Μέση Ανατολή: Απειλές πολέμου και αντιδραστικά σχέδια

Η ένταση στον Κόλπο συνεχίζεται (κι αυξάνεται), μεγαλώνοντας τις ανησυχίες για πιθανή πολεμική ανάφλεξη. Πρόσφατα φτάσαμε μια ανάσα πριν από τη στρατιωτική κλιμάκωση. Μετά την κατάρριψη αμερικανικού drone (μη-επανδρωμένο αεροσκάφος), που παραβίαζε τον ιρανικό εναέριο χώρο, από τις ιρανικές ένοπλες δυνάμεις, η Ουάσινγκτον ενεργοποίησε ακαριαία ένα σχέδιο ένοπλων χτυπημάτων σε ιρανικό έδαφος. Η αλλαγή πλεύσης από τον Ντόναλντ Τραμπ (μέσα σε μια μέρα), ο οποίος ακύρωσε τελικά την εντολή που είχε δώσει και κατόπιν έριξε τους τόνους σχετικά με το περιστατικό, έδειξε πόσο εύθραυστη είναι η ειρήνη στην περιοχή: Εξαρτάται από εσωτερικές διαφωνίες κι εκτιμήσεις στο Λευκό Οίκο κι από εισηγήσεις κι αντι-εισηγήσεις που δέχεται ο Αμερικανός πρόεδρος, ίσως φτάνοντας να εξαρτάται κι από την ψυχική του διάθεση μια δοσμένη χρονική στιγμή!
Επικίνδυνο σπιράλ
Οι πληροφορίες μιλούσαν για «ελεγχόμενη κλιμάκωση». Δηλαδή ένα συμβολικό-απαντητικό χτύπημα από αυτά που αρέσκονται να κάνουν οι Αμερικανοί πρόεδροι, ως επιδείξεις ιμπεριαλιστικού κυνισμού και αλαζονείας: «Ρίχνω μερικούς πυραύλους για να υπενθυμίσω ότι μπορώ». Ωστόσο, με το θερμόμετρο στα ύψη, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει σε τι σπιράλ θα οδηγούσε πιθανά μια τέτοια κλιμάκωση.
Μπορεί το θερμό επεισόδιο να αποφεύχθηκε προς το παρόν, αλλά η αμερικανική επιθετικότητα, που έχουμε περιγράψει αναλυτικά σε προηγούμενα άρθρα, παραμένει και κλιμακώνεται με άλλα μέσα, ρίχνοντας διαρκώς λάδι στη φωτιά. Οι νέες κυρώσεις (έχει χαθεί πλέον το μέτρημα) που στράφηκαν σε μια σειρά Ιρανούς αξιωματούχους και στον ίδιο τον Χαμενεΐ (ανώτατο ηγέτη του ιρανικού κράτους) εξώθησαν την Τεχεράνη να μιλήσει για «το τέλος της διπλωματίας». 
Ο εκβιασμός
Καθώς γράφονταν αυτές οι γραμμές, τα φώτα στρέφονταν στις διαβουλεύσεις των δυνάμεων που παραμένουν στην «πυρηνική συμφωνία» του 2015 (Ρωσία, Κίνα, ΕΕ) με το Ιράν, επιδιώκοντας να την κρατήσουν ζωντανή, στο «πολεμικό» περιβάλλον που έχει διαμορφώσει η αμερικανική εξωτερική πολιτική μετά τη μονομερή αποχώρηση της Ουάσινγκτον. Η συζήτηση αφορούσε την προετοιμασία κι ενεργοποίηση διάφορων σύνθετων «μηχανισμών», που θα κρατούν ανοιχτούς οικονομικούς διαύλους με την Τεχεράνη, παρακάμπτοντας τις κυρώσεις με τις οποίες απειλούν οι ΗΠΑ όποιον δεν συμμορφωθεί με τη γραμμή απομόνωσης του Ιράν. Πρόκειται για αμφιβόλου ποιότητας κι αποτελεσματικότητας σχέδια, για τα οποία η ιρανική κυβέρνηση κρατάει μικρό καλάθι. 
