Στις 25 Γενάρη καλέστηκε η πρώτη διαδήλωση ενάντια στον Μουμπάρακ και 15.000 διαδηλωτές κατέβηκαν στην πλατεία Ταχίρ. Μέχρι τότε αυτή ήταν η μεγαλύτερη πολιτική διαδήλωση στο Κάιρο εδώ και 30 χρόνια. Μια βδομάδα μετά και παρά το όργιο καταστολής που είχε προηγηθεί, 2 εκατομμύρια διαδήλωσαν στην Ταχίρ και η αστυνομία αναγκάστηκε να αποσυρθεί από τους δρόμους. Συνολικά 6-8 εκατομμύρια Αιγύπτιοι σε όλη τη χώρα βγήκαν στους δρόμους σε μια μέρα γιορτής.
Το επαναστατικό κύμα πέρασε στην «καρδιά» του αραβικού κόσμου
Τα όσα συνέβησαν στους δρόμους κάθε αιγυπτιακής πόλης αυτές τις μέρες θα μπορούσαν να γεμίσουν βιβλίο. Το ίδιο βράδυ ο Μουμπάρακ αντεπιτέθηκε: Δήλωσε πως δεν θα διεκδικήσει την επανεκλογή του το Σεπτέμβρη, αλλά θα παραμείνει μέχρι τότε ως εγγυητής της «μετάβασης». Την άλλη μέρα επέστρεψε στους δρόμους η αστυνομία. Αλλά χωρίς να φορά στολές και έχοντας στο πλευρό της παρακρατικούς, μπράβους και πληρωμένους συμμορίτες. Αυτός ο συρφετός εξαπέλυσε μια δολοφονική επίθεση στην πλατεία Ταχίρ και οι συγκρούσεις κράτησαν δύο μέρες. Οι διαδηλωτές τελικά κατάφεραν να υπερασπιστούν την πλατεία και την Παρασκευή 5 Φλεβάρη η συγκέντρωση ήταν μεγαλύτερη από της Τρίτης. Δυο βδομάδες μετά τις πρώτες διαδηλώσεις και καθώς γράφονταν αυτές οι γραμμές, η πλατεία παρέμενε γεμάτη.
Αν και τα ΜΜΕ επιμένουν να μιλάνε για «χάος», η εικόνα στην πλατεία Ταχίρ είναι τελείως διαφορετική. Η φράση «πανηγύρι των καταπιεσμένων», που χρησιμοποιούσε ο Λένιν για τις επαναστάσεις, παίρνει σάρκα και οστά.
Λαϊκή γιορτή
Οι εξεγερμένοι πίνουν τσάι, καπνίζουν ναργιλέδες και βλέπουν Αλ-Τζαζίρα. Κάποιοι παίζουν μουσική, άλλοι απαγγέλουν ποιήματα. Σε μια φεστιβαλική ατμόσφαιρα συνυπάρχουν οι «κουκούλες» και οι «γραβάτες», οι γυναίκες με τα μαύρα νικάμπ και αυτές που δεν φοράνε, τα «χαμίνια» των δρόμων με τους επαρχιώτες που ήρθαν στο Κάιρο να διαδηλώσουν. Η νεολαία δίνει τον τόνο, αλλά πιο εντυπωσιακή είναι η εικόνα ηλικιωμένων που έζησαν στο φόβο για 30 χρόνια και τώρα κάνουν βόλτες στην Ταχίρ, φωνάζοντας ενάντια στον Μουμπάρακ. Κυριαρχούν τα αυτοσχέδια πλακάτ, αλλά υπάρχουν και οι πολιτικές προκηρύξεις που διαβάζονται όλες από όλους, οι εφημερίδες της αντιπολίτευσης που οι διαδηλωτές διαβάζουν μαζί σε πηγαδάκια. Όλοι συζητάνε πολιτικά.
Δημοκρατία από τα κάτω
Εκτός από γιορτινή, η πλατεία Ταχίρ έχει γίνει και ένα εργαστήρι δημοκρατίας των από κάτω. Οι λαϊκές πολιτοφυλακές, που στήθηκαν για να αμυνθούν ενάντια στην καταστολή και για να προστατέψουν την πόλη από τις λεηλασίες και το χάος, που θέλουν να προκαλέσουν ο Μουμπάρακ και η αστυνομία, έχουν αναπτύξει ένα τρομερό βαθμό οργάνωσης. Όλη η Αίγυπτος είναι γεμάτη με τσεκπόιντ των λαϊκών επιτροπών, που ελέγχουν όποιον μετακινείται στους δρόμους, περιπολούν στις εργατικές συνοικίες, προστατεύουν τα σημεία των διαδηλώσεων.
