Θα υφαρπάξουν οι ΗΠΑ την επανάσταση στη Συρία;

Ο συριακός εμφύλιος πόλεμος έχει τουλάχιστον 90.000 νεκρούς –οι περισσότεροι θύματα του ίδιου του καθεστώτος– και έχει προκαλέσει εκατομμύρια πρόσφυγες ή εσωτερικούς μετανάστες. […]

Κίνημα
Παρ’ όλα αυτά, το κίνημα που αναπτύχθηκε μέσα από τις μαζικές διαδηλώσεις και την πολιτική ανυπακοή δεν έχει ηττηθεί. Επαναστατικές ομάδες πολιτών συνεχίζουν να κυβερνούν πόλεις και χωριά που δέχονται επιθέσεις ή έχουν εγκαταλειφθεί από το καθεστώς. Αντιμέτωπες με μια εντεινόμενη δυναμική της στρατιωτικοποίησης, η οποία ενθαρρύνεται από ξένες δυνάμεις που επιχειρούν να καθορίσουν τα γεγονότα στη Συρία, αυτές οι οργανώσεις προσπαθούν να ασκήσουν πολιτικό έλεγχο στις ένοπλες ομάδες που όλο και περισσότερο καθοδηγούνται από το εξωτερικό.

Η τελευταία ξένη παρέμβαση έρχεται από τις ΗΠΑ, οι οποίες έδωσαν την έγκριση για την παροχή ελαφριών όπλων στον Ελεύθερο Συριακό Στρατό (FSA), την «ομπρέλα» που ενώνει τις πολιτοφυλακές που πολεμούν το καθεστώς του Άσαντ.
Η κίνηση της Ουάσινγκτον ήρθε λίγες μόνο μέρες αφότου η λιβανέζικη Χεζμπολά βοήθησε τον συριακό στρατό να ανακαταλάβει τη δυτική συριακή πόλη Κουασίρ, ένα σημείο-κλειδί για τον ανεφοδιασμό των ανταρτών. Η Χεζμπολά είναι ένα σιιτικό πολιτικό κίνημα σύμμαχος του Ιράν, όπου οι Σιίτες κληρικοί ελέγχουν το κράτος από την επανάσταση του 1979. Και το Ιράν και η Χεζμπολά βλέπουν το καθεστώς του Άσαντ σαν προπύργιο ενάντια στις ΗΠΑ, το Ισραήλ και τις πλειοψηφικά Σουνιτικές Αραβικές μοναρχίες που ανταγωνίζονται με το Ιράν για την επιρροή στη Μέση Ανατολή. […]

Η κυβέρνηση Ομπάμα, ωστόσο, παραμένει επιφυλακτική απέναντι σε μια στρατιωτική επέμβαση ή ακόμα και στην παροχή των βαριών όπλων που ζητούν οι αντάρτικες δυνάμεις. Διστάζει για το ενδεχόμενο να ενισχυθούν δυνάμεις που έχουν δεσμούς με την Αλ Κάιντα στα σύνορα του Ισραήλ. […]

Η σημερινή πρόθεση των ΗΠΑ είναι να δώσουν στους αντάρτες τα όπλα που θα τους επιτρέψουν να μη συντριβούν από το καθεστώς, αλλά να τους στερήσουν τα όπλα και την ενεργή στρατιωτική υποστήριξη που θα μπορούσε να ανατρέψει τον Άσαντ. […]

Σχεδιασμοί
Υπάρχει και μια άλλη επιπλοκή για τις ΗΠΑ. Η κουρδική περιοχή της Συρίας κινείται προς μια ντε φάκτο ανεξαρτησία, υπό την κηδεμονία της αυτόνομης κουρδικής περιοχής του Ιράκ –μια κίνηση που γίνεται με την ανοχή των ΗΠΑ και της νατοϊκής συμμάχου Τουρκίας, που επιχειρεί να πετύχει μια ειρηνευτική συμφωνία με την κουρδική μειονότητα, χωρίς όμως να της παραχωρεί τέτοια αυτονομία.

Έτσι, η Ουάσινγκτον και το Ισραήλ για αρκετό καιρό είχαν επικεντρώσει όλες τις ελπίδες τους σε μια διάσπαση στο καθεστώς Άσαντ, που θα έδιωχνε την άρχουσα κλίκα, αλλά θα κρατούσε το συριακό κράτος ακέραιο και θα το έστρεφε προς τα δυτικά συμφέροντα.

