Η πορεία του ΣΥΡΙΖΑ προς τη 13η Ιουλίου

Η υπογραφή του Μνημονίου 3 από τον Αλέξη Τσίπρα και την κυβέρνησή του, η σύμπλευση με τη ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ και το Ποτάμι στη Βουλή, είναι ολοφάνερα το τέλος εποχής για τον ΣΥΡΙΖΑ. Ο ισχυρισμός ότι χάθηκε μια μάχη αλλά συνεχίζεται ο πόλεμος είναι δημαγωγικός: Η ηγεσία της κυβέρνησης -και όσοι, τελικά, την ακολουθήσουν από το κόμμα- θα συνεχίσουν να «μάχονται», αλλά υλοποιώντας την κατάπτυστη συμφωνία της 13ης Ιουλίου θα μάχονται πλέον ενάντια στο κοινωνικό μπλοκ που στήριζε την πολιτική ανατροπή της 25ης Ιανουαρίου και υπέρ των κοινωνικών δυνάμεων που -μέχρι χθες!- μισούσαν τον ΣΥΡΙΖΑ και πάλευαν να τον διαλύσουν. Αυτό το άδοξο τέλος δεν ήταν, ασφαλώς, αναπόφευκτο. 
Η ίδρυση
Πριν από 15 χρόνια, ο ΣΥΡΙΖΑ ιδρύθηκε ως μια απόπειρα να εκφραστεί στο πολιτικό πεδίο η τάση ελπιδοφόρας επανεκκίνησης της Αριστεράς που είχε δημιουργήσει το κίνημα ενάντια στην καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση. Η τάση να αντισταθούμε αποτελεσματικά, να επιδιώξουμε να ανατρέψουμε την επίθεση του νεοφιλελευθερισμού. Η συγκρότηση του ΣΥΡΙΖΑ υπήρξε φαινόμενο ανάλογο με τη συγκρότηση του Μπλόκο της Αριστεράς στην Πορτογαλία, του Die Linke στη Γερμανία και (με μια έννοια) του NPA στη Γαλλία. 
Ο ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα ιδρύθηκε ως μια συμμαχία μεταξύ του ενός ρεύματος της μεταρρυθμιστικής Αριστεράς -του ΣΥΝ, που βρισκόταν σε ιδιόμορφη κατάσταση μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας- των πιο παραδοσιακών εκλογικών συμμάχων του (ΑΚΟΑ, ΚΕΔΑ, Μ. Γλέζος) και ενός τμήματος της επαναστατικής Αριστεράς (ΔΕΑ, αργότερα ΚΟΕ, Ρόζα...). Αυτή συμμαχία λειτούργησε ως ισχυρός πόλος έλξης ανένταχτων δυνάμεων, αγωνιστών-τριών που είχαν νωρίτερα συναντηθεί στις γραμμές του Ελληνικού Κοινωνικού Φόρουμ. Προϋπόθεση για αυτήν τη «διεύρυνση» υπήρξε η σαφής απόρριψη της κεντροαριστερής στρατηγικής -του «ανοίγματος» προς το ΠΑΣΟΚ και τις ιδέες του, που ήταν μέχρι τότε ισχυρό ρεύμα μέσα στον ΣΥΝ-  και ένας «ανοιχτός» χαρακτήρας στη συγκρότηση, που αποτελούσε κληρονομιά του «αντιπαγκοσμιοποιητικού» κινήματος. Η ίδρυση του ΣΥΡΙΖΑ δημιούργησε τις προϋποθέσεις για την «αριστερή στροφή» στον ΣΥΝ, που με τη σειρά της ενίσχυσε τη δυναμική του ΣΥΡΙΖΑ.
Η εκτίναξη
Η εκτίναξη που ακολούθησε οφείλεται, σε μεγάλο βαθμό, στο κοινωνικό κίνημα, στην ταξική πάλη στην Ελλάδα που παρέμεινε σε υψηλότερα επίπεδα από ό,τι στην υπόλοιπη Ευρώπη. Όμως και αντίστροφα, από ένα σημείο και μετά, η ύπαρξη του ΣΥΡΙΖΑ αποτελούσε ένα «εργαλείο» ενίσχυσης της κοινωνικής αντίστασης. Ο ΣΥΡΙΖΑ λειτούργησε πράγματι ως πόλος της ριζοσπαστικής Αριστεράς -για μεγάλο διάστημα-, ως σκληρή αντιπολίτευση στη νεοφιλελεύθερη πολιτική, ζυμώνοντας τα μέλη και τις οργανώσεις του με τις απεργίες, με τις διαδηλώσεις, με τις καταλήψεις, με όλες τις μορφές αντίστασης «από τα κάτω». Ο ΣΥΡΙΖΑ οικοδομήθηκε ως πιο ριζοσπαστικό εγχείρημα από το Μπλόκο (που τότε συμμετείχε στη διεργασία της ευρωπαϊκής αντικαπιταλιστικής Αριστεράς) και πολύ περισσότερο από το Die Linke. Γι’ αυτό άλλωστε δεν ήταν δυνατόν η «κωλοτούμπα» του Α. Τσίπρα να περάσει τελικά στον ΣΥΡΙΖΑ χωρίς μια μείζονα κρίση, χωρίς μια μεγάλη διάσπαση. Η διαδικασία ανάπτυξης απογειώθηκε στην περίοδο των μεγάλων μαζικών αγώνων μετά το ξέσπασμα της κρίσης, αλλά και ενισχύθηκε μέσα από τη στρατηγική της «κυβέρνησης της Αριστεράς» που εισήγαγε ο Α. Αλαβάνος και κληρονόμησε ο Α. Τσίπρας.
