«Ένα, δύο, τρία… πολλά Βιετνάμ»

Ο παγκόσμιος Μάης ξεκίνησε με τη μάχη της Τετ (της βιετναμέζικης Πρωτοχρονιάς), κατά την οποία οι Βιέτ Κονγκ επιτέθηκαν στις 34 από τις 44 περιφερειακές πρωτεύουσες του Νότου, αποδεικνύοντας ότι η μεγαλύτερη ιμπεριαλιστική δύναμη στον πλανήτη μπορούσε να ηττηθεί. Ένας φτωχός αγροτικός πληθυσμός είχε όχι μόνο τολμήσει να προκαλέσει τη μεγαλύτερη βιομηχανική και στρατιωτική δύναμη του κόσμου, όχι μόνο κατόρθωνε να αντιστέκεται, αλλά και έφτανε κοντά στη νίκη σε αυτή την πολεμική αναμέτρηση που αρχικά φαινόταν σε όλους ότι δεν θα είχε καμία τύχη.
Τρία στοιχεία που συνυπήρχαν έδωσαν τη δυνατότητα να γίνει ο Μάης του ’68 μια παγκόσμια εξέγερση. Το πρώτο ήταν η κρίση της αμερικανικής ηγεμονίας, όταν αποκαλύφθηκε ότι δεν μπορούσε να κερδίσει τον πόλεμο στο Βιετνάμ. Το δεύτερο η κρίση στον έλεγχο μιας νέας εργατικής τάξης και ενός νέου μαζικού φοιτητικού κινήματος, και το τρίτο η κρίση του σταλινισμού στο ανατολικό μπλοκ. 
Την προηγούμενη δεκαετία υπήρχαν μια σειρά αντιαποικιακά και αντιιμπεριαλιστικά κινήματα, με ορισμένα από αυτά νικηφόρα. Ο Πόλεμος της Αλγερίας από το 1954 ως το 1962, οι αγώνες στη γαλλική Βόρεια Αφρική, στη Μαλαισία, στη βρετανική Αφρική. Ο Τσε, εγκαταλείποντας τις θέσεις του στην κυβέρνηση της Κούβας και επιλέγοντας να δράσει στο Κονγκό και τη Βολιβία, θα γίνει ένα παγκόσμιο σύμβολο της επαναστατικής αφοσίωσης. Στο Ανατολικό Μπλοκ ξεσπούσαν οι εργατικές εξεγέρσεις στο Βερολίνο το 1953 και στην Ουγγαρία το 1956. Μετά τον πόλεμο της Κορέας, άρχιζε ο πόλεμος στο Βιετνάμ. 
Τα αντιαποικιακά – αντιιμπεριαλιστικά κινήματα τροφοδοτούσαν την Αριστερά και έδιναν στα κινήματα ελπίδα και αισιοδοξία, γι’ αυτό και το Βιετνάμ, ιδιαίτερα μετά τη μάχη της Τετ, έγινε εμβληματικό.