Παράλληλα, οι ΗΠΑ έχουν πιέσει επανειλημμένα για έναν «ανασχηματισμό» των εξόριστων επίδοξων ηγετών της Συρίας, που θα περιθωριοποιεί τις ισλαμικές οργανώσεις και θα προωθεί πλούσιους επιχειρηματίες και πρώην καθεστωτικούς στο Συριακό Εθνικό Συνασπισμό (SNC), ο οποίος φιλοδοξεί να πέσει με «αλεξίπτωτο» στην εξουσία στη Δαμασκό, στηριζόμενος σε αμερικανικά όπλα και χρήματα. Ο Σύριος επαναστάτης σοσιαλιστής Joshep Daher ισχυρίζεται ότι το SNC είναι «έτοιμο να προδώσει την επανάσταση στη Συρία και να υπηρετήσει τα πολιτικά συμφέροντα ξένων δυνάμεων». […]

Καθώς ο FSA είναι ασύντακτος και ανομοιογενής στρατιωτικά και πολιτικά, η Σαουδο-Καταριανή επέμβαση έχει επιδεινώσει τη σεχταριστική δυναμική του πολέμου. Ενώ αυτές οι δυνάμεις δίνουν χρήματα σε διαφορετικές δυνάμεις –οι Καταριανοί προτιμούν ταξιαρχίες που έχουν σχέση με την Μουσουλμανική Αδελφότητα ή και πιο ακραία στοιχεία– οι ισλαμιστές έχουν κερδίσει κάποια λαϊκή υποστήριξη στις σουνιτικές περιοχές εξαιτίας της στρατιωτικής τους αποτελεσματικότητας και των ανώτερων πόρων τους.   

Από τη μεριά του το καθεστώς έχει ενισχύσει το δικό του σεχταρισμό, ζητώντας από τη Χεζμπολά στρατιωτική βοήθεια σε έναν πόλεμο που ο Άσαντ τον περιγράφει ως ενάντια στις τζιχαντιστικές ομάδες. Το καθεστώς ελπίζει να επιβιώσει υποδαυλίζοντας φόβους στην ετερόδοξη αλεβιτική μειονότητα –της οποίας μέλη κρατούν θέσεις-κλειδιά στον κρατικό μηχανισμό. Χωρίς το Μπααθικό Κόμμα του Άσαντ, λέει το επιχείρημα, η Συρία θα καταληφθεί από Σουνίτες φονταμενταλιστές, που δεν θα σφάξουν μόνο Αλεβίτες, αλλά και Χριστιανούς, Δρούζους και Σιίτες.  

Χεζμπολά
Η επέμβαση της Χεζμπολά προκάλεσε ζημιά στην εικόνα της. Θεωρείτο ο ηρωικός υπερασπιστής του αραβικού λαού ενάντια στην ισραηλινή επιθετικότητα, με πιο πρόσφατη την ισραηλινή επίθεση του 2006 στο Λίβανο. Αλλά η εμπλοκή της στο συριακό εμφύλιο πόλεμο θα τα αλλάξει όλα αυτά, όπως γράφει ο Yusef Khalil:

«Κάποτε ένα από τα πιο αξιοσέβαστα πολιτικά κόμματα, τώρα η Χεζμπολά εξέθεσε τον εαυτό της ως πιο αφοσιωμένη στον Άσαντ και τις περιφερειακές πολιτικές του Ιράν, από ότι στο λαό τον οποίο ισχυρίζεται ότι θα απελευθερώσει. Η χρήση των όπλων και των μαχητών της στη Συρία είναι ένα όνειρο που γίνεται πραγματικότητα για τους Αμερικανούς επιτελάρχες, οι οποίοι υποστηρίζουν ένα παρατεταμένο αδιέξοδο που θα αποδυναμώνει και τη Χεζμπολά και τους Σύριους μαχητές –αντίστοιχα με τη στρατηγική της Ουάσινγκτον να παρατείνει τον πόλεμο Ιράν-Ιράκ τη δεκαετία του ’80. […]

Αντιδρώντας στην είσοδο της Χεζμπολά στις μάχες στη Συρία, το κυβερνών κόμμα της Αιγύπτου, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι, υποστήριξαν ένα συνέδριο κληρικών στις 13-15 Ιούνη, όπου υποδαύλισαν το αντι-σιιτικό αίσθημα και κάλεσαν τις φονταμενταλιστικές Σαφαλιστικές ομάδες της Αιγύπτου να πάνε στη Συρία και να συμμετέχουν στην τζιχάντ ενάντια στο καθεστώς. Ο ίδιος ο Αιγύπτιος πρόεδρος Μοχάμεντ Μόρσι απευθύνθηκε στο συνέδριο και υιοθέτησε τις αντι-σιιτικές πολιτικές.