Σε αυτή την περίοδο είναι προφανής ο προωθητικός ρόλος του ΣΥΡΙΖΑ ως προς την κλιμάκωση της ταξικής πάλης, αλλά και την κλιμάκωση της πολιτικής σύγκρουσης με το μνημονιακό μπλοκ. Γι’ αυτό ο ΣΥΡΙΖΑ νίκησε στις εκλογές του 2012, λύνοντας αρχικά και με ευκολία το ζήτημα του ανταγωνισμού των δυνάμεων μέσα στην ευρύτερη Αριστερά, αλλά και απειλώντας πλέον την πολιτική σταθερότητα του δικομματικού συστήματος, της εναλλαγής στην εξουσία μεταξύ ΠΑΣΟΚ και ΝΔ. Σε αυτό το διάστημα ο ΣΥΡΙΖΑ προκαλεί το μίσος των καθεστωτικών δυνάμεων και συγκεντρώνει το σύνολο των πυρών από το ΠΑΣΟΚ, τη ΝΔ και ασφαλώς από το σύνολο των ΜΜΕ. 
Σε αυτή την περίοδο τέθηκε το ζήτημα της μετατροπής του σε ενιαίο κόμμα. Ασφαλώς η κλιμάκωση της σύγκρουσης απαιτούσε έναν βαθμό υψηλότερης συγκρότησης και πειθαρχίας (συγκρότηση ΟΜ παντού, αρχή «1 μέλος-1 ψήφος», αποφάσεις διά πλειοψηφίας, κατάργηση του βέτο των συνιστωσών). Τα μέτρα αυτά τα αποδεχθήκαμε και τα τηρήσαμε με εντιμότητα. Όμως ήταν ήδη φανερό ένα «καινούργιο» πρόβλημα: το πρόβλημα της εμπιστοσύνης στην ηγετική ομάδα που διαμορφωνόταν γύρω από τον Α. Τσίπρα. Πρόβλημα που είχε στοιχεία πολιτικής γραμμής (τον τακτικισμό και κυρίως την έμφαση στη συναινετική «ευρωστρατηγική»), αλλά και στοιχεία κομματικής συγκρότησης (μια βοναπαρτική τάση που ήταν ήδη φανερή πίσω από τις υποκρισίες για το «κόμμα των μελών»). 
Η ΔΕΑ
Γι’ αυτούς τους λόγους η ΔΕΑ δεν αποδέχτηκε την αυτοδιάλυσή της στο ιδρυτικό συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ. Κυρίως, όμως, γι’ αυτούς τους λόγους συμμετείχαμε στην έγκαιρη συγκρότηση της Αριστερής Πλατφόρμας, θέτοντας από τότε το ζήτημα της ανάγκης οργανωμένης αριστερής πτέρυγας στον ΣΥΡΙΖΑ. Η επιλογή αυτή δικαιώθηκε σε πολλές «στροφές» που ακολούθησαν, αλλά κυρίως δικαιώθηκε με την ετοιμότητα ενός μεγάλου τμήματος του ΣΥΡΙΖΑ να αντιδράσει στις τραγικές συνθήκες του Ιούλη-Αυγούστου 2015.
Οι ηγετικές ευθύνες ήταν καθοριστικές για τις εξελίξεις μετά τον Γενάρη του 2015. Αυτές καθόρισαν τον χαρακτήρα της κυβέρνησης, που απέκλεισε κάθε μονομερή ενέργεια σύγκρουσης με το καθεστώς στο εσωτερικό. Αυτές καθόρισαν την τραγική υποταγή στους δανειστές που, με ενδιάμεσο σταθμό την 20ή Φλεβάρη, οδήγησαν στο Μνημόνιο 3 του Ιούλη. Αυτές διέλυσαν το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ, αντιμετωπίζοντάς το ως «εσωτερικό εχθρό». 
Η τραγωδία της 13ης Ιουλίου «έκλεισε το βιβλίο» για τον ΣΥΡΙΖΑ. Η αντίδραση της Αριστερής Πλατφόρμας και κάποιων άλλων συγκεκριμένων τμημάτων και στελεχών έσωσε την τιμή όσων συμμετείχαμε σε αυτήν τη μακρά πορεία. Ένα νέο ξεκίνημα ήταν και είναι ξανά αναγκαίο. Που από την επιτυχία του θα κριθεί και ο τελικός απολογισμός του ΣΥΡΙΖΑ.