Ο καπιταλισμός μαζικοποιεί τη φτώχεια

Σ  τις 27 Μάρτη μια είδηση εμφανίστηκε σε όλες σχεδόν τις εφημερίδες και τα ηλεκτρονικά ΜΜΕ : «Η Ελλάδα 3η φτωχότερη χώρα της ΕΕ». Η είδηση ήταν αναμετάδοση από τη Ντόιτσε Βέλε και έλεγε κατά λέξη: «Η Ελλάδα καταλαμβάνει μια θέση ανάμεσα στις φτωχότερες χώρες της ΕΕ, όπως δείχνει συγκριτική έρευνα του Ινστιτούτου Γερμανικής Οικονομίας (IW) στις 27 χώρες της ΕΕ. Σε χειρότερη θέση βρίσκονται μόνο η Βουλγαρία και η Ρουμανία…».

Μάστιγα

Από τη φτώχεια, πανευρωπαϊκά, πλήττονται κυρίως άνεργοι, ανύπαντροι γονείς (μονογονεϊκές οικογένειες, στην πλειοψηφία από γυναίκες) και μετανάστες. Σύμφωνα με τους ερευνητές, μια πολύ σημαντική μέθοδος καταπολέμησης του φαινομένου της φτώχιας είναι η λήψη μέτρων στον εργασιακό τομέα, αλλά και η κοινωνική στήριξη ομάδων όπως, για παράδειγμα, οι μονογονεϊκές οικογένειες, ώστε να μπορούν να διεκδικήσουν με αξιώσεις μια πλήρη απασχόληση.
Το εντυπωσιακό με την είδηση ήταν ότι αναπαράχθηκε, χωρίς σχολιασμό. Ούτε από Δεξιά, ούτε από Αριστερά. Λες και από μόνη της τα έλεγε όλα.

Κι όμως η φτώχεια δεν είναι απλά μια κάποια στατιστική. Δεν είναι αριθμοί. Είναι άνθρωποι. Είναι οι διπλανές/οι μας, οι φίλοι μας ή εμείς (σήμερα ή αύριο).  Όταν ακούμε για λιποθυμίες παιδιών ή και μεγάλων από την πείνα, όταν ακούμε ή υφιστάμεθα κόψιμο του ηλεκτρικού ή της θέρμανσης, όταν δεν μπορούμε να καλύψουμε βασικές ανάγκες, δεν είναι αριθμοί. Είναι η ζωή μας.

Η φτώχεια είναι κοινωνική μάστιγα που είχαν βιώσει εκατομμύρια άνθρωποι παλιότερα και στην Ευρώπη (πόλεμος και λίγο μετά) και που εμείς πιστεύαμε ότι οδεύει προς το χρονοντούλαπο της ιστορίας, αφού μεταπολεμικά και με το κράτος-πρόνοιας, τουλάχιστον στην «αναπτυγμένη Ευρώπη», υπήρχε η προοπτική να εξαλειφθεί. Τουλάχιστον αυτό μας έλεγαν οι γονείς μας… Κι όμως, όπως πρόσφατα όλες και όλοι διαπιστώσαμε, η μάστιγα επέστρεψε.

 Το να ζει κανείς στη φτώχια είναι ένας καθημερινός αγώνας για την επιβίωση και την αξιοπρέπεια. Επηρεάζει την υγεία, την ψυχική  διάθεση, τις προσωπικές και κοινωνικές σχέσεις. Σημαίνει έλλειψη ελπίδας και αίσθηση αδυναμίας να ελέγξεις τις αποφάσεις που επηρεάζουν την καθημερινή ζωή σου, αδυναμία να πληρώσεις μια παροχή ηλεκτρικού ή φυσικού αερίου για να έχεις θέρμανση τον χειμώνα...

