Με ένα αδιανόητο πρόγραμμα λιτότητας συνοδεύεται η συμφωνία της τρικομματικής κυβέρνησης Παπαδήμου με την τρόικα. Το διαβόητο PSI+ αποδεικνύεται ότι αφορά μόνο τη σωτηρία των ελληνικών τραπεζών, τη διασφάλιση των συμφερόντων των διεθνών τοκογλύφων, ενώ το χρέος θα παραμείνει μη βιώσιμο.
Οι συνέπειες στους μισθούς θα είναι κατακλυσμιαίες. Η μείωση του κατώτατου νόμιμου ημερομισθίου της ΕΓΣΣΕ κατά 25% θα δημιουργήσει άμεσα ένα τμήμα εξαθλιωμένων εργατών. Όμως ταυτόχρονα, η κατάργηση των «ωριμάνσεων» και κυρίως της ισχύος των κλαδικών συμβάσεων («μετενέργεια») θα σπρώξει βίαια προς αυτό το κατώτατο όριο ένα ακόμα μεγαλύτερο τμήμα της εργατικής τάξης.
Στο στόχαστρο μπαίνουν και οι συντάξεις. Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, δεν είναι ακόμα γνωστό το ποσοστό της περικοπής των επικουρικών συντάξεων (η κυβέρνηση είναι έτοιμη για «μαχαίρι» 15%, ενώ η τρόικα διεκδικεί 20-25%). Όμως αυτό είναι μόνο η μία πλευρά. Η συντριβή των μισθών και το «κούρεμα» των αποθεματικών θα έχει δραματικές συνέπειες στους πόρους των Ταμείων. Η γενικευμένη μείωση των κύριων συντάξεων θεωρείται αναπόφευκτη μέσα στο 2012, με αποτέλεσμα εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι να βρεθούν εγκλωβισμένοι σε ένα καθεστώς συνταξιούχου χωρίς σύνταξη που θα επιτρέπει επιβίωση.
Οι περικοπές στις κοινωνικές δαπάνες είχαν φτάσει ήδη στα όρια αντοχής των σχολείων και των νοσοκομείων. Και όμως η συμφωνία προβλέπει πρόσθετες περικοπές της τάξης του 1,5% του ΑΕΠ και θα αφορούν κυρίως τον τομέα της υγείας (νοσοκομειακή περίθαλψη, φάρμακα). Η κυβέρνηση και η τρόικα παίζουν ήδη επικίνδυνα με το μέσο όρο ζωής του πληθυσμού.
Αντίθετα, τα νέα είναι ευχάριστα για τους αναξιοπαθούντες καπιταλιστές. Πέρα από τη μείωση των μισθών, θα πάρουν μείωση των εργοδοτικών εισφορών κατά 10% και πιθανότατα νέες φοροαπαλλαγές επί των κερδών τους. Έτσι ίσως εξηγείται ότι το 40% των επιχειρήσεων αύξησαν την πραγματική κερδοφορία τους μέσα στα χρόνια της κρίσης.
Τα νέα είναι επίσης ευχάριστα για τους τραπεζίτες. Το «κούρεμα» αντικαθιστά τα τοξικά ομόλογα που έχουν στα χέρια τους με καινούργια στην τρέχουσα τιμή της αγοράς. Επιπρόσθετα θα λάβουν πολλές δεκάδες δισ. ευρώ ως «ενίσχυση» (ανακεφαλαιοποίηση) από το Δημόσιο. Η ενίσχυση, που ξεπερνά κατά πολύ τη χρηματιστηριακή αξία όλων των ελληνικών ιδιωτικών τραπεζών, θα φέρει στο Δημόσιο ισόποση «αξία» κοινών μετοχών, αλλά χωρίς δικαίωμα ψήφου, ώστε οι τράπεζες να μείνουν στα χέρια των ιδιοκτητών τους. Όμορφες δουλειές, τακτοποιημένες.
Επίσης οι διεθνείς τοκογλύφοι δεν έχουν κανένα λόγο να δυσφορούν. Οι «οίκοι» που εκπροσωπούνται από τον Τσαρλς Νταλάρα θα ανταλλάξουν επίσης τα τοξικά ομόλογα, που διαθέτουν, με νέα, υγιέστερα, προϊόντα: ομόλογα μεγάλης διάρκειας, με επιτόκιο μικρότερο του αναμενόμενου μετά την παρέμβαση του ΔΝΤ, αλλά ακόμη ικανοποιητικό (περίπου 3,5%), με εγγυημένη αποπληρωμή σε ευρώ ή δολάρια και υπό το αγγλοσαξονικό δίκαιο, που δίνει μεγάλες εξουσίες στους πιστωτές.
Και ως επισφράγισμα οι Μερκοζί προτείνουν τον Ειδικό Τραπεζικό Λογαριασμό που θα δεσμεύει τα δάνεια και τα δημόσια έσοδα (!) για να διασφαλίζει την κατά προτεραιότητα αποπληρωμή των πιστωτών!