Όπως σημείωσε ο Αιγύπτιος δημοσιογράφος Μαχμούντ Σαλέμ: «Η ομιλία θα περάσει στην ιστορία ως η ομιλία που έβαλε τις βάσεις για μια Σουνιτική-Σιωνιστική συμμαχία ενάντια στο Ιράν και ως η πραγματοποίηση της πιο τρελής φαντασίωσης του Ισραηλινού πρωθυπουργού Νετανιάχου: Αίγυπτος και τζιχαντιστές εναντίον Ιράν, Συρίας και Χεζμπολά, με το Ισραήλ να μην αποτελεί κομμάτι της εξίσωσης. Όπως το έθεσε ένας Ισραλινός αρθρογράφος, το Ισραήλ θα πρέπει να παραμείνει έξω από όλα αυτά και «να τους αφήσει (τους Άραβες) να αλληλοσκοτώνονται ήσυχα».

Προς το παρόν και οι υποστηρικτές του Συριακού καθεστώτος και η αντιπολίτευση επιχειρούν να κατοχυρώσουν την ισχυρότερη δυνατή θέση στο πεδίο της μάχης, ενόψει του ειρηνευτικού συνεδρίου της Γενεύης, που προγραμματίζεται διστακτικά για το Σεπτέμβρη.

Η στρατιωτικοποίηση της σύγκρουσης έχει περιθωριοποιήσει σε πολλές περιοχές το δημοκρατικό κίνημα που από το 2011 οργάνωσε μαζικές διαδηλώσεις και πολιτική ανυπακοή ενάντια στη δολοφονική καταστολή από τις δυνάμεις ασφαλείας και τους πληρωμένους μπράβους του Άσαντ.

Αλλά δεν έχει συντρίψει αυτό το κίνημα. Όπως έγραψαν οι Peter Harling και Sarah Birke στο «Middle East Report», παρά το σεχταρισμό και την αγριότητα των μαχών, η Συρία βιώνει «μια λαϊκή αφύπνιση, η οποία ενυπήρχε από την αρχή. Αυτό που οδήγησε τους Σύριους να κατέβουν στους δρόμους με τεράστιο προσωπικό κόστος, να βοηθήσουν άλλους ανεξάρτητα από το ρίσκο, να αναπτύξουν μια ζωηρή κουλτούρα αμφισβήτησης, ενώ δέχονταν πυρά, να πάρουν τα όπλα ενάντια σε έναν τόσο τρομερό αντίπαλο και να παραμείνουν στη χώρα, ήταν η περηφάνια που απέκτησαν για το ότι δεν φοβούνται πια –ούτε το καθεστώς, ούτε τους συμπατριώτες τους, ούτε το μέλλον».

Αυτο-οργάνωση
Αυτή η έλλειψη φόβου έχει φανεί ξανά και ξανά, καθώς οι λαϊκές επιτροπές, γνωστές ως Τοπικά Συντονιστικά Συμβούλια, συνεχίζουν να κυβερνούν ολόκληρες πόλεις και γειτονιές, διασφαλίζοντας τη διανομή τροφίμων και καυσίμων και καλύπτοντας τις ανάγκες των πιο ευάλωτων ομάδων. […]

Όπως ισχυρίζεται ο Yusef Khalil, «το να νικήσει ο αγώνας με αποκλειστικά στρατιωτικά μέσα είναι πολύ απίθανο» δεδομένης της ανώτερης δύναμης πυρός του καθεστώτος. Αυτό που είναι αναγκαίο, ισχυρίζεται, είναι μια αναζωογόνηση του λαϊκού κινήματος:

«Η διάσπαση και ο σεχταρισμός που προκαλούν οι αντιδραστικές σουνιτικές ομάδες βοηθά το καθεστώς να διαλύσει τον κοινωνικό ιστό στη Συρία. Αντιμέτωπη με αυτές τις συνθήκες, η επαναστατική Αριστερά στη Συρία καλεί να βγει το μαζικό πολιτικό άοπλο κίνημα από τις σκιές και να ενωθεί με την ένοπλη αντίσταση υπό λαϊκό έλεγχο. Πρόκειται για ένα θηριώδες καθήκον, καθώς σημαίνει έναν ταυτόχρονο αγώνα ενάντια στη δικτατορία και ενάντια σε κάποιες από τις γερά χρηματοδοτούμενες αντιδραστικές ισλαμικές ομάδες. Είναι ένας αγώνας ζωής ή θανάτου για τη Συριακή Επανάσταση».