 Ο Πόλεμος στο Βιετνάμ (για τους Βιετναμέζους ο «Αμερικανικός Πόλεμος») κράτησε 19,5 χρόνια, από το 1955 μέχρι τον Απρίλη του 1975. Ήταν η μακρύτερη ένοπλη σύγκρουση κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Οι απώλειες των Βιετναμέζων ήταν τρομακτικές. Σκοτώθηκαν 58.000 Αμερικανοί και 250.000 Νοτιοβιετναμέζοι στρατιώτες. Οι ΗΠΑ έριξαν στον πόλεμο του Βιετνάμ πάνω από 8 εκατομμύρια τόνους βόμβες, τρεις φορές περισσότερες απ’ όσες έπεσαν απ’ όλες τις πλευρές στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το Βιετνάμ ήταν γαλλική αποικία από το 1888. Οι Γάλλοι αποικιοκράτες υποτάχθηκαν στους Γιαπωνέζους όταν αυτοί κατάκτησαν την Ινδοκίνα το 1941. Την ίδια χρονιά ιδρύθηκε ο Βιετμίν (Βιετναμέζικος Σύνδεσμος), η οργάνωση που θα ένωνε τον πληθυσμό που ήθελε να παλέψει τους Γάλλους. Μετά την ήττα των Ιαπώνων τον Αύγουστο του 1945, οι αντάρτες Βιετμίν κατέλαβαν το Ανόι και ίδρυσαν τη μεταβατική κυβέρνηση, η οποία και κήρυξε την εθνική ανεξαρτησία της χώρας στις 2 Σεπτεμβρίου 1945. Η κυβέρνηση της Γαλλίας αντέδρασε και το 1946 έστειλε στρατεύματα ώστε να καταστείλουν την εξέγερση. Ο πόλεμος στην Ινδοκίνα συνεχίστηκε μέχρι το ’54 και τέλειωσε μετά τη νίκη των Βιετναμέζων στη μάχη του Ντιεν Μπιεν Φου. Τον ίδιο χρόνο η Συμφωνία της Γενεύης αναγνώρισε την ανεξαρτησία του Βιετνάμ, αλλά χώρισε προσωρινά τη χώρα στα δύο, στο μήκος του 17ου παράλληλου. Το νότιο μέρος της χώρας ανακηρύχθηκε «Δημοκρατία» του Νότιου Βιετνάμ από τον Νγκο Ντιν Νιεμ με την υποστήριξη των Αμερικανών. Η κυβέρνηση στο Νότο υποστήριζε τους γαιοκτήμονες, οι οποίοι ήθελαν τον έλεγχο της γης. Στα τέλη του 1959 το Κόμμα στο Βορρά αποφάσισε να υποστηρίξει το αντάρτικο στο Νότο, να το οργανώσει και να το διευρύνει. Η εξέγερση του 1965 είχε κερδίσει την υποστήριξη της πλειοψηφίας του κόσμου στην ύπαιθρο. Γι’ αυτούς ήταν ένας αγώνας για την ιδιοκτησία της γης.
Η ήττα των ΗΠΑ
Η αμερικανική κυβέρνηση αναμείχθηκε στο Βιετνάμ γιατί φαινόταν ότι οι κομουνιστές θα νικούσαν. Ο έλεγχος της Ινδοκίνας ήταν ένα μεγάλο ζήτημα που θα είχε άμεσο αντίκτυπο στη διατήρηση της αμερικανικής ισχύος σε Ευρώπη και Μέση Ανατολή αλλά και στο εσωτερικό των ΗΠΑ. Σε αυτά θα πρέπει να προσθέσουμε τη στρατηγική θέση του Βιετνάμ στο υπογάστριο της Κίνας καθώς και τον έλεγχο των πετρελαίων του και ακόμη περισσότερο αυτών της Μαλαισίας.
Γιατί όμως, παρά την τρομακτική υπεροπλία, έχασαν οι Αμερικανοί τον πόλεμο; Δίνοντας μια σύντομη απάντηση θα μπορούσαμε να πούμε ότι η ήττα τους ήταν πολιτική. Έχασαν τη μάχη στο εσωτερικό των ΗΠΑ από ένα μαζικό κίνημα ενάντια στον πόλεμο που επεκτάθηκε και μέσα στον αμερικανικό στρατό.
Το 1965 έγιναν δράσεις ενάντια στον πόλεμο σε περισσότερα από 100 πανεπιστήμια των ΗΠΑ. Τον Οκτώβρη 25.000 διαδήλωσαν στη Νέα Υόρκη και 100.000 σε όλη τη χώρα, τον Μάρτη του 1969, 50.000 στη Νέα Υόρκη. Τον Νοέμβρη, 500.000 διαδήλωσαν στην Ουάσινγκτον στη μεγαλύτερη διαδήλωση στην αμερικανική ιστορία. Επί 30 ώρες ένας συνεκτικός όγκος διαδηλωτών βάδιζαν από το κοιμητήριο του Άρλινγκτον, ο καθένας κρατώντας στα χέρια του μια πικέτα με το όνομα ενός κατεστραμμένου βιετναμέζικου χωριού ή κάποιου Αμερικανού που είχε πεθάνει στο Βιετνάμ.
