Αλληλεγγύη, Αντίσταση και Ανατροπή

Στις συνθήκες της βαθιάς κρίσης και της άγριας επίθεσης που ζούμε, στους κόλπους της Αριστεράς είναι ανοιχτό το ζήτημα της ταχτικής που πρέπει να ακολουθήσει για να λυθούν τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κόσμος εδώ και τώρα και όχι αύριο. Μια δέσμη ιδεών (όχι καινούρια) που ακούγεται όλο και πιο συχνά είναι αυτή της συγκρότησης δικτύων αλληλεγγύης. Λέγοντας δίκτυα αλληλεγγύης κάποιοι σύντροφοι, αναφέρονται στα χαριστικά παζάρια, στα κοινωνικά παντοπωλεία, στα δωρεάν μαθήματα κ.λπ.

Αλληλεγγύη

Είναι αλήθεια ότι για ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας υπάρχει ζήτημα επιβίωσης. Πολλές οικογένειες αδυνατούν να καλύψουν βασικές ανάγκες όπως τροφή, ένδυση, ενοίκιο και λογαριασμοί, πολύ περισσότερο να πληρώσουν τα φροντιστήρια και τα ιδιαίτερα των παιδιών τους. Είναι επίσης αλήθεια ότι όσο η κρίση θα βαθαίνει τόσο η κατάσταση θα χειροτερεύει και θα πέφτει ακόμα περισσότερο το βιοτικό επίπεδο της εργατικής τάξης. Φυσικά και είναι ελπιδοφόρο να βλέπει κανείς καθημερινές πράξεις αλληλεγγύης από τους απλούς ανθρώπους. Το αντανακλαστικό που δείχνουν πολλοί στο να μαζέψουν βασικά είδη και να τα μοιράσουν σε συνανθρώπους τους που έχουν περισσότερη ανάγκη είναι απόλυτα υγιές. Η συμπαράσταση και η αλληλεγγύη είναι στοιχεία στα οποία η Αριστερά πρέπει να επενδύσει, αλλά και να καλλιεργήσει τον αγώνα για την αλλαγή της κοινωνίας.

Το πρόβλημα ξεκινάει όταν τα δίκτυα αλληλεγγύης παρουσιάζονται σαν προτεραιότητα στην πολιτική πρόταση για την περίοδο που διανύουμε. Πρόσφατα η Π.Γ του ΣΥΝ συζήτησε τη στήριξη και την οργάνωση  δικτύων αλληλεγγύης και συλλογικής ανυπακοής. Στην εφημερίδα «Αυγή» (26/12) διαβάζουμε: «Η συγκρότηση δικτύων αλληλεγγύης και κινημάτων αντίστασης με άμεσα πρακτικά οφέλη είναι η απάντηση μιας κοινωνίας που βλέπει κάθε μέρα νέα μέτρα να της χτυπούν την πόρτα». «Η ανταλλαγή και η επαναχρησιμοποίηση είναι αντίσταση και μάλιστα δημιουργική…». Αντίστοιχη θέση έχει υιοθετήσει και η Νεολαία ΣΥΝ, αφού στο πρόσφατο πανελλαδικό διήμερο της Αριστερής Ενότητας (11 και 12/12) ως μέτρο αντιμετώπισης στην κρίση πρότεινε τη δημιουργία δικτύων αλληλεγγύης μέσα στις σχολές, που θα περιλαμβάνουν ανταλλαγή σημειώσεων και βιβλίων μεταξύ των φοιτητών. Αλήθεια είναι δυνατόν να ισχυρίζεται κανείς ότι μπορούμε να ανατρέψουμε το νέο νόμο-πλαίσιο στα πανεπιστήμια με ανταλλαγή σημειώσεων;

