Ειρήνη στην Ουκρανία, ελευθερία στη Ρωσία, αγώνας ενάντια στο ΝΑΤΟ

Το Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ Αθήνας αποτελεί ένα διαχρονικό θεσμό συζήτησης, δράσης και συλλογικότητας που ανοίγει ένα ευρύ φάσμα ζητημάτων που απασχολούν τον κόσμο του κινήματος και της Αριστεράς. Φέτος, σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη γεωπολιτική συγκυρία, ξεχωρίσαμε τη συζήτηση με τίτλο «Ειρήνη στην Ουκρανία, Ελευθερία στη Ρωσία, Αγώνας ενάντια στο ΝΑΤΟ».
Η συζήτηση υπήρξε πλούσια και «ζωηρή», με δεδομένες τις διάφορες απόψεις που έχουν ξεδιπλωθεί στην εγχώρια και τη διεθνή Αριστερά. Πολλές από αυτές εκφράστηκαν και από το πάνελ και από τις τοποθετήσεις από το κοινό. Ως «Ε.Α.» επιλέξαμε εδώ να εστιάσουμε κυρίως παρεμβάσεις που –συμπληρωματικά η μία στην άλλη– αποτυπώνουν την κατεύθυνση που θεωρούμε αναγκαία για τη ριζοσπαστική Αριστερά. 
Η εισήγηση του Ίλια Μπουντράιτσκις, Ρώσου διανοούμενου και ακτιβιστή, αφιερώθηκε στα ζητήματα του ρωσικού ιμπεριαλισμού. Τόνισε ότι ο πόλεμος που ξεκίνησε το ρωσικό κράτος είναι μια ιμπεριαλιστική εισβολή που αμφισβητεί και απειλεί την ύπαρξη της Ουκρανίας ως κράτους και των Ουκρανών ως έθνους, όπως φάνηκε και από την αρχική ομιλία του Πούτιν πριν την εισβολή, όπου δήλωσε ότι η Ουκρανία είναι τεχνητό δημιούργημα του Λένιν και τίποτα παραπάνω. Ανέδειξε επίσης τον ιμπεριαλισμό ως κινητήρια «ιδεολογία» του ρωσικού καθεστώτος. Σύμφωνα με το αφήγημα του πουτινισμού, υπάρχουν δύο ειδών κράτη: Οι Μεγάλες Δυνάμεις (όπως ΗΠΑ, Κίνα, Ρωσία) που αποτελούν υποκείμενα της ιστορίας, και μπορούν να μοιράζουν τον κόσμο σε σφαίρες επιρροής. Και τα «μικρά έθνη», που αποτελούν τα αντικείμενα της ιστορίας, και ο ρόλος τους είναι μόνο να υποτάσσονται στη μία ή την άλλη Μεγάλη Δύναμη.   
Το πιο ενδιαφέρον κομμάτι της εισήγησής του ήταν εστιασμένο στην κατάσταση που επικρατεί αυτή τη στιγμή στη Ρωσία. Ο Ίλια τόνισε ότι η Ρωσία του Πούτιν έχει κηρύξει όχι μόνο έναν εξωτερικό, αλλά και έναν εσωτερικό πόλεμο. Αν πριν την 24η Φλεβάρη υπήρχε καταστολή και  «υβρίδιο» αυταρχισμού και δημοκρατίας, τα πράγματα πλέον έχουν γίνει πολύ χειρότερα. Το καθεστώς έχει υιοθετήσει, ανέφερε, μια δικτατορικού τύπου διακυβέρνηση, καταστέλλοντας βάναυσα κάθε είδους αντιπολίτευση. Τις πρώτες δύο εβδομάδες της εισβολής, χιλιάδες Ρώσοι βγήκαν στους δρόμους διατρανώνοντας την αντίθεσή τους στα σχέδια του Πούτιν, με αποτέλεσμα τις βίαιες συλλήψεις τους. Αυτές οι διαδηλώσεις συντρίφτηκαν και πλέον κάθε μορφή αντίστασης είναι ποινικοποιημένη –με τη ψήφιση δεκάδων νόμων στη διάρκεια του πολέμου. Ανέφερε ένα μόνο χαρακτηριστικό παράδειγμα: Όποιος απλώς γράψει τη λέξη «ειρήνη» σε έναν τοίχο, διώκεται ποινικά και απειλείται με δύο ή τρία χρόνια φυλάκιση. Ο Ίλια επεσήμανε ότι πρέπει να είμαστε σκεπτικοί απέναντι στις δημοσκοπήσεις (μαζικής στήριξης στην εισβολή) γιατί στη ρωσική κοινωνία έχει επιβληθεί ένα σκληρό καθεστώς όπου οι αντιφρονούντες κρύβονται ή φοβούνται να πουν την γνώμη τους. Ισχυρίζεται ότι υπάρχει πόλωση (υπέρ και κατά) γύρω από την εισβολή, αλλά αυτή δεν μπορεί να εκφραστεί δημόσια. Βέβαια, όπως είπε, αυτό που συμβαίνει στη Ρωσία δεν είναι μια «εξαίρεση», κάτι που αφορά τη «ρωσική κουλτούρα», αλλά προχωρημένο παράδειγμα και πρότυπο μιας διεθνούς τάσης αυταρχικοποίησης της διακυβέρνησης κι ενίσχυσης των ακροδεξιών δυνάμεων διεθνώς. 