Απλοί άνθρωποι μαθαίνουν να παίρνουν τη ζωή στα χέρια τους. Το κάνουν χωρίς να το καταλαβαίνουν, κυρίως από τις ανάγκες του κινήματος: Μαζεύουν τα σκουπίδια, μοιράζουν τα τρόφιμα και το νερό, στήνουν κλινικές. Είναι μικρά βήματα, αλλά δείχνουν πως ο επαναστατικός ενθουσιασμός αλλάζει τους ανθρώπους. Ο ανταποκριτής του Αλ Τζαζίρα, περιγράφοντας το σκηνικό στο Κάιρο, θυμήθηκε τον Μαρξ: «Οι άνθρωποι εδώ δουλεύουν μαζί, από τον καθένα σύμφωνα με τις δυνατότητές του, στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του». Μέσα στο κλίμα ξεσηκωμού σπάνε και μια σειρά προλήψεις και διαχωρισμοί. Οι γυναίκες πρωταγωνιστούν στις Επιτροπές και κερδίζουν με τον πιο πρακτικό τρόπο το σεβασμό των αντρών, οι χριστιανοί και οι μουσουλμάνοι παλεύουν μαζί και συναδελφώνονται. Από την εποχή του Σαντάτ, η Τυνησία και η Αίγυπτος σπαράσσονταν από εθνικιστική εχθρότητα. Σήμερα, στους δρόμους της Αιγύπτου ανεμίζουν τυνησιακές σημαίες.
Εργατική τάξη
Ένα κρίσιμο ζήτημα, που αντιμετωπίζει η επανάσταση, είναι αν αυτή η αυτο-οργάνωση, που ανθίζει στους δρόμους, θα περάσει στα υφαντουργεία της Μαχάλα, τις χαλυβουργίες, τα λιμάνια της Αλεξάνδρειας και του Σουέζ. Τα τελευταία 3 χρόνια, με αποκορύφωμα την εργατική ιντιφάντα του 2008 στη Μαχάλα, το εργατικό κίνημα έχει αναπτυχθεί ραγδαία, έχει πετύχει νίκες και μέσα από αυτή τη διαδικασία έχει αρχίσει να στήνει, ανεξάρτητα από την συνομοσπονδία-όργανο του Μουμπάρακ, συνδικάτα που μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο.
Ο Μουμπάρακ έχει γίνει ο κοινός άμεσος στόχος γύρω από τον οποίο έχει ενωθεί ένα τεράστιο εύρος κοινωνικών δυνάμεων. Η εξέγερση είναι και «ιντιφάντα των νέων» και δημοκρατικός ξεσηκωμός της διανόησης και της μεσαίας τάξης και ξέσπασμα των φτωχών των πόλεων και των κατεστραμμένων αγροτών και συνέχεια του εργατικού κινήματος που αναπτύσσεται στην Αίγυπτο τα τελευταία 3 χρόνια. Δεν καθοδηγείται ιδεολογικά ούτε από τους μουσουλμάνους, ούτε από τη μεσαία τάξη, ούτε από την Αριστερά. Είναι μια γενικευμένη δημοκρατική επανάσταση και το πώς θα εξελιχτεί στη συνέχεια είναι ανοιχτό, ειδικά στην εποχή μετά τον Μουμπάρακ.
Η άρχουσα τάξη και οι ιμπεριαλιστές σε δίλημμα
Αυτό απασχολεί και την άρχουσα τάξη πλέον. Είναι δεδομένο πως ο Μουμπάρακ έχει ξοφλήσει. Αλλά υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο «ξόφλησε» και την οριστική πτώση του. Το κρίσιμο ζήτημα είναι με τι όρους θα πέσει και τι θα μεσολαβήσει. Σε αυτό λογοδοτεί η «ανθεκτικότητα» που δείχνει ο Μουμπάρακ και όχι σε κάποιο «παρανοϊκό του πείσμα». Η άρχουσα τάξη είναι εγκλωβισμένη στο δίλημμα που έχει επιβάλλει η εξέγερση: Δεν μπορεί πια να διατηρήσει κάποιον έλεγχο χωρίς να θυσιάσει τον Μουμπάρακ. Ταυτόχρονα όμως, η ανατροπή του Μουμπάρακ με τους όρους του κινήματος («εδώ και τώρα!») μπορεί να ανοίξει τους ασκούς του Αιόλου. Όλοι οι ελιγμοί της χαρακτηρίζονται από αυτή την αβεβαιότητα για το τι πρέπει να γίνει.
