Ισπανία: Ο νέος αδύναμος κρίκος της Ευρώπης

Στην Ισπανία συναντά κανείς με δριμύτητα όλα τα χαρακτηριστικά που καθιστούν μια χώρα (όπως την Ελλάδα νωρίτερα) «αδύναμο κρίκο».

Η χώρα βρίσκεται στη δίνη της οικονομικής κρίσης. Η οικονομία της συρρικνώνεται και εκτιμάται πως θα είναι σε ύφεση και το 2013, η ανεργία έφτασε στο 25%, το επιτόκιο δανεισμού φλερτάρει μόνιμα με απαγορευτικά ύψη, ενώ πρόσφατη έρευνα στο τραπεζικό σύστημα έδειξε πως οι τράπεζες της χώρας θα χρειαστούν «ένεση» 60 δισ. ευρώ.

Την ίδια στιγμή η κυβέρνηση Ραχόι, στον ένα χρόνο που βρίσκεται στην εξουσία, έχει προωθήσει ένα απάνθρωπο πρόγραμμα διαρκούς λιτότητας, φορολογικής λεηλασίας των λαϊκών τάξεων και αποδιάρθρωσης των εργατικών δικαιωμάτων.

Η «μάχη» του Ραχόι να αποφύγει επέμβαση των Βρυξελλών δεν έχει κανένα νόημα για τους εργαζόμενους, καθώς το κάνει εφαρμόζοντας μέτρα σκληρότερα των μνημονίων.

Πολιτική κρίση
Η οικονομική κρίση και η λιτότητα έχουν οξύνει και την πολιτική κρίση. Αυτή είχε εκφραστεί για πρώτη φορά με το ξέσπασμα του κινήματος των Indignados που διακήρυσσε: «Δεν είμαστε εμπορεύματα στα χέρια των πολιτικών και των τραπεζιτών».

Αν και η πολιτική κρίση θόλωσε για λίγο από την εκλογική νίκη του Ραχόι το Νοέμβρη του 2011, όχι μόνο δεν τέλειωσε, αλλά οξύνθηκε. Ο Ραχόι αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή τη γενικευμένη λαϊκή οργή και διαδηλωτές που ζητούν την παραίτησή του, πριν συμπληρώσει ένα χρόνο στην κυβέρνηση.

Η πολιτική κρίση εκφράζεται και μέσα από άλλες διαδρομές, όπως η αναβίωση των τοπικών εθνικισμών. Η διαδήλωση υπέρ της ανεξαρτησίας της Καταλονίας, οι πρόωρες εκλογές στην επαρχία το Νοέμβρη και η απειλή δημοψηφίσματος είναι ενδεικτικά. Η κρίση είναι τόσο σοβαρή, που ξύπνησε για τα καλά το φρανκικό «τέρας» που πάντα λαγοκοιμόταν στο εσωτερικό του δεξιού Λαϊκού Κόμματος. Οι δηλώσεις δεξιών στελεχών και βετεράνων στρατιωτικών για το ενδεχόμενο δημοψηφίσματος στην Καταλονία («πάνω από το πτώμα πολλών στρατιωτών», «στρατοδικείο για εσχάτη προδοσία») είναι ενδεικτικές.

Η Έσθερ Βίβας, προσωπικότητα της ισπανικής Αριστεράς, σε άρθρο της με τον εμφατικό τίτλο «Πότε θα δούμε τανκς στη Βαρκελώνη;», αναρωτήθηκε σωστά τι επιφυλάσσεται σε όποιον πραγματικά αμφισβητήσει την ισπανική άρχουσα τάξη, αν τέτοιες απειλές εκτοξεύονται ενάντια σε έναν συστημικό πολιτικό όπως ο ηγέτης του δεξιού καταλανικού εθνικιστικού κόμματος.

Κίνημα αντίστασης
Όλα αυτά δεν συμβαίνουν στο κενό. Στην Ισπανία έχει εμφανιστεί το αντίπαλο δέος των «από κάτω». Μετά την άνοιξη του 2012 οι κινητοποιήσεις έχουν αποκτήσει έναν πιο διαρκή χαρακτήρα, μια αίσθηση «συνέχειας» που επιτρέπει να μιλάμε πλέον για υπαρκτό κίνημα αντίστασης στη λιτότητα. Το σημείο καμπής ήταν η απεργία διαρκείας των ανθρακωρύχων.

