Ο Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν στριμωγμένος στα σχοινιά
Φωτογραφία
Ημερ.Δημοσίευσης
Η Σαουδική Αραβία άλλαξε για τέταρτη(!) φορά την επίσημη εκδοχή της ως προς τη δολοφονία του Κασόγκι (ως την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, γιατί ποιος ξέρει…). Από την επιμονή ότι ο Κασόγκι έφυγε ζωντανός από το προξενείο της χώρας στην Τουρκία, έφτασε δια της διολίσθησης (πρώτα «νεκρός, μετά από άσχετο καυγά», έπειτα «νεκρός από κάποιους που ήθελαν να τον πιέσουν») στην εκτίμηση για προμελετημένο φόνο, δια στόματος του Γενικού Εισαγγελέα Σεΐχη Σαούντ Αλ Μοτζέμπ, που βρέθηκε στην Ισταμπούλ για να διεξάγει(;) έρευνες.
Οι άγαρμπες διαρκείς μετατοπίσεις των Σαούντ, που έχουν εκθέσει στα διεθνή ΜΜΕ την αξιοπιστία τους κι έχουν υποχρεώσει τους πιο πιστούς τους φίλους να τοποθετηθούν (ο Τραμπ μάλλον ως φιλική κριτική μίλησε για «τη χειρότερη συγκάλυψη στην ιστορία των συγκαλύψεων»), έχουν δύο αιτίες. Η μία είναι αποκαλυπτική του χαρακτήρα της βασιλικής οικογένειας: Σαν τα βαμπίρ, δεν αντέχει στο φως. Έχει συνηθίσει να μη λογοδοτεί για τίποτα. Ή, όταν καλείται να λογοδοτήσει για κάτι, έχει συνηθίσει να «διακινεί» (με τηλεφωνήματα στο Λευκό Οίκο, με SMS σε αρχισυντάκτες κλπ) μια εκδοχή, αυτή να θεωρείται αυτομάτως η αλήθεια και να τελειώνει η υπόθεση.
Ο τουρκικός παράγοντας
Αλλά γιατί αυτή τη φορά είναι αλλιώς; Μεταξύ άλλων, γιατί η κυβέρνηση Ερντογάν δείχνει αποφασισμένη να κάνει δύσκολη τη ζωή του Πρίγκηπα του Στέμματος, Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν. Οι τουρκικές μυστικές υπηρεσίες έχουν (ή διατείνονται ότι έχουν) πολύ πλούσιο υλικό στη διάθεσή τους. Το διαρρέουν προσεκτικά, σταδιακά και πάντα «ανεπίσημα» στα ΜΜΕ. Κάθε φορά που εμφανίζεται μια σαουδαραβική εκδοχή, ακολουθεί μια πληροφορία που την ακυρώνει, επιβαρύνει τη θέση των Σαούντ, τους υποχρεώνει να αλλάξουν εκδοχή κ.ο.κ. Η Άγκυρα υποβάλει το Ριάντ σε ένα «μαρτύριο της σταγόνας».
Αφενός, καταφέρει επικοινωνιακά πλήγματα σε μια περιφερειακή δύναμη με την οποία βρίσκεται σε ανταγωνισμό για την επιρροή σε μια σειρά χώρες του «αραβομουσουλμανικού» κόσμου. Αφετέρου –κι εκεί πάει ο προσεκτικός και σταδιακός χαρακτήρας των διαρροών– ο Ερντογάν μπορεί να «εκβιάζει» οικονομικά ανταλλάγματα για τη δοκιμαζόμενη τουρκική οικονομία (συνηθισμένη διεθνής πρακτική και των δυτικών κυβερνήσεων άλλωστε να ζητάνε πετροδόλαρα για να συνεχιστεί η προστασία τους στο Βασίλειο) ή και γενικότερα ανταλλάγματα στη γεωπολιτική σκακιέρα.
