Κάθε χρόνο, πλησιάζοντας στις 8 Μάρτη –Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας– υπάρχουν πάντα αυτοί που διακηρύσσουν ότι έχει επιτευχθεί σε μεγάλο βαθμό η ισότητα των δύο φύλων. Η γυναίκα δεν θεωρείται κατώτερη, μπορεί να έχει λόγο και ρόλο όπου επιθυμεί και είναι ελεύθερη να εκφράσει τη σεξουαλικότητά της. Φαντάζομαι ότι κάποιοι μπορεί να πιστεύουν ότι αυτή η άποψη ενισχύεται και από σειρές όπως το «Sex and the city», αλλά και από τις πολυδιαφημισμένες «50 αποχρώσεις του γκρι». Όπως έχει γραφεί, είναι μια ταινία που «σπάει τα ταμπού», «απενεχοποιεί διαφορετικές σεξουαλικές προτιμήσεις» και επιδιώκει «να εξερευνήσει τη γυναικεία σεξουαλικότητα». Ή μήπως όχι;
Φωτογραφία
Ημερ.Δημοσίευσης
Δεν είναι τυχαίο ότι αυτοί που σοκαρίστηκαν περισσότερο από την ταινία δεν είναι τόσο οι συντηρητικοί πουριτανοί, όσο οι άνθρωποι με αντισυμβατική σεξουαλικότητα, καθώς και μέλη φεμινιστικών-αντισεξιστικών συλλογικοτήτων. Κι αυτό επειδή δεν είδαν μια ταινία για τις BDSM (bondage-dominance-sadism-masochism) ερωτικές σχέσεις, αλλά μια ταινία για μια καταπιεστική σχέση κακοποίησης.
Ο δισεκατομμυριούχος Κρίστιαν Γκρέι παρουσιάζεται σαν ένα δυναμικός άνθρωπος, έμπειρος σεξουαλικά, που γοητεύεται από την άπειρη και αθώα Άννα Στιλ. Επιδιώκει να την κερδίσει όχι σε μια ρομαντική σχέση, αλλά σε ένα ερωτικό συμβόλαιο αφέντη–σκλάβας. Οι BDSM σχέσεις όμως δεν έχουν καμία σχέση με αυτό το μοντέλο καταπίεσης. Αντίθετα προϋποθέτουν βαθιά σχέση εμπιστοσύνης και συνεννόησης των εμπλεκομένων, οι ρόλοι εναλλάσσονται και οι κανόνες και τα όρια θέτονται από κοινού. Στην ταινία, οι σεξουαλικές προτιμήσεις του Γκρέι παρουσιάζονται σαν ψυχική ασθένεια που απειλεί και τον ίδιο και τους γύρω του. Ο πρωταγωνιστής δεν διαφέρει σε τίποτα από τους ψυχοπαθείς δολοφόνους των θρίλερ. Την ώρα που είναι πολύ αυστηρός ως προς τους κανόνες που πρέπει να τηρεί η Άννα, ο ίδιος σπάει κάθε κανόνα, διαψεύδει συνεχώς τον εαυτό του, παρακολουθεί την κοπέλα στη δουλειά της, παραβιάζει το σπίτι της, την ακολουθεί από πόλη σε πόλη κλπ. Η Άννα από τη μεριά της είναι το θύμα ψυχολογικής, συναισθηματικής, σωματικής και σεξουαλικής κακοποίησης. Νιώθει τύψεις και ενοχές που δεν μπορεί να ακολουθήσει τους απίθανους κανόνες που έχει θέσει ο δισεκατομμυριούχος, αποξενώνεται από φίλους και συγγενείς, αναπτύσσει μια κυκλοθυμική προσωπικότητα.
O σκοπός των ερωτικών σχέσεων του ζευγαριού δεν είναι η αμοιβαία ευχαρίστηση και η απόλαυση, αλλά αποκλειστικά και μόνο η ικανοποίηση του άντρα. Και ο ρόλος της γυναίκας είναι να υπομείνει τα πάντα για να έχει το προνόμιο να είναι μαζί του. Δεν πρόκειται δηλαδή για μια απελευθερωτική σχέση μεταξύ ίσων, αλλά για μια βαθιά συντηρητική και σεξιστική σχέση ανάμεσα στον άντρα αφέντη, που είναι σε θέση ισχύος από όλες τις απόψεις, και στη γυναίκα σκλάβα. Είναι σοκαριστικό το γεγονός ότι αυτή η σχέση παρουσιάζεται σαν ερωτική, ρομαντική και κυρίως αντισυμβατική!