Κίνδυνος

Το πρώτο που χρειάζεται να σημειώσουμε, μιλώντας για τα δίκτυα αλληλεγγύης (τουλάχιστον σε αυτή τη χρονική στιγμή), είναι ότι δεν πρόκειται απλά για μια αυθόρμητη πρακτική από τα κάτω. Πρόκειται για μια πολιτική πρακτική που ανέκαθεν προωθούσαν συγκεκριμένες δυνάμεις της Αριστεράς, κυρίως όμως κάποιες δυνάμεις του αναρχικού χώρου και της αυτονομίας. Στον πυρήνα αυτής της άποψης βρίσκεται η λογική του να δημιουργήσουμε εναλλακτικές πραγματικότητες παράλληλες με την κυρίαρχη. Αν το κράτος αρνείται να καλύψει τις βασικές μας ανάγκες, δεν διεκδικούμε από αυτό βελτίωση της ζωής μας, αλλά φτιάχνουμε δικές μας δομές. Δεν χρειάζεται να αντιπαρατεθούμε με την πολιτική εξουσία, μπορούμε απλά να την παρακάμψουμε.  

Αυτή η πολιτική πρόταση κρύβει όμως και κινδύνους. Ο πρώτος είναι η αποδοχή ότι τα μέτρα έχουν περάσει και ότι δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά πράγματα σε κεντρικό επίπεδο για να τα ανατρέψουμε. Στο βαθμό που βγαίνουν απεργίες τις στηρίζουμε, αλλά αν οι εργαζόμενοι και η νεολαία  δεν αντιστέκονται, τότε αμυνόμαστε με «δημιουργικό» τρόπο.

Ένα δεύτερο κίνδυνο εντοπίζουμε στη φράση που ακούγεται όλο και πιο συχνά: «Να κάνουμε την κρίση ευκαιρία», να χαράξουμε μια άλλη διαδρομή που θα ανακαλύπτει και θα επαναοικειοποιεί μορφές οργάνωσης της παραγωγής, της κατανάλωσης, της εργασίας, όπως για παράδειγμα οι συνεταιρισμοί που τελευταία προβάλλονται πολύ. Πρόκειται και πάλι για την αυταπάτη ότι μπορεί να υπάρξει μια διαφορετική οικονομία εντός του συστήματος και να μοιραστεί η πίτα του πλούτου μεταξύ των πολλών. Όμως πώς μπορεί αυτό να αλλάξει ριζικά την κοινωνία, αν οι εργαζόμενοι δεν πάρουν την εξουσία, αν δεν ελέγχουν το σύνολο της παραγωγής και αν δεν έχουν τους δικούς τους νόμους, σχολεία κ.λπ.;

Ελεημοσύνη;

Προσπαθώντας να επανατοποθετήσουμε το ζήτημα της αλληλεγγύης, χρειάζεται να ξεκαθαρίσουμε τα εξής. Τα δίκτυα αλληλεγγύης μπορούν να λειτουργήσουν μόνο συμπληρωματικά στη μεγάλη μάχη. Και η μάχη που παίζεται αυτή τη στιγμή είναι η ανατροπή των βάρβαρων μέτρων. Αυτός είναι και ο μόνος ρεαλιστικός δρόμος για τη βελτίωση της ζωής μας. Η σκέψη ότι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε ισχυρούς εχθρούς όπως το ΔΝΤ, την ΕΕ, το διεθνές κεφάλαιο και τις αποφασισμένες κυβερνήσεις με ανταλλακτικά παζάρια είναι κατώτερη των περιστάσεων. Δεν είναι τυχαίο ότι τα ΜΜΕ την ίδια στιγμή που υποσκάπτουν την αλληλεγγύη των εργαζομένων, λασπολογώντας τους απεργούς στους δήμους και στις συγκοινωνίες, επιλέγουν να μας παρουσιάζουν  καθημερινά τις πιο ανώδυνες πράξεις αλληλεγγύης σαν τη διέξοδο στην κρίση. Τα συσσίτια που οργανώνει ο Δήμος Αθηναίων και η εκκλησία, την εθελοντική εργασία των ΜΚΟ, τις φιλανθρωπίες της Μαριάννας Βαρδινογιάννη. Επιλέγουν ακόμα να προβάλλουν  και να εκμεταλλεύονται πράξεις αλληλεγγύης που ξεκινούν με καλές προθέσεις όπως των Ατενίστας, του Εναλλακτικού Πολιτιστικού Εργαστηρίου στην Κέρκυρα και πολλών άλλων.