Από την Τεχεράνη δηλώνουν την απογοήτευσή τους για όσους υποτίθεται ότι παραμένουν στην πυρηνική συμφωνία κι επιδιώκουν να την κρατήσουν ζωντανή, αλλά στην πράξη υποκύπτουν στο δίλημμα Τραμπ («ή δουλειές με το Ιράν ή με τις ΗΠΑ»). 
Το αίτημα των «φοβερών και τρομερών Αγιατολάχ» που «απειλούν την περιοχή και τον πλανήτη» είναι απλό, δια στόματος των εκπροσώπων τους σε πρόσφατη συνδιάσκεψη στη Βιέννη: «Θέλουμε να μπορούμε να πουλάμε το πετρέλαιό μας και να πληρωνόμαστε γι’ αυτό».    
Κάποια στοιχεία, όπως η κατακόρυφη πτώση των ιρανικών εξαγωγών πετρελαίου ή η δραματική μείωση των εμπορικών συναλλαγών Γερμανίας-Ιράν, επιβεβαιώνουν τις ανησυχίες των Ιρανών και την εκτίμηση ότι ο αμερικανικός εκβιασμός αποδίδει και στραγγαλίζει την ιρανική οικονομία. 
Έγκλημα σε εξέλιξη
Ο τάχα «αναίμακτος» και «πολιτισμένος» δρόμος της διπλωματίας και των οικονομικών μέτρων δεν μπορεί να κρύψει ότι πρόκειται για ένα έγκλημα σε βάρος του ιρανικού λαού, που θα πληρώσει πρώτος τις συνέπειες του οικονομικού στραγγαλισμού. Αξίζει να θυμόμαστε τις χιλιάδες νεκρών που άφησαν πίσω τους οι οικονομικές κυρώσεις στο Ιράκ τη δεκαετία του ’90. Φυσικά, για την Μαντλίν Ολμπράιτ «άξιζε το τίμημα» κι αυτό πιστεύουν σήμερα αντίστοιχα και οι αξιωματούχοι της κυβέρνησης Τραμπ. 
Αλλά υπάρχουν πάντοτε στο τραπέζι ακόμα χειρότερα σενάρια. Αξίζει επίσης να θυμόμαστε ότι οι κυρώσεις στο Ιράκ κλιμακώθηκαν τελικά σε ένοπλη εισβολή. Είναι δύσκολο να εκτιμήσει κανείς τις διαθέσεις της αμερικανικής κυβέρνησης. Είναι γνωστή η τακτική του Ντόναλντ Τραμπ για «μάξιμουμ πίεση» (που φτάνει στην απειλή πολέμου) πριν πάει σε διαπραγμάτευση, ελπίζοντας να πετύχει την καλύτερη δυνατή συμφωνία για τα αμερικανικά συμφέροντα. Μια τακτική που εξηγεί την «παρανοϊκή» φαινομενικά συμπεριφορά στο ζήτημα της Βόρειας Κορέας, όπου οι πολεμικές κραυγές εναλλάσσονται με συνομιλίες σε κλίμα τόσο θετικό, που σπάει μεγάλα «ταμπού» της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, τη ρήξη με έναν παραδοσιακό νατοϊκό σύμμαχο όπως η Τουρκία, τις σχέσεις αγάπης-μίσους με τον Πούτιν κ.ο.κ.
Το δόγμα της «μάξιμουμ πίεσης» είναι από μόνο του κραυγαλέα χυδαίος ιμπεριαλιστικός τσαμπουκάς. Κι επιπλέον ανοίγει πάντα το ερώτημα «ποιο θα είναι το επόμενο βήμα, αν η μάξιμουμ πίεση δεν αποδώσει τα προσδοκώμενα κέρδη;». Σε αυτόν το δρόμο δεν θέλει πολύ για να μετατραπεί ο Τζον «θα-γιορτάσουμε-μέσα-στην-Τεχεράνη» Μπόλτον από απλά «κακός μπάτσος» της υπόθεσης σε πρωταγωνιστή και βασικό σχεδιαστή του επόμενου βήματος της αμερικανικής επιθετικότητας. 