Η συμφωνία αυτή αντανακλά τη στροφή της λυκοσυμμαχίας των ευρωηγεσιών. Ανήσυχοι για τις διαστάσεις της κρίσης και την απειλή των χρεών σε γιγάντιες οικονομίες (Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία) οι Μερκοζί στρέφονται σε μέτρα σταθεροποίησης του συστήματος με τον περιορισμό του περιθωρίου κερδοσκοπίας των hedge funds και των ιδιωτικών τραπεζών. Γι’ αυτό άλλωστε οι μέχρι χθες ψοφοδεείς σοσιαλδημοκράτες, τύπου Φ. Ολάντ, τολμούν σήμερα να σηκώσουν κάποια φωνή, ορίζοντας ως αντίπαλο τις «αγορές».
Τα μίντια στην Ελλάδα και την Ευρώπη παρουσιάζουν τη φαρσοκωμωδία που παίζεται επί ημέρες στο Μαξίμου ως αγωνιώδη προσπάθεια των πολιτικών αρχηγών να διαπραγματευτούν τη συμφωνία με την τρόικα. Όλοι γνωρίζουν ότι δεν πρόκειται περί αυτού. Η συμφωνία με τους δανειστές είναι δεδομένη. Το ερώτημα που αντιμετωπίζουν είναι αν οι τρεις υποστηρικτές του Παπαδήμου θα έχουν τη δυνατότητα να επιβάλουν τη συμφωνία στο εσωτερικό της χώρας, αν θα μπορούν να κάμψουν την αντίσταση του εχθρού-λαού. Γι’ αυτό στήνεται ένα ατελείωτο γαϊτανάκι επικοινωνιακής υποκρισίας. Οι τρεις πολιτικοί αρχηγοί έχουν ανάγκη να παρουσιαστούν ως μαχόμενοι, ως διαθέτοντες «κόκκινες» γραμμές, ως στοιχειωδώς χρήσιμοι για τον κόσμο.
Ο ΓΑΠ αποτελεί καρικατούρα αρχηγού του πάλαι ποτέ κραταιού σοσιαλδημοκρατικού κόμματος. Το ΠΑΣΟΚ κατρακυλά ολοταχώς προς εφιαλτικά –για όλο το σύστημα– χαμηλά ποσοστά επιρροής. Ο ΓΑΠ έχει χάσει πλήρως τον έλεγχο μέσα στο ίδιο του το κόμμα και το μόνο που μπορεί πλέον να διαπραγματευτεί είναι το πότε και πόσο ατιμωτικά θα αποχωρήσει και από την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ. Δίνει λευκή επιταγή για όλα τα μέτρα στον αρχιτραπεζίτη που έφερε στην πρωθυπουργία και προσπαθεί να σερβίρει όσο πιο «ομαλά» γίνεται την πρόταση για παράταση του βίου της κυβέρνησης Παπαδήμου.
Η τρικομματική αποδεικνύεται μοιραία παγίδα για τις φιλοδοξίες του Αντ. Σαμαρά. Ο αρχηγός της δεξιάς βάσισε τις ελπίδες του για αυτοδυναμία της ΝΔ στην πολιτική της «επαναδιαπραγμάτευσης» του μνημονίου. Σήμερα είχε την ευκαιρία να διαπραγματευτεί και το αποτέλεσμα είναι ακόμα χειρότερο από το Μνημόνιο. Αυτή η σκληρή αλήθεια δεν είναι εφικτό να κρυφτεί πίσω από λεονταρισμούς και υποκρισίες για την υπεράσπιση του 13ου και 14ου μισθού και τις γενικολογίες για «ανάπτυξη». Η ΝΔ είναι ήδη σε δημοσκοπική στασιμότητα, ενώ στη βάση της «λαϊκής δεξιάς» αναπτύσσονται κεντρόφυγες τάσεις τόσο προς τα δεξιά όσο και προς τα αριστερά της.
Ο Καρατζαφέρης, για να σώσει το τομάρι του, έχει φτάσει να παριστάνει τον Ακρίτα που υπερασπίζει την Ευρώπη από τον κίνδυνο της μπολσεβίκικης επανάστασης που, ξεκινώντας από την Ελλάδα, θα σαρώσει τη γηραιά ήπειρο. Η συμμετοχή του ΛΑΟΣ στην τρικομματική έρχεται σε ολοφάνερη αντίθεση με το «αντισυστημικό» υπόβαθρο της ακροδεξιάς, που στρέφεται όλο και πιο γρήγορα προς την κάλπη των νεοναζί της Χρυσής Αυγής.
Η τρικομματική αποδεικνύεται ιδιαίτερα ευάλωτη. Και τα προβλήματά της είναι ακόμα στην αρχή. Γι’ αυτό και στους κόλπους του συστήματος αναπτύσσονται οι δυο πιο αγωνιώδεις και αντιφατικοί προσανατολισμοί.
