιστικότητα».
Πρόκειται για ένα βιβλίο που αξίζει να διαβαστεί και σαν αξιόλογη ιστορική έρευνα, αλλά και σαν ερώτημα που απευθύνεται σε όλους όσους αγωνίζονται σήμερα.