Ποια έξοδος;

Ήταν μια κακή επιλογή. Στο παραμύθι του Ομήρου η περιπέτεια φτάνει πράγματι σε ένα κάποιο «τέλος» με την επιστροφή στην Ιθάκη, αλλά ο βασιλιάς Οδυσσέας ήταν ο μοναδικός επιζών. Ο στόλος, τα πληρώματα, όλοι του οι σύντροφοι, είχαν στο μεταξύ χαθεί στα κύματα. Επίσης ο ομηρικός Οδυσσέας, σκοτώνοντας στην Ιθάκη όλους τους μνηστήρες, επιτυγχάνει να κρατήσει τη βασιλική εξουσία, όμως μόνο προσωρινά. Η οργή των επιγόνων τους θα δημιουργήσει μια νέα κρίση που, για να αντιμετωπιστεί, θα χρειαστεί μια νέα δραστική παρέμβαση των θεών, δηλαδή των δυνάμεων εκείνων που μπορούν να παρομοιαστούν με τους σύγχρονους «διεθνείς θεσμούς» όπως η τρόικα…
Υποκρισία
Στο διάγγελμα του Τσίπρα κυριάρχησε η υποκρισία. Όλοι γνωρίζουν ότι το τέλος των μνημονίων είναι ένα χοντροκομμένο ψέμα.
• Γιατί η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ έχει δεσμευτεί –και έχει δεσμεύσει τις μελλοντικές κυβερνήσεις– ότι κανένας μνημονιακός νόμος, διάταξη ή ρύθμιση δεν θα είναι θεμιτό να ανατραπεί ή να τροποποιηθεί… χωρίς τη σύμφωνη γνώμη της τρόικας.
• Γιατί η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ έχει δεσμευτεί ότι θα παραμείνει το καθεστώς της «ενισχυμένης εποπτείας» (Enhanced Surveillance) μέχρις ότου αποπληρωθεί τουλάχιστον το 75% του ελληνικού χρέους, δηλαδή μέχρι τουλάχιστον το… 2060! Η οικονομική και κοινωνική πολιτική όλων των επόμενων κυβερνήσεων θα είναι κάτω από τον δρακόντειο έλεγχο των συνεργείων της τρόικας, που –ανά τρίμηνο!– θα ελέγχουν κάθε μέτρο, έχοντας τη δυνατότητα να επιβάλουν «αυτοματισμούς» λιτότητας.
• Γιατί η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ έχει δεσμευτεί –και έχει δεσμεύσει τις επόμενες κυβερνήσεις– σε μια παράλογη κι εξαιρετικά αντιδραστική πολιτική διασφάλισης «πλεονασμάτων» της τάξης του 3,5% του ΑΕΠ για την επόμενη πενταετία και πάνω από 2% στη συνέχεια. 
Σε όσους περιφέρουν τα «πλεονάσματα» που επιτεύχθηκαν στα δύο τελευταία χρόνια ως απόδειξη επιτυχίας της κυβερνητικής πολιτικής, θα θέλαμε να θυμίσουμε ότι η εμπειρία του φετινού καλοκαιριού αποδεικνύει ότι τα «πλεονάσματα» στάζουν αίμα απλών ανθρώπων. Γιατί αυτοί οι στόχοι δημιούργησαν τις συνθήκες μέσα στις οποίες στο Μάτι βρήκαν τραγικό θάνατο 97 άνθρωποι, σε μια φωτιά πλάτους 2 χιλιομέτρων, σε μια περιοχή μόλις 30 χλμ. από το κέντρο της Αθήνας! Γιατί αυτοί οι στόχοι δημιούργησαν τις συνθήκες μέσα στις οποίες στα νοσοκομεία δεν υπάρχουν σήμερα διαθέσιμοι π.χ. αντιοφικοί οροί, με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν να πεθάνουν από δάγκωμα φιδιού άνθρωποι σε μια ευρωπαϊκή χώρα στον 21ο αιώνα! Γιατί αυτοί οι στόχοι δημιούργησαν τις συνθήκες κατάρρευσης της ΔΕΗ, με αποτέλεσμα τα μπλακ άουτ στην Αθήνα, ή σε ένα νησί πολυτελούς τουρισμού όπως η Ύδρα.
Λιτότητα διαρκείας
Η συνέχιση αυτής της πολιτικής σημαίνει λιτότητα διαρκείας. Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι κατόρθωσε να ρίξει την ανεργία κάτω από το 20%. Κρύβει όμως ότι αυτό οφείλεται στην αναγκαστική μετανάστευση 500.000 νέων και στη ραγδαία αύξηση της ελαστικότητας και της προσωρινότητας στις εργασιακές σχέσεις. Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι θα επαναφέρει τη δυνατότητα υπογραφής Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας. Κρύβει όμως ότι σε συνθήκες μαζικής ανεργίας και ακραίας ελαστικοποίησης, το περιεχόμενο των ΣΣΕ θα υπαγορευτεί από τους εργοδότες, αν αυτό αφεθεί να ρυθμιστεί από τον «αυθόρμητο» συσχετισμό δύναμης μέσα στην αγορά εργασίας. Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι θα επαναδιαπραγματευτεί με την τρόικα για τις επερχόμενες περικοπές των συντάξεων. Κρύβει όμως ότι οι περικοπές έχουν ήδη συντελεστεί για τους «νέους» συνταξιούχους (όσους συνταξιοδοτήθηκαν μετά το νόμο Κατρούγκαλου) και αποφεύγει συστηματικά να δεσμευτεί για το τι θα κάνει, αν η τρόικα αρνηθεί την αναβολή στην περικοπή των παλαιών συντάξεων. 