Η διάρκεια του αγώνα, οι μαχητικές μορφές πάλης, η αποφασιστικότητα που έδειξαν, η πλατιά συμπαράσταση που κέρδισαν, ήταν «μηνύματα» που έλαβαν χιλιάδες και χιλιάδες Ισπανοί. Πλάι στην ηρωική απεργία, το καλοκαίρι στην Ισπανία πέρασε με το «αντάρτικο» στο δημόσιο, το κύμα τοπικών διαδηλώσεων σε πλατείες και κυβερνητικά κτίρια, τις δράσεις από τα συνδικάτα της Ανδαλουσίας (απαλλοτριώσεις σούπερ-μάρκετ, καταλήψεις τραπεζών, «εργατικές πορείες»). Αυτά έστρωσαν το έδαφος στη δυναμική εμφάνιση του κινήματος που παρακολουθούμε από το Σεπτέμβρη.

Αυτή η εικόνα συνοδεύει τα όσα λέει ο Λισάρδο Σουάρεζ Φερνάντεζ στη συνέντευξή του στις διπλανές στήλες. Με αυτή την έννοια, οι εντυπωσιακές επισημάνσεις που κάνει για τις συνέπειες της «εργασιακής ειρήνης» στα συνδικάτα, που πρέπει να αντιμετωπιστούν ξαναπιάνοντας τις παραδόσεις του εργατικού κινήματος, η ταξική «μονομέρεια» στο πώς αντιλαμβάνεται την κρίση και την αντιμετώπισή της, η επίκληση στην ιστορία του εργατικού κινήματος αποκτούν μεγαλύτερο βάρος, είναι ιδέες που ωριμάζουν σε χιλιάδες εργαζόμενους μέσα από την εμπειρία της κρίσης.

Στην ίδια την Ισπανία τέτοια δείγματα έχουν φανεί. Οι μνήμες που ξύπνησαν οι ανθρακωρύχοι (με τους παλιούς εργατικούς ύμνους, την εξέγερση στην Αστούρια το 1934, τον αγώνα ενάντια στο φρανκικό καθεστώς) ακολουθούν το κίνημα: Με τις σημαίες της ισπανικής δημοκρατίας του 1936, τα ιστορικά τραγούδια και συνθήματα, τον αντιφρανκισμό που χαρακτηρίζει τις διαδηλώσεις, να εμφανίζονται στις κινητοποιήσεις ακόμα και των («μοντέρνων») Indignados.

Το «χάσμα» ανάμεσα στα (ισχυρά, αλλά συντηρητικά) συνδικάτα και τα (ριζοσπαστικά, αλλά αδύναμα) «νέα κινήματα» γεφυρώνεται σταδιακά, επειδή χάρη στα ορυχεία της Αστούρια «ξανακερδίζει έδαφος η ιδέα του εργατικού αγώνα» όπως παραδέχτηκε η «Ελ Παΐς». Ο Λισάρδο στη συνέντευξή του εξηγεί απλά και εύστοχα την υποδοχή ηρώων που τους επιφύλαξαν εκατοντάδες χιλιάδες στη Μαδρίτη: «Κάναμε αυτό που ήθελαν όλοι να κάνουν».

Γενική απεργία στην Ιβηρική
Είναι αυτή η πίεση που κάνει τις δύο μεγάλες συνομοσπονδίες να προσανατολίζονται σε γενική απεργία στις 14 Νοέμβρη. Η ημερομηνία αντανακλά άλλη μια σημαντική πίεση: Συμπίπτει με τη γενική απεργία της πορτογαλικής CGTP και είναι ικανοποίηση του αιτήματος χιλιάδων διαδηλωτών και στις δύο χώρες για «Πανιβηρική απεργία!». Αυτή η συνείδηση κοινού αγώνα ξεπερνά τα όρια της Ιβηρικής. Τη μέρα που χιλιάδες «υποδέχονταν» τη Μέρκελ στο Σύνταγμα, το ίντερνετ κατακλύστηκε από μηνύματα συμπαράστασης Πορτογάλων και Ισπανών. Το αίτημα για διεθνή, συντονισμένη δράση κερδίζει έδαφος και ο στόχος της πανευρωπαϊκής γενικής απεργίας γίνεται πιο ορατός. Γιατί όχι στις 14 Νοέμβρη…

Ο Λισάρδο γράφει πως σήμερα «Στα ορυχεία υπάρχει μια σιωπηλή ένταση, βρισκόμαστε σε αναβρασμό, περιμένουμε και είμαστε θυμωμένοι και ανήσυχοι». Η εικόνα αυτή περιγράφει το κλίμα σε κάθε εργοστάσιο, υπηρεσία, σχολή, γειτονιά της Ευρώπης…