Άγνωστο μέλλον
Από αριστερούς αντιιμπεριαλιστές μέχρι «ψύχραιμους» αστούς αναλυτές πολλοί έχουν εξηγήσει γιατί είναι υψηλού (τουλάχιστον!) ρίσκου μια αμερικανική επίθεση στο Ιράν (που δεν είναι Ιράκ, με πολλούς τρόπους). Αυτή η πραγματικότητα «συγκρατεί» τον Λευκό Οίκο και το Πεντάγωνο προς το παρόν. Αλλά επίσης έχει καταγραφεί πειστικά η τάση ενός τμήματος της αμερικανικής άρχουσας τάξης και του κράτους της (με το στρατιωτικό-βιομηχανικό σύμπλεγμα στην πρώτη γραμμή) που σχεδόν «πιέζει για πόλεμο» στην περιοχή. Και η ιστορία του αμερικανικού ιμπεριαλισμού –μαζί με τις διαθέσεις τοπικών δυνάμεων όπως η Σαουδική Αραβία ή το Ισραήλ– δεν επιτρέπει κανέναν εφησυχασμό ότι θα πρυτανεύσει μια κάποια «λογική»…

Διάσκεψη στο Μπαχρέιν: Ζητούνται πρόθυμοι για ξεπούλημα της Παλαιστίνης

Στο Μπαχρέιν παρουσιάστηκε το οικονομικό σκέλος της τραμπικής έμπνευσης «Λύσης του Αιώνα» στο παλαιστινιακό. Με τον τίτλο «Η Ειρήνη βρίσκεται στην Ευημερία», κρατικοί αξιωματούχοι και επιχειρηματίες από τον αραβικό κόσμο συζήτησαν για νεοφιλελεύθερες φαντασιώσεις «επενδύσεων», με ένα πολυσέλιδο κείμενο από το οποίο απουσίαζαν λέξεις όπως «κατοχή», «εποικισμοί», «αποκλεισμός», «ελευθερία», «ισότητα». 
Το «εργαστήρι» μποϊκοταρίστηκε από όλες τις παλαιστινιακές οργανώσεις (και την Παλαιστινιακή Αρχή) και προκάλεσε διαδηλώσεις σε μια σειρά αραβικές χώρες, ενάντια στην απόφαση των κυβερνήσεών τους να συμμετέχουν (στο Ιράκ μάλιστα οι διαδηλωτές κατέλαβαν την πρεσβεία του Μπαχρέιν). Όπως σωστά τόνισε εκπρόσωπος της Χαμάς, ξεδιπλώνεται μια προσέγγιση που «επιχειρεί να μετατρέψει έναν πολιτικό αγώνα σε ανθρωπιστικό ζήτημα και να κανονικοποιήσει την κατοχή για να την εντάξει ομαλά στην περιοχή». 
Η φιλοδοξία να «δοθούν οικονομικά κίνητρα» και μετά να οδηγηθούμε σε πολιτική λύση μπορεί να είναι συμβατή με την αντίληψη Τραμπ για την πολιτική, αλλά αποδείχθηκε αρκετά υπερφίαλη κι εκτός πραγματικότητας. Ακόμα και άνθρωποι όπως η Κριστίν Λαγκάρντ και ο Τόνι Μπλερ αισθάνθηκαν υποχρεωμένοι να επισημάνουν τη σημασία της «πολιτικής πτυχής» του ζητήματος. Ακόμα και οι κυβερνήσεις σε Ιορδανία, Λίβανο και Αίγυπτο δεν έδειξαν ιδιαίτερο ενθουσιασμό για όσα άκουσαν. Ήταν τόσο εξόφθαλμος ο κυνισμός πίσω από το οικονομικό εργαστήριο, που δεν μπορούσαν να τον υπερασπιστούν. 