Αυτά εξηγούν και τι πήγαν στην πραγματικότητα να κάνουν οι άνθρωποι του Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν, που στάλθηκαν στην Ισταμπούλ για να διερευνήσουν τάχα την υπόθεση. Με τα λόγια Τούρκου αξιωματούχου: «Δεν είναι συνεργάσιμοι στη διερεύνηση… Περισσότερο ενδιαφέρον δείχνουν στο να προσπαθούν να ανακαλύψουν τι στοιχεία διαθέτει η Τουρκία…». Αυτά επίσης εξηγούν τί πήγε να κάνει ο κυβερνήτης της Μέκα, που στάλθηκε στην Ισταμπούλ για να συζητήσει δήθεν με τον Ερντογάν τις έρευνες για το θέμα. Σύμφωνα με μια πηγή, ο Τούρκος πρόεδρος τον άκουσε εμβρόντητος να ανοίγει τη συζήτηση προσφέροντας σαουδαραβικές επενδύσεις και αγορές όπλων!
Μετά από αυτά, στην πρώτη του δημόσια τοποθέτηση για το θέμα, ο Ερντογάν δήλωσε ότι δεν εμπιστεύεται τις έρευνες των Σαούντ, γιατί υπάρχει «σύγκρουση συμφερόντων» και θέλουν «να προστατεύσουν κάποιον». Πρόσεξε καλά να μην τον ονοματίσει, αλλά ο «κάποιος» το πήρε το μήνυμα…
Οι ανησυχίες της Δύσης
Στο προηγούμενο φύλλο της «Ε.Α.» γράψαμε αναλυτικά για τις βαθύτερες ανησυχίες των δυτικών κυβερνήσεων, που κρύβονται πίσω από την τάχα «ηθική αγανάκτηση» για τον Κασόγκι. Ότι η δολοφονία υπήρξε η βολική αφορμή για να «ξεσπαθώσουν» τα τμήματα του κατεστημένου διεθνώς που εκτιμούν ότι η αλαζονεία του Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν μπορεί να λειτουργήσει τελικά αποσταθεροποιητικά για τα (κοινά ως προς τις επιδιώξεις) σχέδιά τους.
Και να που ξαφνικά η αμερικανική κυβέρνηση θυμήθηκε τον πόλεμο στην Υεμένη! Ο υπ. Εξ. Μάικ Πομπέο δήλωσε ότι «είναι η ώρα να τερματιστεί η σύγκρουση, να δώσει τη θέση της στο συμβιβασμό…». Την ίδια μέρα, ο υπουργός Άμυνας Τζιμ Μάτις κάλεσε επίσης «σε ειρηνευτική προσπάθεια που δεν μπορεί να αναβληθεί για το μέλλον».
Δεν πρόκειται για ανθρωπιστική ευαισθησία, η οποία ενεργοποιήθηκε ξαφνικά μετά από 3 χρόνια καθημερινών εγκλημάτων. Το άρθρο του Ομάρ Χασάν στη διπλανή σελίδα υπενθυμίζει αυτό το διαρκές μαζικό έγκλημα που (σε αντίθεση με τη δολοφονία Κασόγκι) περνούσε στα ψιλά, περιγράφει τη δυτική υποστήριξη σε αυτό και παραθέτει κάποιες άλλες, παλιότερες δηλώσεις του διδύμου Πομπέο-Μάτις, όταν ακόμα ο Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν θεωρούνταν «στήριγμα» κι όχι «δυνητικό πρόβλημα». Η αμερικανική ανησυχία βρίσκεται σε κάτι άλλο που περιγράφει ο Ομάρ: Την αποτυχία της εκστρατείας των Σαούντ, που επί 3 χρόνια αυξάνει το πολιτικό κόστος, χωρίς να πετυχαίνει τίποτα.