Στα χρόνια της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, στα χρόνια του 3ου μνημονίου μετά το καλοκαίρι του 2015, συνεχίστηκε και κλιμακώθηκε η πολιτική που επέβαλαν το 1ο και το 2ο μνημόνιο, η πολιτική της σοσιαλφιλελεύθερης σοσιαλδημοκρατίας του Γ. Παπανδρέου, της νεοφιλελεύθερης Δεξιάς του Αντ. Σαμαρά και της αναγκαστικής –κάτω από την απειλή του μεγάλου κοινωνικού κινήματος αντίστασης– μετωπικής συνεργασίας ΠΑΣΟΚ και ΝΔ. Το αποτέλεσμα ήταν μια κολοσσιαία μεταφορά πλούτου-εισοδημάτων, γης, ακινήτων κ.ο.κ. από το κάτω προς το πάνω τμήμα της κοινωνίας. Αυτό είναι το κεκτημένο της ντόπιας κυρίαρχης τάξης από τη μνημονιακή περίοδο, συμπεριλαμβανομένης της κυβερνητικής εποχής του ΣΥΡΙΖΑ. 
Όμως, ταυτόχρονα, αυτή η πολιτική δεν μπορεί να εμπνεύσει αισιοδοξία ούτε στην κυρίαρχη τάξη. Κανείς δεν έχει την πρόθεση να πανηγυρίσει ειλικρινά για την πολυδιαφημισμένη «έξοδο στις αγορές». Η γενικότερη εκτίμηση για τη διεθνή οικονομική συγκυρία, η κρίση στην Τουρκία και το σκοτεινό περιβάλλον στην Ιταλία, ενισχύουν τους δισταγμούς ακόμα και για την πρώτη δοκιμαστική (και «πειραγμένη») έκδοση ομολόγων που συζητιόταν για το φθινόπωρο, μπροστά στον κίνδυνο να καταγραφεί ότι η αναχρηματοδότηση του ελληνικού χρέους θα γίνει πολύ ακριβή υπόθεση. Σήμερα η «απόδοση» του ελληνικού δεκαετούς ομολόγου είναι 4,19%, σε σύγκριση με το 1.83% του πορτογαλικού και 1,42% του ισπανικού…
Ο Ν. Χριστοδουλάκης, ο πρώην «τσάρος» της Οικονομίας στην εποχή Σημίτη, επιμένει στη δημόσια συζήτηση με αρθρογραφία που προτείνει μία αρκετά διαφορετική πορεία (πολυετή αναστολή εξόδου στις αγορές, διαπραγμάτευση για μείωση των πλεονασμάτων κατά 50%, αύξηση δημόσιων επενδύσεων και μείωση φορολογίας επιχειρήσεων, κατάργηση της δυνατότητας αυτόματης ιδιωτικοποίησης μεγάλων δημόσιων επιχειρήσεων και οργανισμών). Όμως αυτή η μετριοπαθής σοσιαλφιλελεύθερη πρόταση μοιάζει «αριστερισμός» μπροστά σε αυτά που έχει συμφωνήσει ο Τσίπρας με τους δανειστές. 
Η πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ έχει ξαναζωντανέψει τη Δεξιά, που είχε βρεθεί στο καναβάτσο μετά την πολιτική ήττα της το 2015. Ο Μητσοτάκης απειλεί με μια φιλοεργοδοτική επέλαση, με σημαία το σύνθημα για μείωση της φορολογίας των επιχειρήσεων, το οποίο προσπαθεί να επιβάλει ως το μοναδικό μέσο για τη… μείωση της ανεργίας!
Η δική μας απάντηση
Το εργατικό κίνημα και η ριζοσπαστική Αριστερά οφείλουν να δώσουν τη δική τους εκδοχή, τη δική τους απάντηση στο ερώτημα του περιεχομένου της «εξόδου» από τα μνημόνια. Που αναγκαστικά θα πρέπει να έχει δύο σκέλη: 
Αφενός, ένα ελάχιστο πρόγραμμα άμεσων διεκδικήσεων με στόχο τη βελτίωση της θέσης των εργαζομένων και των λαϊκών τάξεων. 
Αφετέρου, όμως, την απάντηση στο ερώτημα ποιες δυνάμεις μπορούν αγωνιστικά και πολιτικά να επιβάλουν αυτό το πρόγραμμα, δηλαδή μια σαφή μετωπική πρόταση ενότητας στη δράση. 
Το μέτωπο της ριζοσπαστικής Αριστεράς, με σαφείς προγραμματικές δεσμεύσεις με βάση τις ανάγκες του κόσμου μας, είναι σήμερα η προϋπόθεση για να αποφύγουμε ένα άλλο ομηρικό δίλλημα: τη Σκύλλα του κυβερνητικού ΣΥΡΙΖΑ ή τη Χάρυβδη της επερχόμενης Δεξιάς.