Κινήσεις υψηλού ρίσκου από τον Ιγκλέσιας

Τ α πολιτικά κόμματα στο ισπανικό κράτος βρίσκονται σε αναβρασμό. Έχει περάσει ήδη ενάμισης μήνας από τις εκλογές της 20ής Δεκέμβρη και ο σχηματισμός κυβέρνησης προς το παρόν παραμένει ένα άλυτο sudoku, ιδιαίτερα μετά την πρόταση-πρόσκληση για κυβέρνηση συνεργασίας του Iγκλέσιας προς τους Σοσιαλιστές να κυριαρχεί στην πολιτική και μιντιακή ατζέντα. Ο τίτλος στο άρθρο «Καλωσόρισες αστάθεια» του πολιτικού επιστήμονα Χάιμε Παστόρ (θα το βρείτε στο Rproject, https://rproject.gr/article/kalosorises-astatheia) είναι απόλυτα εύστοχος. Πράγματι η κρίση του καθεστώτος, η οποία ξεκίνησε το 2013 με την εμφάνιση του κινήματος 15Μ και βάθυνε στη συνέχεια με τα εργατικά mareas, τα κινήματα εξώσεων κ.λπ., συνεχίζει να υπάρχει. Το καθεστώς του ’78, και της ομαλής μετάβασης από τη δικτατορία στη δημοκρατία που προέκυψε μέσα από την υποχώρηση της Αριστεράς, βρίσκεται σε βαθιά κρίση. Και το μεγαλύτερο σύμπτωμα αυτής της κρίσης είναι η αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης.
Η κρίση εκφράζεται με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά στην παρούσα συγκυρία. Το κόμμα της Δεξιάς (PP) βυθίζεται σε αδιέξοδο λόγω των διαδοχικών οικονομικών σκανδάλων που έχουν σκάσει σαν βόμβες στο εσωτερικό του. Το κόμμα τον Σοσιαλιστών (PSOE) σπαράζεται από τις εσωτερικές συγκρούσεις των βαρόνων του για το ποιος θα ηγηθεί του κόμματος, το κόμμα των Πολιτών (Ciudadanos) είναι εμφανώς τραυματισμένο από το αποτέλεσμα των εκλογών, και η Ενωμένη Αριστερά με μόλις δύο βουλευτές προσπαθεί να βρει το βηματισμό της. Μοναδικός κερδισμένος, σε επικοινωνιακό επίπεδο, μέχρι στιγμής είναι αδιαμφισβήτητα ο ηγέτης του Podemos, Πάμπλο Ιγκλέσιας. 
Προς το παρόν έχουν γίνει κάποιες άτυπες συζητήσεις των πολιτικών αρχηγών με τον βασιλιά, ο οποίος σύμφωνα με τον εκλογικό νόμο παραδίδει στον υποψήφιο για την προεδρία τη διερευνητική εντολή. Ο νόμος επίσης προβλέπει ότι εάν δύο μήνες μετά τον ορισμό-εκλογή υποψηφίου για διερευνητική εντολή δεν σχηματιστεί κυβέρνηση, η χώρα οδηγείται σε νέες εκλογές. Απ’ ό,τι φαίνεται οι άτυπες διαπραγματεύσεις μπορεί να κρατήσουν και μήνες, με ένα από τα πιο πιθανά σενάρια να είναι οι εκλογές την άνοιξη. Θυμίζουμε ότι κανένα από τα κόμματα που μπήκαν στη βουλή δεν μπορεί να σχηματίσει κυβέρνηση από μόνο του. Ο δε πολυπόθητος μεγάλος συνασπισμός Δεξιάς-Σοσιαλιστών παρουσιάζει μεγάλα προβλήματα υλοποίησης. Τα πρόσφατα καινούργια οικονομικά σκάνδαλα του PP κάνουν ακόμα πιο δύσκολη την απόφαση των Σοσιαλιστών για συνεργασία, ακόμα και για τη μερίδα εκείνη που υποστηρίζει ένθερμα μια τέτοια συνεργασία. Εν τω μεταξύ, μη έχοντας πολλά περιθώρια ελιγμών, ο Ραχόι αποφάσισε για την ώρα να κάνει πίσω έτσι ώστε να παρακολουθήσει από απόσταση τις διαπραγματεύσεις, περιμένοντας να ναυαγήσουν οι συνομιλίες PSOE-Podemos και κυρίως πετώντας το μπαλάκι στους Σοσιαλιστές για την πραγματοποίηση μιας κυβέρνησης εθνικής ενότητας. 