Σύμφωνα με το σχέδιο του Τζάρεντ Κούσνερ, με κατοχή, με εποικισμούς, με απαρτχάιντ, το τοπίο στην περιοχή θα μπορούσε να αλλάξει με ένα «ταμείο» 50 δισ. δολαρίων. Τα 28 δισ. θα πήγαιναν σε Δυτική Όχθη και Γάζα και τα υπόλοιπα σε Ιορδανία, Λίβανο και Αίγυπτο, για «έργα υποδομών» κι «επιχειρηματικά σχέδια» στα οποία θα απασχολούνταν Παλαιστίνιοι εργάτες. 
Η διακυβέρνηση Τραμπ θα ισχυριστεί ότι «το πολιτικό σκέλος» θα ακολουθήσει. Αλλά το Μπαχρέιν ήταν αποκαλυπτικό με δύο τρόπους:
α) Η βαθιά πίστη ότι μπορεί να προχωρήσει το «επιχειρηματικό» σκέλος, χωρίς καν να αναφερθούν οι παράμετροι της πολιτικής επίλυσης, λέει πάρα πολλά για το ποιόν της «Λύσης του Αιώνα». Γίνεται σαφές ότι θα είναι τόσο σάπια και κατάφωρα αντι-παλαιστινιακή, που το μόνο που θα έχει να προσφέρει ως αντίβαρο είναι οι… «επενδύσεις» που θα αποφέρουν κάποια ψίχουλα στους «ιθαγενείς». Άλλωστε ο ίδιος ο Κούσνερ μιλά ήδη απαξιωτικά για την «έννοια κράτος» και στο ίδιο το Μπαχρέιν δήλωσε ρητά ότι δεν ισχύει πλέον η παλιά «αραβική πρωτοβουλία» (είχε προκύψει από τους Σαούντ, μετά το Όσλο, και διατηρούσε τα «δύο κράτη» ως τελική προοπτική).
β) Κάποιες λεπτομέρειες των «έργων υποδομής» επίσης επιβεβαιώνουν όσα έχουν διαρρεύσει όσον αφορά το «πολιτικό σκέλος» (που περιγράφει «μπαντουστάν»). Η Χερσόνησος του Σινά ως «τόπος εργασίας» για τους κατοίκους της Γάζας, τα σχέδια για «έργα διασύνδεσης» μεταξύ παλαιστινιακών περιοχών, οι οικονομικές «ενέσεις» σε χώρες που φιλοξενούν τον προσφυγικό πληθυσμό (Λίβανος, Ιορδανία) ουσιαστικά περιγράφουν μια «γεωγραφία» όπου κατακερματισμένοι χωρίς δικαιώματα Παλαιστίνιοι θα αξιοποιηθούν ως εργατικό δυναμικό για διάφορες «μπίζνες» στην περιοχή.     
Πρόκειται για τόσο χυδαίο σχεδιασμό, που ακόμα και τμήματα της παλαιστινιακής αστικής τάξης (που ο αγώνας της περιορίζεται στο στόχο να αποκτήσει μια λωρίδα γης με δικό της κράτος για να μπορέσει να λειτουργήσει σε αυτό) εξεγέρθηκαν κι αρνήθηκαν να παραβρεθούν στο Μπαχρέιν. 
