Η νέα περίοδος υπό τον Ευάγγελο Βενιζέλο: ΠΑΣΟΚ ή Ένωση Κέντρου;
Μόνο ως ανέκδοτο μπορεί να ακουστεί ο ισχυρισμός του Βενιζέλου που χαρακτήρισε ως «επιτυχία» την, τάχα, προσέλευση 230.000 ανθρώπων στην κάλπη, που τον εξέλεξε ως αρχηγό του ΠΑΣΟΚ. Ακόμα και αν αγνοήσουμε τις καταγγελίες για τριπλοψηφίες και ανεξέλεγκτο «φούσκωμα» των αριθμών, ο Βενιζέλος πανηγυρίζει για μια μαζικότητα που προϊδεάζει για απώλειες του ΠΑΣΟΚ πάνω από 60% από την εκλογική δύναμή του μόλις πριν 3 χρόνια.
Κατάρρευση
Η αριθμητική κατάρρευση είναι αποτέλεσμα της πολιτικής κατάρρευσης που προηγήθηκε. Το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα, που νίκησε τη Δεξιά στις εκλογές του 2009 με την υπόσχεση ότι θα υπερασπίσει τους εργαζόμενους μέσα στην επερχόμενη κρίση, κυβέρνησε για τρία χρόνια με απόλυτο κριτήριο τα συμφέροντα του κεφαλαίου και των δανειστών, έβαλε τη χώρα στο ΔΝΤ και –τελικά– οδήγησε στη συγκυβέρνηση με τη Δεξιά υπό τον αρχιτραπεζίτη Λ. Παπαδήμο. Σε αυτή την καταστροφική πορεία κανείς μετά τον ΓΑΠ δεν έχει μεγαλύτερες ευθύνες από τον Βενιζέλο που –αφού διέπρεψε ως αρχιτέκτονας του Μνημονίου 2 και του PSI– έρχεται τώρα να αναλάβει, λέει, την ανασυγκρότηση της προοδευτικής παράταξης.
Η τάχα αυτοκριτική του Βενιζέλου για την περίοδο διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ είναι κυριολεκτικά σοκαριστική για τους εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους που κάποτε ψήφισαν ΠΑΣΟΚ. Έφταιγε, λέει, η «καθυστέρηση» στις αντιμεταρρυθμίσεις. Δηλαδή τα ακραία νεοφιλελεύθερα αντεργατικά μέτρα έπρεπε να έχουν παρθεί νωρίτερα, πιο αποφασιστικά, με λιγότερους δισταγμούς. Η νέα γενιά του ΠΑΣΟΚ αναλαμβάνει την κομματική εξουσία, αποδεχόμενη την από τα δεξιά κριτική, που άσκησαν, με τη μεγαλύτερη καθαρότητα, ο Μητσοτάκης, η Μπακογιάννη και το συγκρότημα της «Καθημερινής».
Επίθεση στην Αριστερά
Ανάλογο ήταν και το πρώτο μήνυμα του νέου αρχηγού. Υιοθετώντας την παλιά καραμανλική θεωρία του «αριστεροχουντισμού», προσπάθησε να βάλει στο ίδιο σακί την Αριστερά και την ακροδεξιά («μέτωπο υποκρισίας, δημαγωγίας, λαϊκισμού και ανευθυνότητας»). Απέναντι σε αυτά τα «μιάσματα» στάθηκε, κατά το Βενιζέλο, το «μέτωπο της αλήθειας και του σχεδίου», δηλαδή το ΠΑΣΟΚ του ίδιου, η ΝΔ του Σαμαρά και το ΛΑΟΣ του Καρατζαφέρη, που στήριξαν την κυβέρνηση Παπαδήμου. Ο Βενιζέλος γνωρίζει ότι σε ελάχιστες εβδομάδες θα χρειαστεί ξανά να συγκυβερνήσει με τη Δεξιά και γι’ αυτό λειαίνει το έδαφος, κλιμακώνοντας τις προκλήσεις προς την Αριστερά.
Στην κατεύθυνση αυτή δεν υπάρχει κανένα περιθώριο «συνέχειας» με τις σοσιαλδημοκρατικές παραδόσεις, ακόμη και στη συντηρητικότερη εκδοχή τους. Δεν είναι τυχαίο ότι από την πρώτη εμφάνιση του νέου αρχηγού απουσίαζαν ακόμα και τα σύμβολα και ο τίτλος του ΠΑΣΟΚ. Στη θέση τους υπήρχε το απολύτως ουδέτερο σύνθημα «Αρχίζουμε» και μια διακοσμητική γραμμή…
Ο Βενιζέλος θα επιχειρήσει να υλοποιήσει την παλιά υπόσχεση-απειλή του ΓΑΠ: «Θα τα αλλάξω όλα»! Εύκολο να το λέει κανείς, δύσκολο να το κάνει. Ο Τύπος, προσπαθώντας αγωνιωδώς να δημιουργήσει ένα κάποιο μαζικό ενδιαφέρον για τη «διαδικασία» του ΠΑΣΟΚ, δεν μπορούσε παρά να αναζητά στοιχεία «συνέχειας»: ότι προσήλθαν και ψήφισαν η Β. Παπανδρέου και η Μ. Ξενογιαννακοπούλου, ή την πολυθρύλητη «επιστροφή» του Κ. Λαλιώτη.