Σε αυτό το περίπλοκο σκηνικό, η πρόταση του Podemos διά στόματος Ιγκλέσιας ανέβασε το βαθμό δυσκολίας του προβλήματος. Ο Ιγκλέσιας στις 22 Ιανουαρίου πρότεινε στο PSOE μια κυβέρνηση σωτηρίας και με την Ενωμένη Αριστερά (IU), στην οποία ο ίδιος ζητά να είναι αντιπρόεδρος. Η πρόταση συνοδεύτηκε από μια λίστα υπουργών της εμπιστοσύνης του, καθώς και από δέσμη μέτρων: ένα πρόγραμμα άμεσης ανακούφισης των 100 πρώτων ημερών, ακύρωση των ιδιωτικοποιήσεων, μη αποδοχή της TTIP, πανισπανικό δημοψήφισμα συμβουλευτικού χαρακτήρα για την αναθεώρηση του συντάγματος, καθώς και έναν όρο που δεν τέθηκε καθαρά, είναι όμως ο πιο σημαντικός: την αναγνώριση του δικαιώματος των Καταλανών να αποφασίζουν, και την πραγματοποίηση δημοψηφίσματος στην Καταλονία. Αυτός ο τελευταίος όρος είναι και ο πιο δύσκολος, γιατί δεν μπορεί να γίνει αποδεκτός από το PSOE που παραδοσιακά ήταν πάντα ένα κόμμα που υποστήριζε την ενότητα της Ισπανίας. Εάν πάλι ο Ιγκλέσιας αποσύρει από το τραπέζι τη θέση για δημοψήφισμα στην Καταλονία, αυτό θα σημάνει σπάσιμο της συμμαχίας με την καταλανική Αριστερά, την Άντα Κολάου, δήμαρχο της Βαρκελώνης, όλους δηλαδή τους συμμάχους του χάρη στους οποίους πέτυχε ένα τόσο καλό εκλογικό αποτέλεσμα. Στην εσωτερική συζήτηση του Podemos και του κινήματος, υποστηρίζει ότι η πρόταση αυτή έγινε για επικοινωνιακούς λόγους, έτσι ώστε να ξεμπροστιάσει τους Σοσιαλιστές, να τους δημιουργήσει ακόμα μεγαλύτερα προβλήματα και να βγει ακόμα πιο κερδισμένος από την επόμενη εκλογική μάχη, περιμένοντας ότι το PSOE θα απαντήσει αρνητικά. Οι Σοσιαλιστές έχουν όντως βραχυκυκλώσει, και όποια απόφαση κι αν πάρουν η διάσπαση είναι σχεδόν σίγουρη. Ο αριστερός λαϊκισμός του Ιγκλέσιας περιλαμβάνει τέτοιες επικοινωνιακές στρατηγικές. Όμως τα επικοινωνιακά κόλπα, όσο πετυχημένα κι αν είναι, παραμένουν επικοινωνιακά κόλπα, τις περισσότερες φορές πολύ επικίνδυνα, αφού τα όπλα του αντιπάλου είναι πάντα τα όπλα του αντιπάλου. Τίποτα από όλα αυτά δεν μπορεί να αλλάξει πραγματικά τη ζωή του λαού, των εργαζομένων που έχουν εναποθέσει τις ελπίδες τους στο Podemos. Επιπλέον, χαρακτηριστικό της ηγεμονίας του Podemos είναι ότι χτίστηκε ακριβώς πάνω στη διαφοροποίησή του από το παλιό σύστημα. 
Τις μέρες που ακολούθησαν τις δηλώσεις του Ιγκλέσιας, μια σειρά ηγετικών στελεχών της ριζοσπαστικής Αριστεράς του Podemos και της αντικαπιταλιστικής Αριστεράς, όπως ο ευρωβουλευτής Μιγκέλ Ουρμπάν, η Τερέσα Ροδρίγες, ο Χάιμε Παστόρ και αρκετοί ακόμα, επισημαίνουν τους κινδύνους που έχει η απόφαση του Ιγκλέσιας ενώ προετοιμάζονται για την περίπτωση που προκύψουν εσωτερικές εκλογές μέσα στο Podemos για το θέμα των εκλογών. Επισημαίνουν ότι ο πρώτος κίνδυνος είναι οι Σοσιαλιστές να αποδεχτούν όντως την πρόκληση. Ακόμα όμως και αν δεν συμβεί αυτό, η νομιμοποίηση του PSOE ως προνομιακού συνομιλητή, η αποστιγματοποίησή του από τα σκάνδαλα και τη διαφθορά, η αναβάπτισή του, η συνομιλία με το κόμμα του σοσιαλφιλελευθερισμού το οποίο καταδικάστηκε από την ισπανική κοινωνία στις τελευταίες εκλογές, δεν μπορεί να σημαίνει τίποτα θετικό για την Αριστερά και το κίνημα. Το Podemos έφτασε μέχρι εδώ χάρη στην έγκαιρη προεκλογική του στροφή, τη στήριξη των αιτημάτων του καταλανικού λαού, τη συμμετοχή του σε όλα τα κινήματα των τελευταίων μηνών. Δεν έχει κανένα λόγο να σπαταλήσει όλο αυτό το κεφάλαιο συνομιλώντας με ένα διεφθαρμένο και ξοφλημένο κόμμα του συστήματος. Δεν έχει κανένα λόγο να αναστήσει το PSOE.