Σημαίνει να μην μπορείς να επισκεφθείς γιατρό ή οδοντίατρο, να αναγκάζεσαι να διαλέξεις αν θα φας ή θα αγοράσεις τα φάρμακά σου, αν θα ζεσταθείς ή θα πάρεις ψωμί κλπ. Σημαίνει να βιώνεις το ρατσισμό, τις διακρίσεις και την απομόνωση είτε είσαι μετανάστης, είτε όχι.
Φτώχια επίσης σημαίνει να μην μπορείς να έχεις μια «αυτονόητη» μέχρι πρότινος κοινωνική ζωή: να μην μπορείς να διασκεδάσεις, να βγεις έξω, να πας σινεμά, να επισκεφθείς φίλους...

Εκβιασμοί

Οι υποστηρικτές της ΕΕ (και της ένταξης στο ευρώ) είχαν σαν επιχειρήματα μερικές πολύ βασικές υποσχέσεις. Η ΕΕ θα εξασφάλιζε στις χώρες-μέλη ειρήνη, ελευθερία, ισονομία, αλληλεγγύη, δουλειά και δικαιώματα, κράτος-πρόνοιας, χρηματοδότηση προοδευτικών προγραμμάτων «υπέρ των αδυνάτων». Εμφανιζόταν σαν μια «προοδευτική» ένωση που –αν και καπιταλιστική– νοιαζόταν για τους πολίτες της.

Το επιχείρημα ήταν ότι έξω από το ευρώ και την ΕΕ θα μας έτρωγε η φτώχεια, η έλλειψη δημοκρατίας, η ανεργία, η δυστυχία και… οι 7 πληγές του Φαραώ. Με αυτούς τους εκβιασμούς πήρε η «τρόικα εσωτερικού» την κυβέρνηση, με τον μπαμπούλα ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν «εξασφάλιζε» την παραμονή στο «κλαμπ» των ισχυρών.
Με αυτούς τους εκβιασμούς προσπαθούν να πείσουν και τους Κύπριους ότι αξίζει να πεινάσουν και να πάθουν τα δικά μας τα δεινά, προκειμένου να μη βγουν από το ευρώ. Λες και δεν υπήρχε ζωή πριν ή μετά το ευρώ.

Η ένταξη της Ελλάδας στην ΕΕ και μάλιστα στον «σκληρό πυρήνα» της, το ευρώ, παρουσιάστηκε από τον Σημίτη σαν μάνα εξ ουρανού. Υποτίθεται ότι δεν θα ήταν καλό μόνο για τους έλληνες καπιταλιστές, αλλά «κυρίως» για τους εργαζόμενους/ες και όλο τον ελληνικό λαό.
Η ΕΕ διαφημιζόταν ως «το κοινό μας σπίτι», όπου η αλληλεγγύη μεταξύ των κρατών, η αλληλοβοήθεια, η ενδυνάμωση της δημοκρατίας, η βελτίωση του επιπέδου ζωής, δουλειάς κλπ. θα ήταν καλό για όλους/ες.

Η φτώχεια, η ανεργία, η καταπάτηση εργασιακών και δημοκρατικών δικαιωμάτων, οι υπέρογκες πολεμικές δαπάνες, η εμπλοκή σε ιμπεριαλιστικούς πολέμους (Ιράκ, Αφγανιστάν, Γιουγκοσλαβία, τώρα Μάλι κλπ) είναι πρακτική της ΕΕ εδώ και χρόνια.
Σήμερα, οι έρευνες φτάνουν μέχρι και το 2011και εμφανίζουν στοιχεία τραγικά για την κατάσταση των «από κάτω» σε όλες τις χώρες της ΕΕ.

