«Στην παρούσα φάση μας οφείλετε: 11.200.000 ευρώ ή 3.816.400.000 δρχ. ή 9.414.324,57 λίρες Αγγλίας ή 14.505.893,02 δολάρια ΗΠΑ ή 1.121.886.010,36 ιαπωνικά γεν ή 28.152.331.606,22 κολομβιανά πέσος. Επιλέξτε εσείς, κ. Κουρή, το νόμισμα με το οποίο θα μας εξοφλήσετε!»
Μήνυμα των απεργών του Alter προς τον εργοδότη τους που τους έχει πάνω από 10 μήνες απλήρωτους.
Η συζήτηση εντός της Αριστεράς για την αναγκαιότητα ή όχι εξόδου από τη ζώνη του ευρώ συνεχίζεται μέσα στα καινούργια πλέον δεδομένα, τόσο σε ευρωπαϊκό επίπεδο όσο και σε επίπεδο ελληνικού καπιταλισμού. Το ερώτημα είναι αν οι εργαζόμενοι έχουν συμφέρον να προτιμήσουν ένα συγκεκριμένο νόμισμα, ή, όπως λένε οι απεργοί του Alter, εκείνο που προέχει είναι το ποιος θα πληρώσει την κρίση.
Σε επίπεδο εκπροσώπων του ευρωπαϊκού καπιταλισμού, η σύνοδος κορυφής του Δεκέμβρη άνοιξε το δρόμο για πιθανή αποβολή «άτακτων» κρατών μελών, δηλ. κρατών που δεν μπορούν να φρενάρουν ελλείμματα και χρέος. Είναι προφανές ότι αυτό αφορά σε πρώτη φάση την Ελλάδα. Σε επίπεδο ελληνικής άρχουσας τάξης έχουμε επίσης αλλαγές. Το κυρίαρχο τμήμα αυτή τη στιγμή επιμένει ότι μια έξοδος (ή μια αποβολή) από το ευρώ θα ήταν καταστροφική για όλες τις τάξεις στην Ελλάδα. Φυσικά χρησιμοποιούν αυτόν τον εκβιασμό για να μπορέσουν να επιβάλουν κι άλλα αιματηρά μέτρα σε βάρος των εργαζομένων.
Όμως ταυτόχρονα αρχίζουν να επανεκτιμούν το αν τους συμφέρει η παραμονή στο ευρώ, μέσα στις νέες συνθήκες. Δεν έχει μόνον η Μέρκελ και οι Γερμανοί καπιταλιστές plan B –έχουν και οι Έλληνες «συνάδελφοί» τους. Η άρχουσα τάξη θέλει να διατηρήσει την κυριαρχία της και μετά την μεγάλη αναταραχή που θα κάνει επιβεβλημένη μια «εθνική στροφή» του ελληνικού καπιταλισμού με επιστροφή στη δραχμή. Στις 3/1 ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Π. Καψής δήλωσε πως υπάρχουν πολλές επιχειρηματικές και πολιτικές δυνάμεις που θέλουν την επιστροφή στη δραχμή. Η δήλωση αυτή αναζωπύρωσε τα διεθνή δημοσιεύματα για επιστροφή της Ελλάδας στο άλλοτε εθνικό νόμισμα – η «Bild», π.χ., κυκλοφόρησε με πρωτοσέλιδο άρθρο υπό τον τίτλο «Οι Έλληνες μιλούν για επιστροφή στη δραχμή». Η «Frankfurter Allgemeine Zeitung» επικαλέστηκε επίσης τις δηλώσεις Καψή, λέγοντας μέχρι σήμερα η έξοδος από το ευρώ αποτελούσε ταμπού για την Αθήνα και υπονοώντας ότι αυτό δεν ισχύει πλέον.
Ένας από τους πολιτικούς αστέρες που αβαντάρει τελευταία η άρχουσα τάξη, ο Βασίλης Μαρκεζίνης, έγραψε τα εξής χαρακτηριστικά σε άρθρο στο «Παρόν» της 7/1: «Πρέπει να αποφευχθεί πάση θυσία η επικείμενη μετατροπή σε αγγλικό δίκαιο των νέων δανειακών συμβάσεων. Μια και η πτώχευσή μας δεν πρέπει να αποκλείεται, όπως άλλωστε και η επάνοδός μας στη δραχμή [σ.σ.: οι υπογραμμίσεις είναι στο πρωτότυπο άρθρο], κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι οι πιστωτές μας θα γίνονταν νόμιμοι ιδιοκτήτες των κοιτασμάτων μας! Θα χάναμε έτσι τη μόνη σίγουρη προίκα που μας απομένει!».