Το αντιπολεμικό κίνημα είχε δύο σημαντικά επακόλουθα: τους αρνητές στράτευσης και το κίνημα μέσα στο στρατό. Οι ανυπότακτοι, που ξεπέρασαν τους 93.000, έφευγαν σε χώρες που τους δέχονταν (όπως ο Καναδάς, στον οποίο υπήρχε ολόκληρη παροικία) ή οδηγούνταν στις φυλακές. Τα τελευταία χρόνια του πολέμου τα στρατόπεδα εκπαίδευσης γίνονταν όλο και πιο χαλαρά στα θέματα πειθαρχίας και οι εκπαιδευτές λοχίες υποχρεώνονταν να διαπραγματεύονται με τους φαντάρους.
Το κίνημα μέσα στο στρατό αναπτυσσόταν γοργά. Υπήρξαν 300 αντιπολεμικές εφημερίδες στα στρατόπεδα κατά τη διάρκεια του πολέμου. Ενδεικτικά αναφέρουμε μερικές: η «Εφημερίδα της Αγγαρείας» στο Φορτ Χουντ, η «FTA» («Γαμήστε το στρατό») στο Φορτ Νοξ, το «Τελευταίο Καψόνι» στο Φορτ Γκόρντον κ.λπ. Το αντιπολεμικό κίνημα αναπτυσσόταν παντού, σχεδόν σε κάθε στρατιωτική βάση κάποιου μεγέθους. 
Στα στρατόπεδα στο Βιετνάμ τα πράγματα έγιναν πιο σκληρά, με ενέργειες από τη μεριά των στρατιωτών όπως το «φράγκινγκ». Η λέξη «φράγκινγκ» σήμαινε το να πάρουν μια βόμβα θραυσμάτων, κατά προσωπικού, και να την πετάξουν μέσα στη σκηνή ενός πολεμοχαρούς αξιωματικού ή υπαξιωματικού που επέμενε να στέλνει τους φαντάρους σε επικίνδυνες περιπολίες. Ήταν ο τρόπος για να πειθαρχήσουν τους υπαξιωματικούς και τους αξιωματικούς. Συνήθως πρώτα προειδοποιούσαν αφήνοντας στη σκηνή του αξιωματικού ένα κάνιστρο δακρυγόνου, και αν δεν συμμορφωνόταν την επόμενη φορά υπήρχε ένα παγιδευμένο αντικείμενο στο οποίο όταν σκόνταφτε ο αξιωματικός καταλάβαινε ότι αμέσως μετά θα αντιμετώπιζε βόμβα. Εκτιμάται ότι περισσότεροι από 1000 αξιωματικοί και υπαξιωματικοί σκοτώθηκαν από τους άνδρες τους.
Από το 1970 οι φαντάροι ουσιαστικά σταμάτησαν να πολεμούν και το Πεντάγωνο άρχιζε να κατανοεί ότι πρέπει να αποσύρει τα στρατεύματα. Ταυτόχρονα, το οικονομικό βάρος του πολέμου γινόταν σοβαρός παράγοντας ακόμα και για το μέγεθος μιας οικονομίας όπως των ΗΠΑ.
Η αμερικανική άρχουσα τάξη έχασε τον πόλεμο από τρία κινήματα: το αντιπολεμικό κίνημα στο εσωτερικό των ΗΠΑ, την ανταρσία των Αμερικανών φαντάρων και κυρίως το αντάρτικο στο Βιετνάμ. Το μεγαλύτερο από αυτά ήταν η εξέγερση των Βιετναμέζων αγροτών. Εκατοντάδες χιλιάδες έδωσαν τη ζωή τους. Ο «Αμερικανικός Πόλεμος» είναι μια ιστορία ακραίας βαρβαρότητας, αλλά την ίδια στιγμή είναι και μια ιστορία αφάνταστου θάρρους και ανιδιοτέλειας που δείχνει το τι μπορούν να κάνουν οι απλοί άνθρωποι.