Μεξικό: «Ανήσυχοι νεκροί»

Σ τις 26 Σεπτεμβρίου, φοιτητές από το Πανεπιστήμιο της Αγιοτζινάπα, γνωστοί ως «νορμαλίστας», ταξίδευαν προς την Ιγουάλα, καθώς βρίσκονταν σε εξόρμηση για τη συλλογή οικονομικής ενίσχυσης προκειμένου να ταξιδέψει ολόκληρη η σχολή στην Πόλη του Μεξικού για τη διαδήλωση της 2 Οκτώβρη. Η διαδήλωση, που γίνεται κάθε χρόνο, αφορά τη σφαγή στην πλατεία των Τριών Πολιτισμών το 1968, όταν στρατός και αστυνομία είχαν ανοίξει πυρ κατά φοιτητικής διαδήλωσης με απολογισμό πάνω από 300 νεκρούς. 
Η δράση αυτή των φοιτητών είχε ως αποτέλεσμα μια παρόμοια τραγωδία, μικρότερης βέβαια κλίμακας. Η δημοτική αστυνομία της Ιγουάλα τούς επιτέθηκε ανοίγοντας πυρ, και κατά την επίθεση οι αστυνομικοί σκότωσαν έξι ανθρώπους, τραυμάτισαν άλλους 25 και συνέλαβαν 43, οι οποίοι εξακολουθούν να είναι αγνοούμενοι. Οι γονείς και οι συμφοιτητές των αγνοουμένων καταγγέλλουν πως οι τοπικές αρχές παρέδωσαν τους φοιτητές στην εγκληματική ομάδα «Γκερέρος Ουνίδος». Λίγες μέρες μετά βρέθηκε ομαδικός τάφος 28 ατόμων στην περιοχή, αλλά δεν έχει διαπιστωθεί ακόμα αν πρόκειται για τους αγνοούμενους φοιτητές –ωστόσο, όπως λένε κάτοικοι της περιοχής, «όπου κι αν σκάψεις θα βρεις πτώματα», κάτι που είναι ενδεικτικό για την κατάσταση στην περιοχή. 
Κίνημα διαμαρτυρίας
Η υπόθεση των 43 αγνοούμενων φοιτητών συγκλόνισε την κοινή γνώμη στο Μεξικό, καθώς είναι πολύ ακραία ακόμα και για μια χώρα όπου η κρατική βία, η βία των καρτέλ και οι δολοφονίες πολιτών είναι καθεστώς. Έχουν γίνει πολλές διαδηλώσεις με δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές και συγκρούσεις με την αστυνομία, ενώ οι φοιτητές σε όλο το Μεξικό πρωταγωνιστούν με απεργίες κ.ά.
Οι διαδηλώσεις και ο διεθνής τους αντίκτυπος κατέστησαν σαφές ότι η υπόθεση δεν είναι δυνατόν να θαφτεί. Πέρασαν 11 ολόκληρες μέρες μετά την επίθεση για να υποχρεωθεί από την έκταση του κινήματος ο πρόεδρος Νιέτο να κάνει δήλωση για το γεγονός, λέγοντας πως είναι «αγανακτισμένος με τις πληροφορίες που του μεταφέρθηκαν». Ο δήμαρχος Χοσέ Λουίς Αμπάρκα, για τον οποίο υπήρχαν επιβεβαιωμένα ενοχοποιητικά στοιχεία από την πρώτη στιγμή (για τις σχέσεις αυτού και της συζύγου του με τα τοπικά καρτέλ, όπως και για τη διαταγή που έδωσε για επίθεση στους φοιτητές), συνελήφθη στις 4 Νοεμβρίου. 
Η 1η Νοέμβρη, η «Μέρα των Νεκρών» (παραδοσιακή γιορτή του Μεξικού) απέκτησε τελείως άλλο χαρακτήρα φέτος. Η τελευταία μεγάλη διαδήλωση έλαβε χώρα στις 8 Νοεμβρίου στην Πόλη του Μεξικού, όταν δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές συγκεντρώθηκαν στο υπουργείο Δικαιοσύνης και κατευθύνθηκαν προς το Σόκαλο, την κεντρική πλατεία, όπου υπήρξαν εκτεταμένες συγκρούσεις της αστυνομίας με τους διαδηλωτές. 
Την επόμενη μέρα, ο κόσμος επέστρεψε στο Σόκαλο για να υποδεχτεί το καραβάνι «43x43» –μια αντιπροσωπεία από 43 οργανώσεις και συλλογικότητες που ταξίδεψαν από την πόλη της Ιγουάλα για να απαιτήσουν δικαιοσύνη για τους 43 φοιτητές. Στη διάρκεια του ταξιδιού, οι άνθρωποι έδειχναν την αλληλεγγύη τους επευφημώντας τους και προσφέροντας φαγητά και ποτά. 
