Οι Σαούντ και η εκτέλεση του σιίτη κληρικού Αλ Νιμρ

Τ ο Βασίλειο των Σαούντ ανακοίνωσε την εκτέλεση 47 ανθρώπων σε μια μέρα. Ανάμεσά τους και ο σιίτης κληρικός Νιμρ Αλ Νιμρ. Αυτή η εκτέλεση έχει τεράστιες πολιτικές προεκτάσεις και δίκαια συγκεντρώνει τα φώτα της δημοσιότητας. Ωστόσο δεν πρέπει να περάσει «στα ψιλά» η εκτέλεση 47 ανθρώπων σε μια μέρα, ένα ακόμα δείγμα του «σκοτεινού» βασιλείου που απολαμβάνει τη φιλία όλων των μεγάλων δυνάμεων και είναι και επικεφαλής του Συμβουλίου του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα!
Ο Νιμρ Αλ Νιμρ ήταν η «φωνή» της περιθωριοποιημένης σιιτικής μειονότητας της Σαουδικής Αραβίας, και με τα πύρινα κηρύγματά του ενάντια στην καταπίεση έγινε εξαιρετικά δημοφιλής ιδίως στους νεαρούς σιίτες και στη Σαουδική Αραβία αλλά και στο Μπαχρέιν (όπου μια σιιτική πλειοψηφία επίσης αντιμετωπίζει καταπίεση από τον μονάρχη). Όταν η «αραβική άνοιξη» έφτασε στο Βασίλειο των Σαούντ, με τις μεγάλες διαδηλώσεις στην πόλη Κατίφ, ο Αλ Νιμρ έγινε σύμβολο της εξέγερσης, και φυλακίστηκε λίγο καιρό μετά, μαζί με πολλούς άλλους ακτιβιστές. 
Η εκτέλεσή του προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων. Σε κρατικό επίπεδο, τις πιο σφοδρές επικρίσεις εξαπέλυσαν φυσιολογικά η ηγεσία του Ιράν και η σιιτική κυβέρνηση του Ιράκ. Μάλιστα στο δεύτερο, η κυβέρνηση πιέζεται από βουλευτές να ξανακλείσει την πρεσβεία της Σ. Αραβίας (είχε ανοίξει πριν από λίγες μέρες, μετά από πολλά χρόνια, ως ένα πρώτο βήμα αποκατάστασης των διμερών σχέσεων). Αλλά και γενικότερα σιιτικά κινήματα (όπως η Χεζμπολά στο Λίβανο, οι οπαδοί του Μοκτάντα Αλ Σαντρ στο Ιράκ, οι Χούθι στην Υεμένη) στρέφουν τα πυρά τους στους Σαούντ, ενώ σιίτες μουσουλμάνοι έχουν κάνει διαδηλώσεις σε διάφορες χώρες: Ξεχωρίζει το Μπαχρέιν, όπου η εξέγερση του 2011 πνίγηκε στο αίμα μετά την απόβαση του Σαουδαραβικού στρατού. Και πολύ περισσότερο η ίδια η Σαουδική Αραβία, όπου στους δρόμους της Κατίφ ακούστηκε ξανά το σύνθημα «ο λαός απαιτεί την πτώση των Σαούντ». 
Αν και φυσιολογικά η οργή βράζει κυρίως στον σιιτικό κόσμο, θα ήταν λάθος όλες οι αντιδράσεις να τσουβαλιαστούν ως «θρησκευτικές». Υπάρχουν και σουνίτες και κοσμικοί και χριστιανοί που διαδηλώνουν (σε επίπεδο κρατικών ηγεσιών βέβαια επικρατεί είτε σιγή ιχθύος είτε πλήρης τάυτιση με τους Σαούντ από τους συμμάχους τους όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα), και η οργή που εκφράζεται ενάντια στο Βασίλειο των Σαούντ αφορά και την καταπίεση, και τα ανθρώπινα δικαιώματα, και τον σκοτεινό αντιδραστικό ρόλο τους στην ευρύτερη περιοχή. 
Ενότητα ενάντια στην καταπίεση
Το μήνυμα του ίδιου του Νιμρ Αλ Νιμρ διέφερε πολύ άλλωστε και από την εικόνα «ανταγωνισμού σουνιτών-σιιτών» και από τη γεωπολιτική διαμάχη Ιράν-Σαουδικής Αραβίας. Είχε απαντήσει επανειλημμένα στις κατηγορίες πως είναι «πράκτορας του Ιράν», μιλώντας για αγώνες που ξέσπασαν ενάντια στην καταπίεση στη Σαουδική Αραβία πριν από την ανατροπή του Σάχη και την άνοδο των Αγιατολάχ στο Ιράν. Μιλούσε για αγώνα ενάντια σε «όλους τους καταπιεστές», και όταν η αραβική άνοιξη βρισκόταν στο ζενίθ της εξηγούσε σε κήρυγμά του πως «οι Άσαντ είναι τύραννοι στη Συρία όπως οι Καλιφά είναι τύραννοι στο Μπαχρέιν».