Μία άποψη είναι η παράταση του βίου της κυβέρνησης Παπαδήμου μέχρι το τέλος της τετραετίας του ΓΑΠ. Βασικό επιχείρημά της είναι η αποφυγή της κάλπης που, με τι σημερινές προβλέψεις, βγάζει σε κάθε περίπτωση αποτέλεσμα μεγαλύτερης πολιτικής αστάθειας. Όμως η παράταση του «ανώμαλου» σημερινού καθεστώτος δημιουργεί ένα εκρηκτικό μίγμα: το συνδυασμό της δεδομένης ταξικής αντίθεσης των εργατών και των φτωχών στη συμφωνία, με το «πλατύτερο» δημοκρατικό αίσθημα, με το αίτημα να μιλήσει επιτέλους ο κόσμος, ένα αίτημα που δεν μπορεί να καταδικάσει εύκολα ούτε ο… Πρετεντέρης.
Μια άλλη άποψη είναι η επιτάχυνση της διαδικασίας δημιουργίας νέου –ακραιφνώς μνημονιακού– κόμματος. Ο Τ. Γιαννίτσης ήδη πρότεινε την ενότητα των «μεταρρυθμιστικών»-φιλοευρωπαϊκών δυνάμεων που σήμερα «εγκλωβίζονται» στο ΠΑΣΟΚ, στη ΝΔ, στη ΔΗΜΑΡ. Όμως και αυτό το εγχείρημα θέλει χρόνο, ενώ υπάρχουν πολλές αμφιβολίες αν θα κατόρθωνε σε μαζικότητα να ξεπεράσει το κόμμα της Ντόρας.
Σε κάθε περίπτωση, η περίοδος που ανοίγει με την ανακοίνωση της συμφωνίας Παπαδήμου-τρόικας θα έχει –όπως σωστά εντόπισε η Άννα Διαμαντοπούλου– χαρακτήρα «μαμής» για τις πολιτικές εξελίξεις.
Οι πρώτες αντιδράσεις είχαν περιορισμένη μαζικότητα. Οι κοινωνιολογούντες στα μίντια και στην Αριστερά ας μη βιαστούν να βγάλουν συμπεράσματα.
Η απειλή της χρεοκοπίας και των τεράστιων αλλαγών που επιφέρει η συμφωνία στη ζωή των απλών ανθρώπων είναι φυσιολογικό να δημιουργούν ένα σχετικό μούδιασμα. Όμως όλοι κατανοούν τη βαθιά αγανάκτηση του κόσμου στο περιεχόμενο της συμφωνίας. Η πρόσφατη πολιτική ιστορία αποδεικνύει ότι είναι ζήτημα συγκυριών και ελάχιστου χρόνου η επανεμφάνιση του κινήματος αντίστασης με ακόμα πιο μαζικά και αποφασιστικά χαρακτηριστικά. Αυτή η προοπτική παραλύει τα πολιτικά και οικονομικά επιτελεία.
Το καινούργιο στοιχείο είναι ότι ο κόσμος αναζητά πολιτική προοπτική. Και φυσιολογικά στρέφεται προς την Αριστερά. Οι δημοσκοπήσεις για το ΚΚΕ, τον ΣΥΡΙΖΑ, την ΑΝΤΑΡΣΥΑ, είναι απλώς οι προειδοποιήσεις.
Η Αριστερά οφείλει και πρέπει να ανταποκριθεί. Η ενότητα στη δράση είναι ένα αυτονόητο προ-απαιτούμενο, όταν το διακύβευμα είναι η ανατροπή μιας τόσο σημαντικής πολιτικής επιλογής των κυρίαρχων τάξεων.
Η επεξεργασία, αποδοχή και προβολή ενός ελάχιστου, πειστικού, συγκεκριμένου «μεταβατικού» προγράμματος είναι το επόμενο βήμα. Με στόχους όπως η ανατροπή της λιτότητας, η στάση πληρωμών προς τους διεθνείς και ντόπιους τοκογλύφους, η διασφάλιση της δημόσιας υγείας και παιδείας, η εθνικοποίηση των τραπεζών, η επανακρατικοποίηση των ιδιωτικοποιημένων ΔΕΚΟ κ.λπ. Η ανάπτυξη, στη βάση αυτού του προγράμματος διεκδικήσεων, ενός δικτύου εργατικών και λαϊκών μετωπικών οργανώσεων, επιτροπών, συνελεύσεων κ.λπ. μπορεί να βάλει τα θεμέλια για την πραγματική ανατροπή του συσχετισμού δυνάμεων.
Η δυναμική της αντίστασης από τα κάτω, σε συνδυασμό με τη διαλυτική κρίση των αντιπάλων μας, θα θέσει, στους μήνες που έρχονται, το ερώτημα της κυβερνητικής εξουσίας για την Αριστερά. Και το ΚΚΕ, ο ΣΥΡΙΖΑ, η ΑΝΤΑΡΣΥΑ θα κριθούν από τις απαντήσεις που θα διαμορφώσουν.
Είναι μια διαδικασία εξαιρετικά δύσκολη με αντίπαλους όλους τους ιδεολογικούς, πολιτικούς και κρατικούς μηχανισμούς της κυρίαρχης τάξης. Μια πορεία σε αχαρτογράφητα νερά και με δεδομένες τις ανεπάρκειες της σημερινής πολιτικής Αριστεράς. Μια πορεία όμως που θα πρέπει να επιχειρηθεί, γιατί για τον κόσμο μας δεν υπάρχει άλλη λύση.