Το ίδιο Σαββατοκύριακο διαδηλώσεις έγιναν σε πολλές πόλεις σε ολόκληρη τη χώρα. Στην πρωτεύουσα της επαρχίας Γκερέρο όπου συνέβησαν τα γεγονότα –και όπου έχουν γίνει πολυάριθμες και πολυπληθείς διαδηλώσεις– οι διαδηλωτές πυρπόλησαν το δημαρχείο και 14 κρατικά οχήματα, ενώ σε ολόκληρη την πόλη διαδηλωτές καταλάμβαναν σούπερ μάρκετ και διένεμαν τα προϊόντα στους φτωχούς. Αντίστοιχη οργή ξέσπασε και στην Πόλη του Μεξικού, όπου σε διαδηλώσεις έχουν πυρποληθεί κτίρια υπουργείων. 
«Φτάνει, κουραστήκαμε»
Η στάση του γενικού εισαγγελέα της χώρας προκάλεσε μεγάλη κατακραυγή, όταν στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου ρωτήθηκε πολλές φορές για την υπόθεση και είπε τη φράση «φτάνει, κουράστηκα». Η φράση υιοθετήθηκε από τους διαδηλωτές και από τους χρήστες κοινωνικών δικτύων, και έγινε βασικό αντικυβερνητικό σύνθημα.
Το «Ya me canse» εκφράζει πια το θυμό για τη διαφθορά των πολιτικών και των αστυνομικών, την καταστολή και τις σχέσεις κράτους και καρτέλ. 
Είναι ενδεικτικό ότι τα τελευταία επτά χρόνια 100.000 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους στον «πόλεμο κατά των ναρκωτικών». Η κυβέρνηση τον χρησιμοποιεί για να σκληρύνει το αυταρχικό πλαίσιο (και αυξομειώνει την έντασή του για να «ρυθμίζει» τις σχέσεις της με τα διάφορα καρτέλ), ενώ παράλληλα οι συμμορίες συνεργάζονται εμφανώς με το κράτος (ή τμήματά του) και στις μπίζνες και στην τρομοκράτηση του πληθυσμού και αγωνιστών. Οι αθώοι άνθρωποι έχουν βρεθεί στη μέση (είναι χαρακτηριστικό ότι τα τελευταία χρόνια ξεφυτρώνουν τοπικές λαϊκές πολιτοφυλακές «για να προστατευτεί η κοινότητα και από την αστυνομία και από τα καρτέλ»). 
Ο πρόεδρος Νιέτο εκλέχθηκε το Δεκέμβριο του 2012 ως μεγάλος αναμορφωτής, που θα έσωζε την οικονομία και θα έβαζε τέλος στη βία –περίπου τον παρουσίαζαν ως σωτήρα του Μεξικού. Η υπόθεση των νορμαλίστας απέδειξε με τον πιο σκληρό τρόπο αυτό που έτσι κι αλλιώς οι περισσότεροι είχαν αρχίσει να συνειδητοποιούν: ότι πίσω από το ευχάριστο προσωπείο του νέου προέδρου κρύβεται η ίδια διαφθορά που επικρατούσε επί Καλντερόν, απλώς με καλύτερη επικοινωνιακή πολιτική. 
Οι μικρές εστίες αντίστασης και οργάνωσης, όπως η σχολή των νορμαλίστας, δεν αρκούν να ανατρέψουν αυτή την κατάσταση. Ας ελπίσουμε αυτή η τραγική υπόθεση και το σοκ που προκάλεσε στη μεξικανική κοινωνία να γίνει η αρχή για να διεκδικήσει ο λαός του Μεξικού μια άλλη κοινωνία, απαλλαγμένη από την εκμετάλλευση και τη διαφθορά.

Ποιοι είναι οι νορμαλίστας
Η Σχολή «Ραούλ Ισίδρο Μπούργος» στην Αγιοτζινάπα, που ιδρύθηκε το 1926, αποτελεί τμήμα ενός εθνικού δικτύου 15 αγροτικών σχολών δασκάλων, που είναι ό,τι απέμεινε από τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις της Μεξικανικής Επανάστασης (1910-1920). Πρόκειται για μια σχολή που παρακολουθούν φοιτητές από τις πιο φτωχές αγροτικές περιοχές της χώρας, οι οποίοι εκπαιδεύονται για να γίνουν δάσκαλοι πάλι στις πιο υποβαθμισμένες περιοχές ώστε να μπορούν οι φτωχοί να μορφώνονται. Στόχος είναι «η διαμόρφωση ελεύθερων και ακέραιων ανθρώπων, που να είναι άξιοι της δουλειάς του δασκάλου». Δεν υπάρχει σχεδόν καμία κρατική επιχορήγηση, και η Σχολή λειτουργεί αποκλειστικά με οικονομική ενίσχυση που καθηγητές και φοιτητές συλλέγουν με δυσκολία. Η επαναστατική παράδοση φαίνεται στον συλλογικό τρόπο διοίκησης της σχολής, στη συμμετοχή τους σε όλα τα κινηματικά γεγονότα και στους συνεχείς αγώνες τους για δημόσια και δωρεάν παιδεία. Γι’ αυτούς τους λόγους έχουν αποτελέσει πολλές φορές στόχο των κυβερνήσεων.