Παρά την κατακραυγή για τη δολοφονία Καρέλι: Στήνουν ελληνικά Γκουαντάναμο

Οι φυλακισμένοι θεωρούνται άνθρωποι δεύτερης κατηγορίας, που η ποινή τους περιλαμβάνει και τη στέρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειάς τους. Τα παραδείγματα είναι πολλά. Από την πρόσφατη συζήτηση, με αφορμή τη μη επιστροφή του Χριστόδουλου Ξηρού, για το αν πρέπει να παίρνουν οι φυλακισμένοι άδειες, τις «καταγγελίες» του STAR για το φημολογούμενο πρωτοχρονιάτικο ρεβεγιόν του Ξηρού με μέλη της «Συνωμοσίας των Πυρήνων της Φωτιάς», μέχρι το βασανισμό και τη δολοφονία του κρατούμενου Ίλι Καρέλι από κρατικούς λειτουργούς. Για τις άθλιες συνθήκες που επικρατούν στο αναρρωτήριο του Κορυδαλλού, παρά τις επανειλημμένες διαμαρτυρίες, αλλά και ερωτήσεις στη βουλή από βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, η κυβέρνηση δεν έχει λάβει το παραμικρό μέτρο. Μόνο μετά την πρόσφατη αυτοκτονία κρατούμενου στην Ψυχιατρική Κλινική, ένιωσε ο υπουργός κ. Αθανασίου την ανάγκη να ασχοληθεί με το θέμα, δηλώνοντας ότι η κατάσταση στο νοσοκομείο του Κορυδαλλού «δεν μας τιμά», αποδίδοντάς την στο συνωστισμό των φυλακών, ενώ για την αυτοκτονία ευθύνεται μόνο η ψυχωσική διαταραχή του κρατούμενου. Η δημιουργία φυλακών τύπου Γ είναι η επισημοποίηση της αντιμετώπισης των κρατουμένων ως ανθρώπινων σκουπιδιών και της ποινής ως εκδίκηση από το κράτος.

Φυλακές τύπου Γ
Ως φυλακή τύπου Γ, υψίστης ασφαλείας, προορίζεται αρχικά η φυλακή του Δομοκού, αλλά ανάλογα κελιά πρόκειται να δημιουργηθούν και σε άλλες φυλακές. Η νομοθετική πρωτοβουλία του Υπουργείου Δικαιοσύνης θα αφορά τρεις κατηγορίες κρατουμένων: τους καταδικασμένους ή υπόδικους για πράξεις τρομοκρατίας, τους καταδικασμένους ή υπόδικους για ανθρωποκτονίες, ληστεία ή εκβιασμό στο πλαίσιο εγκληματικής οργάνωσης και τους απείθαρχους των φυλακών.

Οι κατηγορίες αυτές μας οδηγούν σε τρία συμπεράσματα. Πρώτο, εισάγεται μία διαβάθμιση στις ανθρωποκτονίες και τις ληστείες. Είναι πιο σοβαρές, όταν γίνονται για τους σκοπούς μιας τρομοκρατικής οργάνωσης, ενώ προφανώς για το κράτος οι δολοφονίες με άλλα κίνητρα δεν είναι το ίδιο απεχθείς. Δεύτερο, ακόμα και υπόδικοι γι’ αυτά τα αδικήματα θα έχουν την ίδια μεταχείριση, καταργώντας στην πράξη το τεκμήριο της αθωότητας. Τρίτο, η έννοια του «απείθαρχου» είναι γενική και χωράει πολλές ερμηνείες, αποτρέποντας έτσι τους κρατούμενους να διεκδικούν τα δικαιώματά τους, από φόβο μη χαρακτηριστούν απείθαρχοι.

Οι ρυθμίσεις του νομοσχεδίου για τα νέα «λευκά κελιά» περιλαμβάνουν στέρηση του δικαιώματος της άδειας, περιορισμό του επισκεπτηρίου μόνο σε συγγενείς, απομόνωση και παρακολούθηση, αύξηση των ετών από 16 σε 20 για την υπό όρους απόλυση, κατάργηση του ευεργετικού υπολογισμού εργασίας και της άδειας σπουδών. Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, οι κατάδικοι θα φιλοξενούνται υποχρεωτικά για δέκα χρόνια στις φυλακές αυτού του τύπου και ύστερα η κράτησή τους εκεί θα επανεξετάζεται κάθε δύο χρόνια. Επίσης, θα είναι περιορισμένη πλέον η τηλεφωνική και προσωπική επικοινωνία των κρατουμένων με τους συγγενείς τους.

Η εξωτερική φύλαξη αυτών των φυλακών θα ανατεθεί σε ειδικό σώμα που θα υπάγεται στην ΕΛ.ΑΣ. και όχι στο υπουργείο Δικαιοσύνης, ενώ θα επιτρέπεται και η επέμβαση αυτού του σώματος στο εσωτερικό της φυλακής μετά από απόφαση του διευθυντή.

Οι συνθήκες κράτησης σε αυτές τις φυλακές, όπως προαναγγέλλονται, καταπατούν κατάφωρα τα ανθρώπινα δικαιώματα, οδηγούν στην ψυχική και πνευματική εξόντωση των κρατουμένων και σε τελική ανάλυση δεν συμφωνούν με όσα περιλαμβάνει ο Σωφρονιστικός Κώδικας ως δικαιώματα των κρατουμένων. Ουσιαστικά το νέο νομοσχέδιο προσδίδει στην ποινή εκδικητικό και όχι σωφρονιστικό χαρακτήρα.