Ο Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν θα ήταν αδιανόητο να πειστεί να οδηγηθεί σε συνομιλίες με «ταπεινούς» αντάρτες που, σύμφωνα με την κοσμοθεωρία του, «είναι απλώς Υεμένιοι». Έδειξε και με το παραπάνω ότι προτιμά να εξαφανίσει τη χώρα και το λαό της από το χάρτη, παρά να υποστεί μια τέτοια «ταπείνωση». Για την Ουάσινγκτον, που σκέφτεται πιο πραγματιστικά, γίνεται εμφανές ότι δεν υπάρχει σοβαρό κέρδος από τη διαιώνιση μιας καταστροφικής εκστρατείας χωρίς ορατές προοπτικές επιτυχίας (υπάρχουν κι άλλα πιο σημαντικά μέτωπα άλλωστε). Με τον Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν «στα σχοινιά», είναι πολύ πιο εύκολο να τον πιέσουν να αλλάξει τακτική…
Τι συνέπειες θα έχουν αυτά στον Οίκο των Σαούντ μένει να φανεί. Μια σαρωτική αναδιάρθρωση των Υπηρεσιών Ασφαλείας γίνεται μέσα από τη συγκρότηση μιας υπερ-επιτροπής, που θα συγκεντρώσει όλο τον έλεγχο ακόμα πιο σφιχτά στα χέρια του Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν. Ο νεαρός Πρίγκιπας του Στέμματος παραμένει πανίσχυρος στο εσωτερικό της χώρας (και της βασιλικής οικογένειας).
Το παιχνίδι της διαδοχής χοντραίνει
Αλλά σημειώνουμε κάτι άλλο. Επέστρεψε στο Ριάντ ο πρίγκιπας Αχμέντ Μπιν Αμπντουλαζίζ. Δεν είναι άλλος ένας ανάμεσα στους εκατοντάδες πρίγκιπες. Είναι ο μόνος εν ζωή αδελφός του (ανίκανου να κυβερνήσει ή απρόθυμου να ελέγξει τον γιο του) Βασιλιά Σαλμάν. Εκτός από τον μονάρχη, είναι ο τελευταίος των 7 γιών της πιο ευνοούμενης από τις συζύγους του ιδρυτή του Βασιλείου.
Επίσης δεν είναι ένας «ουδέτερος» πρίγκιπας. Ήταν ο ένας από τα μόλις 3 μέλη του «Συμβουλίου» που δεν ψήφισε την άνοδο του Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν στη θέση του Πρίγκιπα του Στέμματος. Έφυγε για την Αγγλία, όπου και ζούσε για αρκετά χρόνια (και γλίτωσε τις εκκαθαρίσεις όλων των επίδοξων ανταγωνιστών του Μπιν Σαλμάν). Προκάλεσε αίσθηση όταν –αντιμέτωπος με διαδηλωτές στο Λονδίνο που κατήγγελλαν τον πόλεμο στην Υεμένη– είπε: «Τι διαμαρτύρεστε σε μένα; Διαμαρτυρηθείτε στο βασιλιά και τον πρίγκιπα του στέμματος».
Αυτός ο άνθρωπος επιστρέφει μετά από χρόνια στο Ριάντ. Φήμες λένε ότι για να κάνει το ταξίδι, έχει δεχτεί εγγυήσεις ασφαλείας από την ΕΕ, την Αγγλία κι ενδεχομένως τις ΗΠΑ. Πρόκειται για ανεπιβεβαίωτες φήμες. Αλλά διόλου αβάσιμες, αν σκεφτεί κανείς ότι κάνει ένα ταξίδι το οποίο απέφευγε για χρόνια από φόβο για την ασφάλειά του…
Υεμένη: Εγκλήματα πολέμου με αμερικανική υποστήριξη
Ο πόλεμος των Σαούντ στηνΥεμένη έχει ρημάξει μια χώρα που ήδη ήταν σακατεμένη από τη μαζική φτώχεια και τη συστηματική αδιαφορία γι’ αυτήν.
Το 2015, η Σαουδική Αραβία και οι σύμμαχοί της εξαπέλυσαν έναν πόλεμο που εξελίχθηκε σε μια άγρια, ανηλεή επίθεση ενάντια σε έναν ανυπεράσπιστο πληθυσμό Ο στόχος τους ήταν να νικήσουν τους αντάρτες Χούθι, οι οποίοι είχαν αρνηθεί να στηρίξουν την κυβέρνηση-μαριονέτα, που εγκατέστησαν οι Σαούντ το 2011 στη χώρα.
Παρά τα δεκάδες χιλιάδες αεροπορικά χτυπήματα και έναν καταστροφικό αποκλεισμό από αέρα και θάλασσα, απέτυχαν να εκδιώξουν τους αντάρτες από την πρωτεύουσα Σαναά. Αντίθετα, οι Χούθι σήμερα ελέγχουν μεγάλο τμήμα της χώρας.