Οι ίδιοι προβληματισμοί υπάρχουν στα διεθνή επιτελεία. Αρχικά ο Ομπάμα κάλεσε τον Μουμπάρακ να κάνει δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις, ελπίζοντας να αποφύγει τη γενικευμένη έκρηξη. Όταν κατάλαβαν ότι είναι αδύνατο να μείνει στην εξουσία, οι ΗΠΑ ζήτησαν την άμεση παραίτησή του. Σήμερα, μπροστά στο φόβο του «κενού εξουσίας», έκαναν στροφή προς την υποστήριξη του Μουμπάρακ ως εγγυητή της «ομαλής μετάβασης». Οι Ευρωπαίοι, που είχαν σπεύσει να ζητήσουν εκλογές (και να πλασαριστούν καλύτερα δίπλα στην επόμενη κυβέρνηση), άλλαξαν τροπάρι και προσανατολίζονται και αυτοί στην «ομαλή μετάβαση» με τον Μουμπάρακ. Οι ιμπεριαλιστές είναι και αυτοί εγκλωβισμένοι: Θυμούνται ακόμα πως η στήριξή τους στο Σάχη το 1979, τελικά οδήγησε στην ολοκληρωτική «απώλεια» του Ιράν και κρατάνε αποστάσεις από τον Μουμπάρακ, για να μην επαναλάβουν το ίδιο σφάλμα. Αλλά την ίδια στιγμή τρέμουν το μήνυμα που θα στείλει μια δεύτερη νικηφόρα λαϊκή επανάσταση μέσα σε λίγες βδομάδες. Ειδικά μια νικηφόρα επανάσταση στην Αίγυπτο, τη χώρα-κλειδί στον αραβικό κόσμο, που ελέγχει το πέρασμα της Ράφα, που αποτελεί το σημαντικότερο «μαξιλάρι» του Ισραήλ. Αυτό που τρέμουν περισσότερο από όλα, είναι το σύνθημα των διαδηλώσεων υπέρ της Ιντιφάντα και ενάντια στον Μουμπάρακ: «Ο δρόμος για την Ιερουσαλήμ περνάει από το Κάιρο...»
Ο ρόλος του στρατού
Κρίσιμος θα είναι ο ρόλος του στρατού. Παίζει καθοριστικό ρόλο στην πολιτική από την εποχή του Νάσερ, έχει την αίγλη που απέκτησε στους πολέμους με το Ισραήλ, ενώ διατηρεί τη φήμη του «ουδέτερου» κρατικού θεσμού.
Ταυτόχρονα είναι και σημαντικός οικονομικός παίχτης με εταιρείες που δραστηριοποιούνται στα τσιμέντα, τις κατασκευές, τη βενζίνη, το λάδι, το νερό, τα ξενοδοχεία, ενώ είναι και ένας από τους μεγαλύτερους γαιοκτήμονες της χώρας. Πολλοί στρατηγοί βλέπουν τις ιδιωτικοποιήσεις κρατικών εταρειών ως απειλή στην οικονομική και πολιτική τους δύναμη. Η αφοσίωσή τους στον Μουμπάρακ δεν ήταν ποτέ δεδομένη. Σήμερα βλέπουν μια ευκαιρία να ανοίγεται μπροστά τους και επιχειρούν να εξασφαλίσουν ισχυρό ρόλο στη «νέα» Αίγυπτο. Η τοποθέτηση του Ομάρ Σουλεϊμάν (πρώην επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών, άνθρωπος των ενόπλων δυνάμεων) ως αντιπροέδρου από τον Μουμπάρακ είναι ένα μικρό δείγμα των παζαριών που γίνονται.