Η κρίση έχει βέβαια αποδυναμώσει την ισχύ διάφορων τμημάτων των Ελλήνων καπιταλιστών και έχει υποβιβάσει μερικώς την Ελλάδα στην ιμπεριαλιστική αλυσίδα. Όμως ειδικά στην περιοχή των Βαλκανίων και της ανατολικής Μεσογείου, οι Έλληνες καπιταλιστές και το κράτος τους παραμένουν μια υπολογίσιμη δύναμη. Ήδη έχουν κάνει στροφή 180ο στη στρατηγική τους: Καλύτερη απόδειξη είναι η πολιτικοστρατιωτική συμμαχία τους με το σιωνιστικό κράτος του Ισραήλ, με στόχο τον έλεγχο των ενεργειακών αποθεμάτων στην Α. Μεσόγειο, μέσω της ανακήρυξης των περίφημων ΑΟΖ. Σε αυτή την ανήκουστη μέχρι χθες συμμαχία, συμφωνούν όλα τα κόμματα της άρχουσας τάξης. Στο ίδιο άρθρο, που αναφέραμε, ο Μαρκεζίνης προτείνει το συνολικό εναλλακτικό πακέτο εκτός ευρώ, δείχνοντας ως στρατηγική λύση τα «τεράστια αποθέματα αερίου στα ισραηλινοκυπριακά σύνορα» αλλά και την αποδοχή της πρότασης «Ρώσων και Ισραηλινών για διεξαγωγή γεωτρήσεων νοτίως της Ιεράπετρας με δικά τους έξοδα».
Το ΚΚΕ, παρά την (κατά παράδοση) θολή γραμμή των σταδίων, δηλ. τη «λαϊκή εξουσία-λαϊκή οικονομία», είναι προσεκτικό και δεν έχει εμπλακεί στη νομισματομαχία. Η Α. Παπαρήγα δηλώνει σε κάθε ευκαιρία ότι, αν η επιστροφή στη δραχμή πραγματοποιηθεί υπό τους σημερινούς πολιτικοοικονομικούς συσχετισμούς δύναμης, θα έχει ως συνέπεια μια πρωτόγνωρη φτωχοποίηση των μισθωτών και των συνταξιούχων. Πράγματι, η επιστροφή σε ένα (εξαρχής υποτιμημένο) νόμισμα, που σχεδόν ακαριαία θα υποτιμηθεί ακόμη περισσότερο, θα εξανεμίσει όλες τις αξίες που αφορούν τους μισθωτούς (μισθούς, συντάξεις, κατοικίες κ.λπ.), αλλά και τους αγρότες (αξία καλλιεργήσιμης γης). Αντίθετα οι καπιταλιστές –που διατηρούν στο εξωτερικό καταθέσεις πάνω από 600 δισ. ευρώ– θα έχουν τη δυνατότητα να αποκτήσουν κοψοχρονιά τις δημόσιες επιχειρήσεις, τα νοσοκομεία, τη γη. Θα πρόκειται για μια κολοσσιαία μεταφορά πλούτου από τους φτωχούς στους πλούσιους και από το Δημόσιο στους ιδιώτες, η οποία θα μπορεί να συγκριθεί μόνον με ό,τι έγινε στην Α. Ευρώπη μετά το 1989.