Από αυτή την ακροδεξιά κυβέρνηση δεν μας κάνει εντύπωση βέβαια ότι δεν σέβεται βασικά δικαιώματα. Μια κυβέρνηση που καταδικάζει σε 18 μήνες φυλάκιση στα κέντρα κράτησης μεταναστών σε άθλιες συνθήκες ανθρώπους που δεν έχουν διαπράξει κανένα απολύτως αδίκημα, μόνο και μόνο γιατί εισήλθαν στη χώρα χωρίς χαρτιά, είναι αναμενόμενο να μην αναγνωρίζει σε κρατούμενους –και μάλιστα σε αυτούς που θεωρεί πιο ενοχλητικούς– ότι μπορούν να απολαμβάνουν οποιοδήποτε δικαίωμα.

Η δολοφονία του Ιλίρ Καρέλι
Και ενώ το νέο νομοσχέδιο πρόκειται να απαγορεύσει τις άδειες σε μεγάλη μερίδα κρατουμένων, ήδη υπήρξαν δύο δολοφονίες με αφορμή την άδεια. Ο Ιλίρ Καρέλι, που ήταν κρατούμενος στις φυλακές Μαλανδρίνου, δολοφόνησε στις 25 Μαρτίου το σωφρονιστικό υπάλληλο Γιώργο Τσιρώνη, ύστερα από την ανακοίνωση της αρνητικής απάντησης στην αίτηση για άδεια που είχε κάνει. Ωστόσο ο Καρέλι δεν ανακρίθηκε ποτέ γι’ αυτή τη δολοφονία, γιατί δύο μέρες αργότερα βρέθηκε νεκρός στο κελί του. 

Ο θάνατός του επήλθε μερικές μόνο ώρες μετά τη μεταγωγή του στο θάλαμο νεοεισερχομένων στις φυλακές της Νιγρίτας, όπου και κρατούνταν για λόγους ασφαλείας, μακριά από άλλους κρατούμενους, υπό συνεχή παρακολούθηση από το προσωπικό και ενώ κάμερα κατέγραφε όλες του τις κινήσεις.
Τα ευρήματα της ιατροδικαστικής έκθεσης μαρτυρούν πολλαπλά χτυπήματα, εγκαύματα και κάταγμα στο στέρνο. Το κάταγμα και τα χτυπήματα φέρεται να έχουν γίνει μία ή δύο ημέρες πριν από το θάνατο του κρατούμενου. Τα χτυπήματα μάλιστα δεν ταυτίζονται χρονικά, κάτι που δείχνει ότι ο Καρέλι βασανιζόταν επί δύο μέρες συνεχώς, ενώ η ιατροδικαστική έρευνα δείχνει ότι ο βασανισμός του συνεχίστηκε και μετά τη μεταγωγή του στις φυλακές της Νιγρίτας. 

Πρόκειται για μια στυγνή εκδικητική δολοφονία από κρατικούς υπαλλήλους, που μετά τις αποκαλύψεις της ιατροδικαστικής έρευνας και την ομολογία ενός από τους σωφρονιστικούς υπαλλήλους στη Νιγρίτα, οδήγησε στην ποινική δίωξη υπαλλήλων της Νιγρίτας και του Μαλανδρίνου για τρία κακουργήματα: βασανιστήρια με αποτέλεσμα τον θάνατο, βαριά σκοπούμενη σωματική βλάβη και βασανισμό. 

Ωστόσο, η υπόθεση του Καρέλι, παρότι είναι πρωτοφανούς αγριότητας, δεν αποτελεί μεμονωμένο περιστατικό. Είναι φυσικό οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι να θεωρούν ότι μπορούν να προβαίνουν σε τέτοιες ενέργειες και να μένουν ατιμώρητοι, όταν από τις σοβαρότατες καταγγελίες για βασανισμούς στις φυλακές των Γρεβενών έχει περάσει σχεδόν ένας χρόνος και η ολιγωρία της πολιτείας είναι πρωτοφανής. Παρότι είχε διαταχθεί εισαγγελική έρευνα με το χαρακτήρα του κατεπείγοντος από τον τότε Υπουργό Δικαιοσύνης Α. Ρουπακιώτη, δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί, κάτι που δείχνει την αδράνεια των αρμόδιων αρχών.

Η δολοφονία του Καρέλι δείχνει τι συνέπειες μπορεί να έχει η επανειλημμένη και ατιμώρητη καταπάτηση των δικαιωμάτων των κρατουμένων. Οι φυλακές υψίστης ασφαλείας, όπως περιγράφονται στο νομοσχέδιο, ουσιαστικά θεσμοθετούν και νομιμοποιούν την καταπάτηση των δικαιωμάτων αυτών. Η κυβέρνηση που κλείνει σχολεία και νοσοκομεία, όταν πρόκειται για φυλακές και στρατόπεδα συγκέντρωσης βρίσκει λεφτά.

Και προφανώς οι κρατούμενοι δεν είναι η μόνη κατηγορία πολιτών που υφίστανται την κρατική ασυδοσία. Παρόμοια αντιμετώπιση έχουν οι μετανάστες, οι διαδηλωτές, οι απεργοί, οι απολυμένοι που διαμαρτύρονται. Οι κρατούμενοι είναι μια από τις πιο ευάλωτες ομάδες και η προστασία των δικαιωμάτων τους μας αφορά όλους. Αποτελεί προϋπόθεση αποτελεσματικής απάντησης στο καθεστώς έκτακτης ανάγκης της κυβέρνησης Σαμαρά-Βενιζέλου, με άμεσο στόχο την ανατροπή τους.