Αν η κορυφή του στρατού είναι μια φορά απογοητευμένη, η βάση πραγματικά βράζει, καθώς οι μισθοί των φαντάρων έχουν βυθιστεί τα τελευταία χρόνια. Οι εναγκαλισμοί των διαδηλωτών με τους φαντάρους είναι μια ειλικρινής συναδέλφωση από τα κάτω, που οι στρατηγοί πρέπει να παίρνουν υπόψη τους πριν από κάθε τους κίνηση. Για όλους αυτούς τους λόγους, ο στρατός μέχρι σήμερα δεν συμπεριφέρθηκε εχθρικά στους διαδηλωτές. Αλλά η στάση του, όταν οι αντιδραστικοί επιτέθηκαν στην πλατεία Ταχίρ, ήταν αποκαλυπτική. Επιτρέποντας στους μπράβους και την αστυνομία του δικτάτορα να επιτεθεί, έδειξε πως μπορεί να ετοιμάζει το έδαφος για μια επέμβαση που θα δικαιολογηθεί στο όνομα της «εθνικής ενότητας» και της «τάξης».
Μετά τις βίαιες συγκρούσεις, η στρατιωτική ηγεσία δήλωσε πως οι μέρες των διαδηλώσεων πέρασαν. Όμως οι ίδιοι αξιωματικοί που γίνονταν δεκτοί με χειροκροτήματα στην Ταχίρ, όταν εμφανίστηκαν για να καλέσουν τους συγκεντρωμένους να αποχωρήσουν, αποδοκιμάστηκαν έντονα και αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν.
Η αντιπολίτευση
Αδελφοί Μουσουλμάνοι
Το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης είναι οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι με 500.000 μέλη. Στηρίζουν τη δημοφιλία τους στο κοινωφελές τους έργο, την αντιπολίτευσή τους στον Μουμπάρακ και τη στάση τους υπέρ των Παλαιστινίων. Τα ΜΜΕ τους περιγράφουν ως εξτρεμιστές ισλαμιστές, όμως πρόκειται για ένα πολύ αντιφατικό κόμμα. Καθώς τα τελευταία χρόνια το εργατικό και το δημοκρατικό κίνημα αναπτυσσόταν, οι Μουσουλμάνοι έκαναν ελιγμούς, υιοθέτησαν «κοσμικά» αιτήματα, συμμετείχαν στο διάλογο με μη-ισλαμικές δυνάμεις, για να μην απομονωθούν.
Το πρόβλημα με τους Αδελφούς Μουσουλμάνους δεν είναι πως είναι ακραίοι, το αντίθετο, είναι ένα πολύ συντηρητικό κόμμα. Για χρόνια αποφεύγει την απευθείας σύγκρουση με το καθεστώς και ακολουθεί μια τακτική «ώριμου φρούτου» και συμβιβασμών με τη δικτατορία. Η ηγεσία τους δεν στήριξε την εξέγερση στην αρχή, αναγκάστηκε να το κάνει αργότερα, καθώς η βάση του κόμματος συμμετείχε ολόψυχα στις διαδηλώσεις. Είναι ένα κόμμα που η ηγεσία του περιλαμβάνει βιομήχανους και γαιοκτήμονες, οι ακτιβιστές του προέρχονται κυρίως από τα μεσαία στρώματα των πόλεων, ενώ η βάση του είναι η φτωχολογιά.
Ως η μεγαλύτερη οργανωμένη δύναμη μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο στις εξελίξεις, αλλά σε καμία περίπτωση δεν ελέγχει την εξέγερση. Αντίθετα, πολλοί εργάτες και νέοι είναι πιο ανοιχτοί σε δημοκρατικές ή σοσιαλιστικές ιδέες, ενώ το γεγονός πως σήμερα στηρίζει τον Μπαραντέι δείχνει πως δεν έχει το λαϊκό έρεισμα να προχωρήσει μόνη της.
Ο Ελ Μπαραντέι
Ο Μοχάμεντ Ελ Μπαραντέι έχει αναδειχθεί ως η «προσωπικότητα» της κοσμικής αντιπολίτευσης. Είναι ο πρώην επικεφαλής της Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας του ΟΗΕ, που το 2003 διέψευσε πως το Ιράκ έχει «όπλα μαζικής καταστροφής» και κέρδισε το σεβασμό εκατομμυρίων Αράβων. Η φιλελεύθερη αντιπολίτευση, των μορφωμένων μεσοστρωμάτων που δεν συμμερίζονται το όραμα των Αδελφών Μουσουλμάνων, βλέπει στο πρόσωπο του Μπαραντέι τον ηγέτη της. Ο Μπαραντέι είναι ένας μετριοπαθής πολιτικός που το πρόγραμμά του προέβλεπε 2-3 χρόνια «μεταβατικής περιόδου» που θα οδηγούσαν ειρηνικά σε μια συντακτική συνέλευση. Είναι υποστηρικτής της ειρήνης με το Ισραήλ και της συνεργασίας με τις ΗΠΑ. Προσπαθεί να αποκτήσει ακροατήρια και στους φτωχούς και τους εργάτες, υποστηρίζοντας τα αιτήματα των απεργιών.