Στο ολίσθημα που αποφεύγει το ΚΚΕ, πέφτει ένα τμήμα της άκρας Αριστεράς. Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, στην πρόσφατη συνδιάσκεψή της, υιοθέτησε το στόχο της «αντικαπιταλιστικής εξόδου από το ευρώ». Ωστόσο, αν μιλάμε για αντικαπιταλιστική ανατροπή και για το σύστημα που θα προκύψει έπειτα από αυτή, ασφαλώς το νόμισμα δεν είναι το καλύτερο σημείο για να αρχίσουμε – κανένας θεωρητικός της επανάστασης και κανένα από τα μεγάλα επαναστατικά ξεσπάσματα δεν ξεκίνησαν από εκεί, ακόμη κι αν χρειάστηκαν να ληφθούν νομισματικά μέτρα. Όμως στην πράξη αποδεικνύεται ότι το «αντικαπιταλιστική» είναι ένας προσχηματικός επιθετικός προσδιορισμός. Αντίθετα «σημαία» της πρότασης είναι το «έξοδος από το ευρώ» και κάτω από αυτή τη σημαία καλούνται να συνταχθούν οι εργαζόμενοι. Πολύ φυσιολογικά αυτή η ιεράρχηση οδηγεί πολλούς συντρόφους και οργανώσεις της ΑΝΤΑΡΣΥΑ στο να προσαρμόζονται στους διάφορους «ρεαλιστές» ριζοσπάστες οικονομολόγους, να ξεχνούν τον προσδιορισμό «αντικαπιταλιστική» και να εστιάζουν μόνον στο ουσιαστικό: έξοδος από το ευρώ.
Δυστυχώς, το υποτιθέμενo υπερ-ριζοσπαστικό αίτημα φανερώνει την πραγματική ουσία του όταν αρχίζει να αιτιολογείται η επιστροφή στη δραχμή: ανάκτηση του όπλου της νομισματικής πολιτικής, υποτίμηση ως μέθοδος βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας και τελικά παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας. Έτσι η έξοδος από το ευρώ γίνεται ταυτόχρονα ένα αναποτελεσματικό και αντιδραστικό μέτρο: Ακόμη και στο «Πριν» (7/1/12), μια εφημερίδα που υποστηρίζει την έξοδο, ο Χ. Αλταμίρα προειδοποιεί για το αναποτελεσματικό τέτοιων πολιτικών λέγοντας ότι οι πετυχημένες υποτιμήσεις που έγιναν στις χώρες της Λ. Αμερικής δεν μπορούν να επαναληφθούν σήμερα σε συνθήκες γενικευμένης παγκόσμιας κρίσης.
Δεν είναι μόνον αυτό το πρόβλημα, καθώς η νέα δραχμή δεν θα χορεύει μόνη της σε αυτό το νομισματικό χορό. Θα έχει απέναντί της τη λιρέτα, το εσκούδο, την πεσέτα, δηλ. θα επιβληθεί στους εργαζόμενους της Ευρώπης ένα ντόμινο υποτιμήσεων στο όνομα της ανταγωνιστικότητας με τελικό αποτέλεσμα (στην καλύτερη περίπτωση, γιατί υπάρχει πλέον και η πιθανότητα των θερμών πολέμων) να «ισορροπήσουν» οι αγορές σε μισθούς της τάξης των 400 ευρώ. Οι απώλειες αυτού του οικονομικού πολέμου θα αφορούν τους εργαζόμενους, ενώ τα κέρδη, τους καπιταλιστές.
Ο Κ. Λαπαβίτσας, ένας από τους πιο γνωστούς οικονομολόγους που υποστηρίζουν την έξοδο από το ευρώ, παραδέχεται με ειλικρίνεια πως ως συνέπεια των προτάσεών του, οι εργαζόμενοι μεσοπρόθεσμα θα ζούσαν σε συνθήκες σημαντικών ελλείψεων σε τρόφιμα, καύσιμα, φάρμακα. Γεννάται το ερώτημα: Στην Ελλάδα, που είναι μέσα στις 32 πλουσιότερες χώρες του κόσμου, η Αριστερά θα ζητήσει κι άλλες θυσίες;
Ασφαλώς όχι. Υπάρχει τέτοιος πλούτος ώστε μια πιθανή αυριανή εργατική κυβέρνηση στην Ελλάδα μπορεί να ΒΕΛΤΙΩΣΕΙ ΡΑΓΔΑΙΑ τη ζωή εκατομμυρίων Ελλήνων και Ελληνίδων στην υγεία, την παιδεία, τη στέγαση, τους μισθούς, το ωράριο και τις άλλες εργασιακές συνθήκες. Το μόνο πρόβλημα είναι το πώς θα πεισθεί η πλειονότητα του πληθυσμού ότι όχι μόνον υπάρχει ζωή έξω από τον καπιταλισμό, αλλά ότι είναι και καλύτερη. Ότι, δηλ., είναι ΙΚΑΝΗ αυτή η πλειονότητα να πάρει τον έλεγχο της παραγωγής στα χέρια της και ότι αξίζει να παλέψει γι’ αυτό.