Η γραπτή δήλωση-εισήγηση που έστειλε ο Ισπανός ευρωβουλευτής και μέλος των Anticapitalistas, Μιγκέλ Ουρμπάν, ανέδειξε την άλλη πτυχή, της αναβάθμισης και της ενίσχυσης του ιμπεριαλισμού στη «Δύση». O Μιγκέλ έκανε σημαντικές επισημάνσεις σχετικά με τον ανερχόμενο μιλιταρισμό στο δυτικό κόσμο και την τεράστια επαναστρατιωτικοποίηση της Ευρώπης. Σε αυτό χρησιμοποίησε πληθώρα παραδειγμάτων, όπως την αποδέσμευση 500 εκατομμυρίων ευρώ από κονδύλια της ΕΕ για στρατιωτικό εξοπλισμό για την Ουκρανία, τη μετά από 30 χρόνια συμφωνία του 66,9% των ψηφοφόρων της παραδοσιακά ευρωσκεπτικιστικής Δανίας υπέρ της ένταξης στα στρατιωτικά προγράμματα της ΕΕ, την αύξηση των αμυντικών δαπανών που αποφασίστηκε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο των Βερσαλλιών, στο οποίο τα κράτη μέλη δεσμεύτηκαν να επενδύσουν το 2% του ΑΕΠ τους σε όπλα, τα 100 δισεκατομμύρια ευρώ για τη στρατιωτική άμυνα που θα δαπανήσει η Γερμανία μέχρι το 2024, καθώς και την πρόθεση των παραδοσιακά ουδέτερων χωρών, όπως είναι η Σουηδία και η Φινλανδία, να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ.
Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε: «Οι νέες μιλιταριστικές ορέξεις φαίνεται να έχουν κατακτήσει για τα καλά τα γραφεία των Βρυξελλών. Η εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία έχει γίνει το τέλειο άλλοθι για την επιτάχυνση της ατζέντας των ευρωπαϊκών νεοφιλελεύθερων ελίτ που επιθυμούν την επαναστρατιωτικοποίηση της ΕΕ. Κάπως έτσι υλοποιείται το νέο στρατηγικό σχέδιο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Μιας Ευρώπης των αγορών και της «ασφάλειας»». Ο Μιγκέλ Ουρμπάν τόνισε επίσης ότι οι πρόσφατες εξελίξεις στην Ουκρανία, αποτέλεσαν το σημείο τομή για τον επαναπροσδιορισμό της θέσης του ΝΑΤΟ στη διεθνή σκακιέρα: 
«Μετά το τέλος του Συμφώνου της Βαρσοβίας και την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, το ΝΑΤΟ προσπάθησε να επανεφεύρει τον εαυτό του και να προσαρμοστεί σε μια νέα γεωπολιτική πραγματικότητα στην οποία δεν είχε προσδιορισμένο ρόλο. Ο ίδιος ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν υποστήριξε το 2019 ότι η Ατλαντική Συμμαχία είχε γίνει «εγκεφαλικά νεκρή» και ότι η Ευρώπη έπρεπε να αρχίσει να ενεργεί ως στρατηγική παγκόσμια δύναμη. Τώρα, με τους Ρώσους στρατιώτες να εισβάλλουν στην Ουκρανία και με τη Μόσχα να απειλεί σιωπηρά με χρήση πυρηνικών όπλων, το ΝΑΤΟ βιώνει μια αναζωογόνηση, ανανεώνοντας τους σκοπούς του και ανακτώντας έναν νέο λόγο ύπαρξης». 
Η παρέμβαση που έκανε στην εκδήλωση ο Αντώνης Νταβανέλος εκ μέρους της ΔΕΑ, συνόψισε αυτές τις εξελίξεις σε Ρωσία και Δύση και τα αντίστοιχα καθήκοντα. Έκανε λόγο από τη μία για την αφύπνιση του ρώσικου ιμπεριαλισμού και από την άλλη για την επανασυσπείρωση του ΝΑΤΟ και τη στρατιωτικοποίηση της Ευρώπης μετά τις τελευταίες εξελίξεις. Όπως τόνισε χαρακτηριστικά, ο Ψυχρός Πόλεμος θα δείχνει «παιδική χαρά» μπροστά σε αυτό που ξετυλίγεται σήμερα, που είναι πολύ πιο χαοτικό και με πολλαπλά θερμά «σημεία επαφής» ανάμεσα σε διαφορετικούς ανταγωνιζόμενους πόλους, χωρίς την «πειθαρχία» και την «τακτοποίηση» που χαρακτήριζε τον ανταγωνισμό ΕΣΣΔ-ΗΠΑ. Όσον αφορά την Ουκρανία και την Ευρώπη, ανέφερε ότι η ρωσική κατοχή μιας χώρας με πληθυσμό 40 εκατομμυρίων κατοίκων είναι κάτι το αδιανόητο και ο επανεξοπλισμός του δυτικού στρατοπέδου και η αναβάθμιση της παρουσίας του αμερικανικού στρατού στο ευρωπαϊκό έδαφος, κάτι επικίνδυνο. Μπροστά σε αυτή την κατάσταση ο Αντ. Νταβανέλος αφενός χαρακτήρισε πρωτοπορία του παγκόσμιου κινήματος όσους αριστερούς αγωνιστές υψώνουν τη φωνή τους αυτή τη στιγμή στη Ρωσία ενάντια στον πόλεμο και τον Πούτιν, αφετέρου σημείωσε ότι καθήκοντα έχουμε και εμείς εδώ, ενάντια στη στήριξη των πολεμοκάπηλων σχεδίων του ΝΑΤΟ και ιδιαίτερα την τοποθέτηση της Ελλάδας στο «τόξο ανάσχεσης από την Πολωνία στο Ισραήλ» και την επικίνδυνη όξυνση του ελλληνοτουρκικού ανταγωνισμού.