Αντιμετωπίζεται από πολλούς στην άρχουσα τάξη ως ο ιδανικός συνομιλητής. Όμως δεν έχει το βάρος που του αποδίδουν τα ΜΜΕ και δεν αποτελεί τον «ηγέτη» της αντιπολίτευσης. Σε μια ομιλία του στην πλατεία Ταχίρ του φώναξαν: «Μην κλέβεις την επανάστασή μας».
Ο Μπαραντέι μπορεί να εξελιχθεί σε κεντρική φιγούρα το επόμενο διάστημα. Όμως η μετριοπαθής δημοκρατική πολιτική, που τον έκανε δημοφιλή το προηγούμενο διάστημα, μπορεί πλέον να μην αρκεί για ανθρώπους που άλλαξαν από την επανάσταση.
Νασερικοί
Παρά τα χρόνια καταστολής και την άνοδο του πολιτικού Ισλάμ ως ρεύμα αντίστασης στον ιμπεριαλισμό, ο Νασερισμός εξακολουθεί να είναι ισχυρό ρεύμα στην Αίγυπτο. Οι νασερικοί δεν έχουν την οργανωμένη βάση της Αδελφών Μουσουλμάνων, ούτε των οργανώσεων της Αριστεράς, αλλά ελέγχουν τη μεγαλύτερη αντιπολιτευόμενη εφημερίδα και οι ιδέες τους είναι δημοφιλείς. Οι νασερικοί παλεύουν το νεοφιλελευθερισμό, όχι γιατί είναι ενάντια στον καπιταλισμό, αλλά γιατί υποστηρίζουν το παλιό κρατικό μοντέλο. Υποστηρίζουν τα δικαιώματα των αγροτών και των εργατών, αλλά υποτάσσουν τους αγώνες τους στο στόχο της εθνικής ενότητας. Στην εποχή της οικονομικής κρίσης, αλλά και μετά την ιστορική ήττα του παραδοσιακού αραβικού εθνικισμού, η επιστροφή στο «ένδοξο παρελθόν», που ονειρεύονται, δεν μπορεί να σταθεί.
Η «6η Απρίλη»
Το Κίνημα της 6ης Απρίλη τις πρώτες μέρες της εξέγερσης λειτούργησε ως ηγεσία στην οργάνωση και προετοιμασία των διαδηλώσεων. Πρόκειται για κίνημα της νεολαίας που, αν και πιο κοντά στο φιλελευθερισμό του Μπαραντέι, γεννήθηκε ως ρεύμα συμπαράστασης στις απεργίες του Απρίλη του 2008 στη Μαχάλα, από όπου και πήρε το όνομά του. Αν και πυροδότησε την εξέγερση, καθώς αυτή εξαπλώνεται, δεν μπορεί να διεκδικήσει το ρόλο ηγεσίας. Πέρα από την απέχθεια στο καθεστώς, δεν έχει πολιτικές αναφορές και αυτή τη στιγμή προσανατολίζεται στον Μπαραντέι.
Αριστερά
Η Αριστερά, αν και μικρή, έχει παίξει σημαντικό ρόλο στο κίνημα τα περασμένα χρόνια. Οι αριστεροί εθνικιστές και μια σειρά επαστατικών οργανώσεων, ανάμεσά τους τροτσκιστές και πρώην σταλινικοί, συμμετείχαν σε δημοκρατικές εκστρατείες, στο αντιπολεμικό κίνημα του 2003 και στο αναγεννημένο εργατικό κίνημα. Στη σκιά των Αδελφών Μουσουλμάνων ή των «προσωπικοτήτων» της φιλελεύθερης αντιπολίτευσης, οι αγωνιστές της επαναστατικής Αριστεράς άντεξαν δεκαετίες διώξεων και κατάφεραν να κρατήσουν τις κόκκινες σημαίες μέσα στο κίνημα αντίστασης. Έχουν κερδίσει μεγάλο σεβασμό ανάμεσα στους εργάτες και τους φοιτητές όλα αυτά τα χρόνια και σήμερα ανοίγεται μπροστά τους ένα προνομιακό έδαφος και ένα διψασμένο κοινό για πολιτική. Σήμερα, η επαναστατική Αριστερά είναι η μόνη δύναμη που επιχειρεί να συνδέσει τα πολιτικά με τα κοινωνικά αιτήματα, το δημοκρατικό με το εργατικό κίνημα, που προσπαθεί να μεταφέρει την εξέγερση μέσα στα εργοστάσια.