Η αντίληψη της Ουάσινγκτον θυμίζει την παλιά αντίληψη των αποικιοκρατών πριν αποχωρήσουν από την ίδια ακριβώς περιοχή του πλανήτη. Όταν άφηναν πίσω τους «Βρετανικές Εντολές» και προτεκτοράτα, που θα έλυναν το «οικονομικό ζήτημα» (δηλαδή τα καπιταλιστικά συμφέροντα), έως ότου (και εάν) οι ιθαγενείς θεωρηθούν «ικανοί» ή «ώριμοι» για να αποκτήσουν αυτοδιάθεση…
Αυτή η χυδαία αντίληψη, που δυσκολεύονται να υπερασπιστούν αρκετά αντιδραστικά καθεστώτα και κυβερνήσεις της περιοχής, βρήκε ωστόσο κάποιους πρόθυμους συνομιλητές. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία ζητάνε «να δοθεί μια ευκαιρία σ’ αυτή την πρωτοβουλία»…
Μπορεί το Μπαχρέιν να περιγράφεται ως φιάσκο ακόμα κι από αστούς αναλυτές, αλλά η «Λύση του Αιώνα» (που αναμένεται να ανακοινωθεί κι επίσημα τους επόμενους μήνες) είναι μπροστά μας, θα βρει «πρόθυμους» και ο αγώνας εναντίον της έρχεται…

Η εξέγερση στο Σουδάν συνεχίζεται

Την 30ή Ιούνη, επέτειο του πραξικοπήματος που έφερε τον έκπτωτο δικτάτορα Μπασίρ στην εξουσία το 1989, επέλεξε η αντιπολιτευτική συμμαχία της Διακήρυξης για Ελευθερία κι Αλλαγή για να οργανώσει την πρώτη μεγάλη κινητοποίηση στο κέντρο του Χαρτούμ, μετά την αιματηρή διάλυση της κατασκήνωσης από το καθεστώς. Πολυπληθείς διαδηλώσεις έγιναν σε όλες τις βασικές πόλεις του Σουδάν, απαιτώντας «εξουσία πολιτών!» και φωνάζοντας «απλά πέστε!». 
Το ελίτ παραστρατιωτικό σώμα των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης, που βαρύνεται και για τη σφαγή της κεντρικής κατασκήνωσης, έδρασε και πάλι, στο πλευρό κι άλλων κατασταλτικών δυνάμεων της αστυνομίας. Ο πρώτος απολογισμός αναφέρει 11 νεκρούς και δεκάδες τραυματίες. 
Η ηγεσία του Στρατιωτικού Μεταβατικού Συμβουλίου έριξε τις ευθύνες στους διοργανωτές, που άλλαξαν διαδρομή και κατευθύνθηκαν προς κεντρικά κυβερνητικά και στρατιωτικά κτίρια. 
Οι νέες δολοφονίες διαδηλωτών, σ’ αυτή την πρώτη προσπάθεια να εμφανιστούν ξανά οι εξεγερμένοι στο κέντρο της πόλης, δείχνουν ότι οι στρατηγοί αποθρασύνονται και επιχειρούν να σπείρουν το φόβο. Η επιτυχία των διαδηλώσεων ωστόσο δείχνει ότι το αγωνιστικό φρόνημα παραμένει ψηλό στο σουδανικό λαό. Όπως περιέγραφαν αρκετοί από τους συμμετέχοντας στην κινητοποίηση της 30ής Ιούνη, «και λίγοι να αποδειχθούμε, θα βοηθήσει να σπάσει το τείχος του φόβου και την επόμενη φορά να είμαστε περισσότεροι». Ενδιαφέρον έχει μια «παράπλευρη ωφέλεια» του μπλακάουτ στο ίντερνετ που έχει επιβάλει το καθεστώς. Αρκετά ρεπορτάζ περιγράφουν μια αναζωογόνηση κι ενεργοποίηση των Επιτροπών Γειτονιάς, καθώς έπεσε στους ώμους των αγωνιστών τους να οργανώσουν την κινητοποίηση, καταφεύγοντας υποχρεωτικά στις «παραδοσιακές» μεθόδους. 
Στο πεδίο των διαπραγματεύσεων, η αιθιοπική πρωτοβουλία διαμεσολάβησης συντονίστηκε με την αντίστοιχη της Αφρικανικής Ένωσης, προτείνοντας τη συγκρότηση ενός «μικτού» συμβουλίου με 8 πολίτες και 7 στρατιωτικούς –αρκετά κοντά σε αυτό το οποίο ζητά η αντιπολίτευση, που είχε υποχωρήσει δραματικά από το στόχο «κυβέρνησης πολιτών». Αφήνει ωστόσο στο σκοτάδι άλλα σημεία, όπως το αίτημα των δυνάμεων της αντιπολίτευσης για τα 2/3 των εδρών στο μεταβατικό κοινοβούλιο.