Οι εξελίξεις καθώς γράφονταν αυτές οι γραμμές τρέχουν γρήγορα. Μετά την εισβολή διαδηλωτών στην πρεσβεία της Σαουδικής Αραβίας στην Τεχεράνη, οι Σαούντ ανακοίνωσαν πως διακόπτουν τις διπλωματικές τους σχέσεις με το Ιράν. Η εισβολή στην πρεσβεία (που καταδικάστηκε από την πολιτική ηγεσία του Ιράν) ήταν φυσικά μόνο η αφορμή: Οι Σαούντ έδρασαν ως έτοιμοι από καιρό στο γεγονός και η ίδια η εκτέλεση του Αλ Νιμρ πιθανότατα είχε ως στόχο να προκαλέσει αυτή την ένταση. 
Αν και η Σαουδική Αραβία είναι η κατεξοχήν «σκοτεινή» χώρα, μπορούν να γίνουν κάποιες σχετικά ασφαλείς εκτιμήσεις για τα κίνητρα των Σαούντ, που αφορούν και το εσωτερικό και το εξωτερικό μέτωπο.
Ως προς το εσωτερικό της χώρας, η ηγεσία του βασιλείου ήθελε να στείλει ένα μήνυμα καταρχήν στην κοινωνική της βάση. Καθώς την έχει διαποτίσει με σκληρό ουαχαμπισμό και φανατικό αντισιιτισμό, βρίσκεται πλέον σε ανταγωνισμό με το Ισλαμικό Κράτος για το ποιος είναι ο πιο συνεπής «ηγέτης του Ισλάμ» και πολέμιος των «αιρετικών». Η εκτέλεση του Αλ Νιμρ ήταν τα διαπιστευτήρια του Οίκου των Σαούντ σε αυτό το μέτωπο, και ήταν πολύ περισσότερο αναγκαία, καθώς ανάμεσα στους εκτελεσθέντες βρίσκονταν και αρκετά μέλη ή συμπαθούντες της Αλ Κάιντα και του ΙΚ (που πολεμούν τους σιίτες σε Ιράκ, Υεμένη και αλλού). Το μήνυμα φυσικά αφορούσε και τους αντιπάλους του καθεστώτος, υπαρκτούς ή δυνητικούς: όποιος υψώσει φωνή κριτικής, τον περιμένει το σπαθί, και οι Σαούντ δεν θα υπολογίσουν ούτε πολιτικό κόστος ούτε διεθνείς πιέσεις. 
Μήνυμα σε ΗΠΑ-Ιράν
Αλλά η πιο σημαντική διάσταση αφορά το εξωτερικό μέτωπο. Η καλλιέργεια κλίματος πολέμου μεταξύ σουνιτών-σιιτών και η όξυνση των σχέσεων με το Ιράν είναι μια υπολογισμένη κίνηση των Σαούντ. Τορπιλίζει τις συζητήσεις για τη Συρία και τις προσπάθειες διεθνούς συνεννόησης στον πόλεμο κατά του ΙΚ, που έχουν ένα κοινό στοιχείο: την επαναπροσέγγιση ΗΠΑ-Ιράν που έχει προκαλέσει τεράστια δυσφορία στο βασίλειο, που ανησυχεί για το αν θα πάψει να είναι ο αναντικατάστατος στρατηγικός σύμμαχος των ΗΠΑ στην περιοχή. Με μια έννοια, θυμίζει την κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού από την Τουρκία: Επιχειρεί να σύρει τις ΗΠΑ στη σύγκρουση, «απαιτώντας» να διαλέξουν πλευρά. 
Πίσω από την επίδειξη πυγμής βρίσκεται μια βαθιά ανησυχία για το μέλλον. Στον αστικό Τύπο πυκνώνουν οι προειδοποιήσεις για την ενδεχόμενη πτώση του Οίκου των Σαούντ στο κοντινό μέλλον. Θα είναι μια υπέροχη μέρα για τον αραβικό κόσμο που στην πάλη του για απελευθέρωση θα βρίσκει πάντα μπροστά του το «κάστρο της αντεπανάστασης». Μέχρι τότε, οι διαδηλώσεις στο Κατίφ (ενώ μαίνεται και ο πόλεμος με τους Χούθι στην Υεμένη) και ό,τι αποσταθεροποιεί τους Σαούντ είναι καλά νέα…