Προοπτική
Οι προσπάθειες «ομαλής μετάβασης» έχουν ενταθεί το τελευταίο διάστημα. Ο Μουμπάρακ εγγυητής, ο Σουλεϊμάν σε πρώτο πλάνο, διάλογος με την αντιπολίτευση, παροχές για να διασπαστεί το κοινωνικό μέτωπο και αποκατάσταση της «τάξης» στους δρόμους είναι το κυρίαρχο σενάριο. Τόσο η φιλελεύθερη αντιπολίτευση όσο και η Αδελφότητα συμμετέχουν στο διάλογο, αν και κρατάνε επιφυλάξεις, ενώ η Ταχίρ παραμένει γεμάτη και η Αριστερά καλεί σε συνέχεια της επανάστασης. Μετά το θρίαμβο στην Τυνησία, η Αίγυπτος, όπου οι από πάνω είναι πιο προετοιμασμένοι και όπου τα διακυβεύματα είναι πολύ πιο μεγάλα, δείχνει πως οι εξεγέρσεις δεν είναι «περίπατος». Ότι έρχεται πάντα η ώρα της πολιτικής.
Βραχυπρόθεσμα, πολλά θα κριθούν από τη στάση των στρατιωτών. Όσο παραμένουν στους δρόμους, δίπλα στους διαδηλωτές, η από τα κάτω συναδέλφωση μπορεί να προχωρήσει περισσότερο. Αυτή πρέπει να επιδιώξουν οι εξεγερμένοι οργανωμένα, δίνοντας «χώρο» για τους φαντάρους στην επανάσταση, πείθοντάς τους ότι αξίζει το ρίσκο της ανυπακοής στους ανωτέρους τους. Στο κρίσιμο σταυροδρόμι που βρίσκεται η εξέγερση, δεν αρκούν οι μαζικές διαδηλώσεις και οι οδομαχίες. Στην Πολωνία της Αλληλεγγύης, στη Λατινική Αμερική και στην Τυνησία πριν λίγες μέρες, το εργατικό κίνημα αποδείχθηκε η «ασημένια σφαίρα» στην καρδιά της δικτατορίας. Η δύναμη της εργατικής τάξης να παραλύει την παραγωγή του πλούτου, στον οποίο στηρίζονται οι καπιταλιστές, παραμένει η μόνη δύναμη που μπορεί να επιβάλει κατακτήσεις σήμερα, αλλά και να ανοίξει το δρόμο για την ανατροπή της εξουσίας των καπιταλιστών.
Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει την έκβαση σήμερα. Όλοι οι μηχανισμοί δουλεύουν το σενάριο «ομαλής μετάβασης», αλλά θα το αποδεχτούν οι εξεγερμένοι; Το καθεστώς μπορεί να περάσει στην ανοιχτή καταστολή, αλλά θα υπακούσουν οι φαντάροι; Ο Μπαραντέι με το στρατό μπορεί να συμφωνήσουν σε ένα πιο δημοφιλές είδος «μετάβασης», αλλά θα έχουν το εργατικό κίνημα και οι δυνάμεις της Αριστεράς ενισχυθεί αρκετά για να μπορέσουν να πιέσουν για πιο ριζοσπαστικές λύσεις; Όλα είναι ανοιχτά, αλλά η Αίγυπτος δεν θα είναι ποτέ ξανά η ίδια. Όπως δήλωσε ένας διαδηλωτής: «Αυτές οι μέρες καθορίσουν τα επόμενα 50 χρόνια... γιατί όλοι θα θυμούνται τι έγινε στις 25 Γενάρη του 2011...».
Οι μεγάλες εξεγέρσεις και επαναστάσεις του παρελθόντος σημάδεψαν για πάντα τις χρονιές που ξέσπασαν. Το «1917» της Ρωσίας, το «1956» ενάντια στο σταλινισμό, το «1968» του Μάη, το ««1979» του Ιράν. Το 2011 πιάνει αυτό το νήμα και είναι πιθανό χρόνια μετά να είναι η χρονιά της μεγάλης εξέγερσης του αραβικού κόσμου. Σήμερα, είναι μια χρονιά που μας γεμίζει ελπίδα και μεγαλύτερη αισιοδοξία, χάρη στον αραβικό λαό.