Αποτελεσματικότητα

Η κίνηση  πολλών εργαζομένων, όπως είναι οι καθηγητές σε διάφορες πόλεις, να προσφέρουν δωρεάν μαθήματα σε μικρούς και μεγάλους είναι συγκινητική και η ανταπόκριση του κόσμου δείχνει ότι καλύπτουν μια πραγματική ανάγκη. Ο αγώνας των εκπαιδευτικών όμως θα γίνει πραγματικά αποτελεσματικός, αν διεκδικήσουμε τη μόρφωση από αυτούς που μας τη χρωστάνε, από αυτούς που σπαταλούν τα λεφτά από τους φόρους μας. Να απαιτήσουμε καλύτερα σχολεία και πολλούς εκπαιδευτικούς και να  αναγκάσουμε το κράτος να μας τα προσφέρει.

Τα κοινωνικά παντοπωλεία δεν μπορούν να λύσουν το πρόβλημα της φτώχειας. Χρειάζεται να απαιτήσουμε έλεγχο στις τιμές ενάντια στην ακρίβεια και κυρίως αυξήσεις στους μισθούς μας. Σε αυτή την κατεύθυνση ήταν πολύ αποτελεσματική και ταυτόχρονα δημιουργική η κίνηση της ΟΕΝΓΕ για την εβδομάδα δωρεάν πρόσβασης στα νοσοκομεία και κέντρα υγείας στις 22-28 Νοέμβρη.

Στην ίδια κατεύθυνση και η απόφαση των εργαζομένων στις συγκοινωνίες να ακυρώσουν τις ακυρωτικές μηχανές τις μέρες των κινητοποιήσεων και να μεταφέρουν δωρεάν το επιβατικό κοινό. Αυτές είναι  κινήσεις που πλήττουν πραγματικά την κυβέρνηση και χτίζουν γέφυρες αλληλεγγύης μεταξύ των εργαζομένων.

Αντίσταση

Αυτό που επείγει λοιπόν είναι η οργάνωση της αντίστασης. Εύστοχα  ο Α. Καρίτζης σημειώνει στην «Αυγή» (26/12): « Το πρώτο μέλημα είναι η ανάπτυξη ενός κοινωνικοπολιτικού μετώπου αντίστασης και ανατροπής της εφαρμοζόμενης πολιτικής», και λιγότερο εύστοχα θέτει ως πρώτο στόχο για το κόμμα του ΣΥΝ «την οργάνωση πρωτοβουλιών για τη διαμόρφωση δικτύων αλληλεγγύης».

Η κατάσταση απαιτεί δράσεις πραγματικά επικίνδυνες για το πολιτικό σύστημα. Το να πάρουμε την κατάσταση στα χέρια μας δεν σημαίνει να οργανώσουμε δικά μας παζάρια, αλλά να παρέμβουμε στο κεντρικό πολιτικό πεδίο και να το αλλάξουμε προς το δικό μας όφελος. Να βοηθήσουμε στο να δημιουργηθούν απεργιακές φρουρές, επιτροπές αγώνα, επιτροπές συμπαράστασης σε απεργούς στους χώρους δουλειάς, στις γειτονιές και στις σχολές.  Η Αριστερά χρειάζεται να πάρει πρωτοβουλίες που να προωθούν την αλληλεγγύη μεταξύ των κομματιών που αντιστέκονται, που να αποδεικνύουν π.χ. ότι οι εργαζόμενοι στις συγκοινωνίες και στους δήμους έχουν δίκιο που απεργούν, που να εμπνέουν τον κόσμο και να του θυμίζουν ότι έχει τη δύναμη να αλλάξει τη ζωή του.

Το στοίχημα για την Αριστερά της εποχής μας δεν είναι η άμυνα και η υπομονή, μέχρι να περάσουν τα δύσκολα. Τώρα που το σύστημα βρίσκεται στην πιο βαθιά του κρίση,  ανοίγεται μπροστά μας μια ιστορική ευκαιρία για να αλλάξουμε τον κόσμο. Με όπλα την αντίσταση, τη συλλογικότητα και την αλληλεγγύη των εργαζομένων, προχωράμε για να νικήσουμε και όχι να χάσουμε.