Αν και συχνά παρουσιάζονται κυνικά ως μαριονέτες του Ιράν, οι Χούθι στην πραγματικότητα στηρίζονται στο Ιράν πολύ λιγότερο από ό,τι θεωρείται γενικά. Το κίνημά τους δεν έχει ως κίνητρο τόσο κάποια αγάπη για τους Αγιατολάχ όσο τη μακροχρόνια κοινωνικο-οικονομική δυσφορία απέναντι σε μια σειρά από δικτάτορες, που υποστηρίζονταν από τους Σαούντ, και τον αποκλεισμό τους από μια μεταβατική κυβέρνηση που συγκροτήθηκε μετά την επανάσταση του 2011.
Αυτή την άβολη αλήθεια «ξεχνά» το καθεστώς των Σαούντ, το οποίο υπερέβαλε ως προς τον κίνδυνο που θα αποτελούσε ένας τάχα «πληρεξούσιος στρατός» του Ιράν στα σύνορά του, προκειμένου να δικαιολογήσει μια θηριώδη στρατιωτική επέμβαση. Το αποτέλεσμα είναι ότι η Υεμένη σήμερα αντιμετωπίζει τη μεγαλύτερη ανθρωπιστική κρίση στον πλανήτη.
Δεκατέσσερα εκατομμύρια άνθρωποι κινδυνεύουν με λιμοκτονία, σύμφωνα με μια αναφορά του World Food Program. Είναι η πιο δραματική λιμοκτονία παγκοσμίως εδώ και τουλάχιστον 100 χρόνια. Δεκαέξι εκατομμύρια δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό και 22 εκατομμύρια άνθρωποι –το 75% του πληθυσμού– εξαρτώνται από ανθρωπιστική βοήθεια.
Ο ΟΗΕ εκτιμά ότι πάνω από 3 εκατομμύρια Υεμένιοι εγκατέλειψαν τα σπίτια τους, αναζητώντας απελπισμένα ασφάλεια και σιγουριά. Πολλοί ζουν σε αυτοσχέδια στρατόπεδα, με τις ταλαιπωρημένες σκηνές τους να είναι τα μοναδικά σημάδια ζωής σε κατά τα άλλα αφιλόξενα για τον άνθρωπο τοπία.
Για να υποχρεώσουν τους Χούθι να παραδοθούν, οι Σαούντ έχουν επανειλημμένα αποκλείσει ή επιτεθεί στο λιμάνι της Χοντέιντα, από το οποίο περνούσε πριν τον πόλεμο το 70% των εισαγόμενων τροφίμων. Επιχείρησαν να εκβιάσουν ή να τρομοκρατήσουν ΜΚΟ, για να σταματήσουν τα προγράμματα βοήθειας σε περιοχές που ελέγχονται από τους αντάρτες. Όταν αποτυγχάνει η «πειθώ», χρησιμοποιούν βία. Τα νοσοκομεία των Γιατρών Χωρίς Σύνορα έχουν βομβαρδιστεί πάρα πολλές φορές.
Η Save the Children, μια διεθνής οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εκτιμά ότι πέρσι πέθαναν 50.000 παιδιά από αίτια που σχετίζονται με τη φτώχεια. Μιλάμε για 137 ζευγάρια γελαστά μάτια να σβήνουν κάθε μέρα. Για μια τελευταία, πικρή, οικογενειακή αγκαλιά να συμβαίνει κάθε 10 λεπτά.
Οι κοινωνικές διαφορές της χώρας –κοινοτικές, πολιτισμικές και θρησκευτικές– έχουν μετατραπεί σε βαθιά ρήγματα, με τον γεωγραφικό κατακερματισμό της. Οι Χούθι ελέγχουν τις βόρειες και κεντρικές περιοχές, η Αλ Κάιντα της Αραβικής Χερσονήσου ελέγχει τα νοτιοανατολικά, ενώ δυνάμεις πιστές στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ελέγχουν την περιοχή γύρω από το πολύτιμο λιμάνι του Άντεν –αυτές οι τελευταίες σκέφτονται σοβαρά να αποσχιστούν μονομερώς από το βόρειο τμήμα της χώρας.