Εκφυλισμός
Παρ’ όλα αυτά τίποτα δεν είναι πλέον ίδιο στο ΠΑΣΟΚ. Η ερήμωση που προκάλεσαν το ΔΝΤ, τα μνημόνια και το PSI, έχει δημιουργήσει μεγάλη απόσταση από τους εργαζόμενους, τους φτωχούς, τους «μη-προνομιούχους» που αποτελούσαν τη ραχοκοκαλιά της επιρροής του ΠΑΣΟΚ. Ακόμα και τα φτιαχτά νούμερα της εκλογής του Ευ. Βενιζέλου δεν μπορούν να υποβαθμίσουν το «μήνυμα» της περιορισμένης συμμετοχής στα τμήματα της Β’ Αθήνας και της Β’ Πειραιά.
Και η συνέχεια θα είναι χειρότερη. Ο Βενιζέλος είναι δέσμιος των μνημονίων και του PSI. Θα είναι υποχρεωμένος να συνδράμει τον Σαμαρά στη συγκρότηση της νέας κυβέρνησης από θέση φτωχού συγγενή. Και αυτό θα ολοκληρώσει τον εκφυλισμό του ΠΑΣΟΚ από μεταλλαγμένο σοσιαλδημοκρατικό κόμμα σε ένα νέο κεντρώο μόρφωμα, ανοιχτά στην υπηρεσία των επιχειρηματικών συμφερόντων και ενάντια στις ελπίδες και τους πόθους του εργαζόμενου λαού.
Η Κοινωνική Συμφωνία των Λ. Κατσέλη, Χ. Καστανίδη
Η Λ. Κατσέλη και ο Χ. Καστανίδης επιχειρούν να παρουσιάζονται ως σοσιαλδημοκράτες «παλαιάς κοπής».
Η Κατσέλη έφυγε από το υπουργείο Εργασίας, όταν αρνήθηκε να ολοκληρώσει την κατεδάφιση των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας. Ο Καστανίδης χρεώθηκε την απόπειρα διαφυγής από τα μνημόνια με την πρόταση για προσφυγή στη γνώμη του λαού μέσω του δημοψηφίσματος, με το οποίο, τάχα, απείλησε την τρόικα ο ΓΑΠ…
Ο ισχυρισμός τους είναι υπονομευμένος. Και οι δύο υπηρέτησαν την κυβέρνηση του ΓΑΠ από κρίσιμες θέσεις σε κρίσιμες περιόδους. Ακόμα και αν δεχθούμε την ειλικρίνεια των προθέσεών τους, δεν αντιστάθηκαν ούτε όταν έπρεπε, ούτε όσο έπρεπε. Αυτή η αντιφατικότητα αντανακλάται και στις σημερινές θέσεις τους. Κάνουν λόγο για «ανάπτυξη» και για «κοινωνική δικαιοσύνη», χωρίς να τολμούν να αμφισβητήσουν την προτεραιότητα του χρέους, ούτε καν της «δημοσιονομικής σταθερότητας». Ισχυρίζονται ότι υπάρχει ένας ενδιάμεσος χώρος ανάμεσα στο «Ναι σε όλα» των ΠΑΣΟΚ-ΝΔ-ΛΑΟΣ και στο «Όχι» της Αριστεράς, απέναντι στις κρίσιμες προκλήσεις του Μνημονίου 2. Το πρόβλημά τους είναι ότι δεν μπορούν να περιγράψουν συγκεκριμένα αυτό το χώρο. Καταφεύγουν έτσι σε γενικότητες όπως η «σκληρότερη διαπραγμάτευση» και τα εναλλακτικά «ισοδύναμα» μέτρα, θυμίζοντας τον Σαμαρά, όταν δημαγωγούσε κατά του Μνημονίου 1…
Η Κοινωνική Συμφωνία κληρονομεί επίσης από το ΠΑΣΟΚ κάποιες συντηρητικές θέσεις όπως οι αναφορές κατά της «λαθρομετανάστευσης» και η έμφαση στα ζητήματα της «εγκληματικότητας». Παρ’ όλα αυτά, ακόμα και οι ομιχλώδεις αναφορές στην παράδοση της «κοινωνικής δικαιοσύνης» λειτουργούν ως κόκκινο πανί για τα ΜΜΕ που την αντιμετωπίζουν εχθρικά και με πολιτικό αποκλεισμό, κάνοντας το εκλογικό μέλλον της ακόμα πιο αβέβαιο.
Όμως η Λ. Κατσέλη και ο Χ. Καστανίδης δεν θα έχουν δικαίωμα να μεμφθούν κανέναν άλλο πέρα από τον εαυτό τους. Στις εποχές των κρίσεων η απόσταση ανάμεσα στις βασικές κοινωνικές δυνάμεις –τους εργαζόμενους και τους καπιταλιστές– αυξάνει δραματικά, οι κοινωνίες πολώνονται. Όσοι επιχειρούν να στηρίζονται πολιτικά και στις δύο αυτές δυνάμεις συνήθως παθαίνουν ό,τι και όσοι πατούν σε δύο βάρκες. Ο χλωμός κεϊνσιανισμός της Λ. Κατσέλη αποδείχθηκε λίγος ακόμα και για τη συγκρότηση «αριστερής τάσης» μέσα στο ΠΑΣΟΚ. Θα αποδειχθεί ακόμα λιγότερος για την ίδρυση και την επιβίωση ενός νέου κόμματος.
Στην πραγματικότητα η Κοινωνική Συμμαχία είναι ένας μεταβατικός σταθμός για τους πρωταγωνιστές της, στην προοπτική κάποιων ευρύτερων σοσιαλδημοκρατικών «ανασυνθέσεων» μετά τις εκλογές. Αλλά η κοινωνική κρίση που βαθαίνει και η πολιτική κρίση που έρχεται ολοταχώς κάνουν εξαιρετικά αβέβαιη την πρόβλεψη ότι τέτοιες «ανασυνθέσεις» θα έχουν μια κάποια μαζικότητα και κατά συνέπεια μια κάποια προοπτική.