Δεν είναι η πρώτη φορά που η βιομηχανία του Χόλιγουντ παρουσιάζει ως ρομαντικά τα πιο προβληματικά και αντιδραστικά πρότυπα σχέσεων. Σίγουρα δεν ευθύνονται οι ταινίες για τον σεξισμό που υπάρχει στην κοινωνία, αλλά αναπαράγουν συστηματικά καταπιεστικά πρότυπα και για τα δύο φύλα και ως ένα βαθμό τα ανατροφοδοτούν. Αυτό από μόνο του θα ήταν αρκετό για να καθιστούν τη μέρα της Γυναίκας και την αντισεξιστική πάλη επίκαιρη. Δυστυχώς όμως η πραγματικότητα είναι ακόμα χειρότερη.
Στο δυτικό, «πολιτισμένο» κόσμο, όπου θεωρητικά έχουν εξισωθεί τα δύο φύλα, μια μεγάλη πλειοψηφία γυναικών (τα νούμερα φτάνουν μέχρι και 60%) έχει δεχτεί κάποια μορφή σεξουαλικής παρενόχλησης με τα ποσοστά των βιασμών, αλλά και της ενδοοικογενειακής βίας να είναι επίσης υψηλά.
Η κρίση έχει επιδεινώσει αυτή την κατάσταση, αφού πλέον η γυναίκα πέρα από τον εργασιακό μεσαίωνα που αντιμετωπίζει ως εργαζόμενη, καλείται να «ξανακλειστεί» στο σπίτι, καθώς καταρρέουν οι δομές του κοινωνικού κράτους. Και δεν είναι τυχαίο ότι η γυναικεία σεξουαλικότητα είναι ακόμα θέμα ταμπού στη σημερινή κοινωνία. Ένα θέμα που στην καλύτερη περίπτωση συζητιέται με αμηχανία, ελάχιστη και ελλιπή επιστημονική έρευνα, ενώ στη χειρότερη συναντά χλευασμό και κατακραυγή.
Αυτό φαίνεται και από την εμπορική επιτυχία των βιβλίων και της ταινίας «50 αποχρώσεις του Γκρι». Όπως και παλιότερες ταινίες (π.χ. Deep Throat) υποσχέθηκε στο κοινό μια εκτόνωση της καταπιεσμένης σεξουαλικότητας και μια ευκαιρία για να μπουν αυτά τα θέματα στην κεντρική συζήτηση χωρίς ενοχές ή κόμπλεξ. Αυτή ακριβώς την ανάγκη εκμεταλλεύτηκε το επιτυχημένο μάρκετινγκ και γι’ αυτό βρήκε ανταπόκριση στο γυναικείο κοινό, αλλά και σε όσους δεν χωράνε στα κυρίαρχα σεξουαλικά πρότυπα. Δεν κατάφερε όμως να ανταποκριθεί σε αυτούς τους στόχους.
Η ανάγκη όμως παραμένει. Σίγουρα με την κρίση, οι γυναίκες όπως και οι άντρες της εργατικής τάξης έχουν να παλέψουν για να ξανακερδίσουν δικαιώματα και κατακτήσεις που αφορούν πιο άμεσα την επιβίωση και τις συνθήκες ζωής. Θα πρέπει όμως να προβληματίσει την Αριστερά και να γίνει συζήτηση με σοβαρούς όρους και για τη σεξουαλική απελευθέρωση.
Η σεξουαλική απελευθέρωση προϋποθέτει καταρχήν ένα περιβάλλον όπου η γυναίκα θα ορίζει το σώμα της (π.χ. δικαίωμα στην έκτρωση), δεν θα επηρεάζεται η διάθεσή της επειδή το σώμα της δεν είναι «όπως πρέπει», δεν θα υφίσταται βία για να συνεχίσει να έχει σύντροφο.
Κυρίως η σεξουαλική απελευθέρωση ξεκινάει όταν η γυναίκα απελευθερώνεται από τα πολλαπλά δεσμά και βάρη, όταν ζει σε ένα περιβάλλον ελευθερίας. Μέχρι τότε, το μόνο χρώμα που θα επικρατεί θα είναι οι 50 αποχρώσεις του γκρι!