Στην πραγματικότητα, «Υεμένη» δεν υπάρχει πια. Κατασπαραγμένη από δεκαετίες υπο-επένδυσης, διαφθοράς της άρχουσας τάξης και νεοφιλελεύθερων επιθέσεων, η χώρα δέχτηκε το τελικό χτύπημα από τους Σαούντ και τους συμμάχους τους.
Αυτή η δυστυχία αποτελεί ένα «κατηγορώ» απέναντι στη λεγόμενη «παγκόσμια τάξη». Πιο συγκεκριμένα, ένα «κατηγορώ» απέναντι στις κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της Βρετανίας, που επεκτείνουν τις πωλήσεις όπλων προς τους Σαούντ: Είναι ένα παράδειγμα της βάρβαρης διακομματικής συναίνεσης, που συχνά εμφανίζεται σε ζητήματα ιμπεριαλιστικής εξωτερικής πολιτικής από τους Δημοκρατικούς και τους Ρεπουμπλικάνους ή από σοσιαλδημοκράτες και συντηρητικούς.
Μια βόμβα που σκότωσε 40 παιδιά σε σχολικό λεωφορείο τον Αύγουστο είχε σχεδόν σίγουρα κατασκευαστεί στο Τέξας από τη Λόκχιντ Μάρτιν. Αλλά η Δύση δεν αρκείται στο να διευκολύνει τις αδιάκριτες δολοφονίες με αυτόν τον τρόπο μόνο και παρέχει και άλλες μορφές υποστήριξης, όπως πληροφορίες για πιθανούς στόχους, εναέριους ανεφοδιασμούς καυσίμων στα βομβαρδιστικά και μιαν αδιάκοπη ροή υψηλής τεχνολογίας στρατιωτικού εξοπλισμού.
Μια αναφορά ερευνητών του ΟΗΕ βρήκε στοιχεία για μαζικές δολοφονίες, βασανιστήρια και βιασμούς αμάχων. Αλλά όταν του παρουσίασαν αυτές τις αλήθειες, ο Αμερικανός υπουργός Άμυνας Τζιμ Μάτις επέμεινε ότι η δολοφονία χιλιάδων άοπλων Υεμένιων ήταν πράξη αυτοάμυνας των μοναρχιών της Σαουδικής Αραβίας και των Εμιράτων. Ο υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο ήταν πιο ειλικρινής σε ένα κείμενο ενημέρωσης του Κογκρέσου, με το οποίο δικαιολογούσε τα όσα πράττει η σαουδαραβική επέμβαση, επικαλούμενος την ανάγκη περιορισμού της ιρανικής επιρροής…
Εκτελέσεις στο εσωτερικό
Να θυμίσουμε και κάποια άλλα εγκλήματα, στο εσωτερικό του Βασιλείου των Σαούντ. Πριν λίγες μέρες, στο Ριάντ, εκτελέστηκε μια Ινδονήσια οικιακή βοηθός, που είχε σκοτώσει τον εργοδότη της σε αυτοάμυνα ενάντια σε σεξουαλική επίθεση. Δεν ήταν η πρώτη Ινδονήσια οικιακή βοηθός που εκτελέστηκε τα τελευταία χρόνια. Τέτοια εγκλήματα συμβαίνουν διαρκώς ενάντια στη μεγάλη μάζα μεταναστών εργαζομένων που έχει χαρτιά μόνο για όσο είναι απαραίτητη η εργασία της, στο πιο βάρβαρα τελειοποιημένο καθεστώς «αιχμαλωσίας» της μεταναστευτικής εργατικής δύναμης... Το ενδιαφέρον και ενδεικτικό της ασταθούς περιόδου είναι ότι η κυβέρνηση της Ινδονησίας (βασική «τροφοδότης» οικιακών βοηθών της Σαουδικής Αραβίας) βρήκε τώρα για πρώτη φορά ξαφνικά το σθένος να ζητήσει το λόγο από το Ριάντ, απειλώντας να τερματιστεί η συνεργασία του…