Ανεργία

Οι πολιτικές ευθύνες για το κοινωνικό δράμα που ζουν τα 26 εκατομμύρια ανέργων στις 27 χώρες της ΕΕ καταγράφηκαν σε πρόσφατη μελέτη του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας (ILO), ο οποίος προειδοποίησε ότι οι άνεργοι σε διεθνές επίπεδο θα ξεπεράσουν τα 200 εκατομμύρια.
Ο συγκεκριμένος διεθνής οργανισμός, που εποπτεύεται από τα Ηνωμένα Έθνη, έστρεψε την κριτική του ενάντια στην ΕΕ, επισημαίνοντας τις ευθύνες της. Με την αυστηρή πολιτική λιτότητας, που επιβάλλει,  «μετέφερε τις αρρυθμίες από τη σφαίρα των δημόσιων οικονομικών στη σφαίρα της αγοράς εργασίας».

Με άλλα λόγια, κατέστρεψε την αγορά εργασίας, δημιουργώντας στρατιές ανέργων, για να εξισορροπήσει τους κρατικούς προϋπολογισμούς ή, με ακόμη πιο απλά λόγια, μετέφερε στους εργαζόμενους το κόστος των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών. Όπως το λέμε εμείς, φόρτωσε την καπιταλιστική κρίση στις πλάτες μας.
Περισσότερα από 120 εκατ. άτομα ζουν σήμερα κάτω από το όριο της φτώχειας στην Ευρώπη των 27. Το 2007, ο αριθμός τους έφτανε τα 85 εκατ.
Το καινούργιο, σχετικά, είναι ότι πλέον το πρόβλημα της φτώχειας δεν «χτυπά» μόνο τους άνεργους/ες: 8% των εργαζομένων στην ΕΕ δεν κερδίζουν αρκετά, ώστε να ξεφύγουν από τα όρια της φτώχειας. Περίπου 7 εκατ. άνθρωποι επιβιώνουν με λιγότερα από 5 ευρώ την ημέρα, ενώ άλλοι τόσοι αδυνατούν να πληρώσουν τα έξοδα π.χ. για θέρμανση όλο το χρόνο ή να αντιμετωπίσουν έκτακτα έξοδα.

Μερικές κοινωνικές ομάδες είναι περισσότερο ευάλωτες από κάποιες άλλες, όπως οι ρομά, τα παιδιά, οι άνθρωποι με ειδικές ανάγκες, οι άνεργοι, οι μετανάστες και οι μονογονεϊκές οικογένειες.
Αυτή η κατάσταση, λέει ο Διεθνής Οργανισμός Εργασίας, «έρχεται σε αντίθεση με τις αξίες αλληλεγγύης και κοινωνικής δικαιοσύνης της ΕΕ. Άλλωστε η φτώχεια και ο κοινωνικός αποκλεισμός δεν επιδρούν αρνητικά μόνο στην ευημερία των ατόμων και στη δυνατότητά τους να λάβουν μέρος στην κοινωνική ζωή, βλάπτουν και την οικονομική ανάπτυξη της κοινωνίας».

Ο καπιταλισμός, σε περιόδους κρίσης, φτωχαίνει, εξαθλιώνει και σκοτώνει τον κόσμο.
Οι αναμίξεις σε πολέμους (Ιράκ, Αφγανιστάν, Μάλι κλπ), η καταπάτηση κάθε δημοκρατικού δικαιώματος, η ένταση της καταστολής, ώστε να μην ακούγεται καμιά φωνή διαμαρτυρίας, οι νομικές κατοχυρώσεις του νεοφιλελευθερισμού, είναι αυτά που επιφύλασσε για όλες/ους μας η «φωτισμένη» Ευρώπη.

Η Ευρώπη των λαών, που οραματιζόμαστε, αναστενάζει κάτω από την μπότα της υπαρκτής Ευρώπης των καπιταλιστών. Είναι καιρός για την Αριστερά και για τον ΣΥΡΙΖΑ να αφήσει πίσω τις αυταπάτες περί «ευρωπαϊκών κεκτημένων», αφού πλέον το μόνο κεκτημένο που έχουμε είναι η κατά μέτωπο επίθεση σε όλα τα δημοκρατικά, εργασιακά, πολιτιστικά, και κάθε είδους δικαιώματα όλων μας.