Η ΕΕ στη δίνη πολιτικών και κοινωνικών κρίσεων

Τ ον Ιούλη του 2015, ο Ντόναλντ Τουσκ εξηγούσε στους «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» γιατί έχει επενδύσει τόση προσπάθεια στην υπογραφή μνημονιακής συμφωνίας μεταξύ των δανειστών και της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ: «Φοβάμαι πραγματικά μια ιδεολογική και πολιτική εξάπλωση της ελληνικής κρίσης και όχι την οικονομική».  
Στη συνέχεια κατονόμαζε πιο συγκεκριμένα τους φόβους του: Τη διάδοση «της ριζοσπαστικής αριστερής αυταπάτης ότι μπορεί να χτιστεί κάποια εναλλακτική» πέρα από το υπαρκτό οικονομικό μοντέλο της ΕΕ. 
Η υπογραφή του μνημονίου από τον Τσίπρα και η προσχώρηση του μεταλλαγμένου ΣΥΡΙΖΑ στη λογική της ΤΙΝΑ (Δεν Υπάρχει Εναλλακτική) ήταν τότε μια μεγάλη επιτυχία των αστικών δυνάμεων στον αγώνα να αποτρέψουν την πραγματοποίηση των φόβων του Τουσκ και ένα ισχυρό σοκ για τα κινήματα και την Αριστερά στην Ευρώπη, που για χρόνια είχαν στρέψει τα βλέμματά τους στο «ελληνικό εργαστήρι».
Αλλά ήταν απλά μια μάχη σε έναν πόλεμο που δεν έχει τελειώσει ακόμα. Ήταν ένα επεισόδιο σε μια οικονομική και πολιτική κρίση που έχει πολλά επεισόδια ακόμα. Και αυτό αποδείχτηκε πάρα πολύ σύντομα. Λιγότερο από ένα χρόνο μετά την ατιμωτική παράδοση Τσίπρα και το προσωρινό «κλείσιμο του καπακιού» στην Ελλάδα, οι ίδιοι φόβοι στοιχειώνουν ξανά τις ευρωηγεσίες. 
Η ΕΕ αντιμετωπίζει ταυτόχρονα πολλαπλές προκλήσεις που απειλούν τη σταθερότητα του οικοδομήματος. 
Το δημοψήφισμα στη Βρετανία στις 23 Ιούνη έχει υποχρεώσει τον Τουσκ, τη Μέρκελ, τον Ραχόι κ.ά. να σπεύσουν να στηρίξουν την προσπάθεια του Κάμερον να πείσει για την «παραμονή». Πρόκειται για μια πολιτική κρίση που άνοιξε «από τα πάνω» (ιστορική διαίρεση της βρετανικής Δεξιάς σε ευρωσκεπτικιστική και φιλο-ΕΕ πτέρυγα), αλλά μπορεί να έχει ευρύτερες πολιτικές συνέπειες: Πιθανή επικράτηση του Brexit μπορεί να ανοίξει τον ασκό του Αιόλου, αποσταθεροποιώντας το ευρω-οικοδόμημα και στέλνοντας σήμα ότι «υπάρχει ζωή και εκτός ΕΕ». 
Και τρεις μέρες μετά, θα στηθεί η κρίσιμη κάλπη στο ισπανικό κράτος. Η συμμαχία του Podemos με την Ενωμένη Αριστερά και άλλους τοπικούς συμμαχικούς αριστερούς σχηματισμούς βρίσκεται δημοσκοπικά στη δεύτερη θέση. Η αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης τους προηγούμενους μήνες δείχνει την αστάθεια. Είναι μια πολιτική κρίση που άνοιξε «από τα κάτω»: Η μαζική αμφισβήτηση του καθεστώτος που προέκυψε κατά τη Μετάβαση (από τη δικτατορία) το 1978 εκφράστηκε πολιτικά στην προηγούμενη κάλπη και θα ξαναεκφραστεί στις 26 Ιούνη, παρατείνοντας την αστάθεια, ανεξάρτητα από την κυβερνητική λύση που θα προκύψει. 
Στη γειτονική Πορτογαλία φαίνεται πως λήγει το «τάιμ άουτ» που είχε πάρει η Σοσιαλιστική κυβέρνηση (με την κοινοβουλευτική στήριξη της Αριστεράς) από τις Βρυξέλλες για να «πειραματιστεί» κεϊνσιανά. Διόλου τυχαία κυκλοφόρησε τώρα η εργασία «Τι πρέπει να κάνουμε τη μέρα που η Πορτογαλία θα φύγει από το ευρώ» (από το ηγετικό στέλεχος του Μπλόκο Φραντσίσκο Λούσα και τον οικονομολόγο Ζοάο Φερέιρα ντο Αμαράλ). Όπως εξηγούν οι ίδιοι, ο λόγος ήταν πως «αναγνωρίζουμε ότι, είτε με εξωτερική επιβολή, είτε με την ώθηση μιας εθνικής επιλογής, η έξοδος από το ευρώ μπορεί να συμβεί σύντομα». 
Τα πιο σπουδαία νέα όμως (και ο μεγαλύτερος πονοκέφαλος για τις ευρωηγεσίες) έρχονται από τη Γαλλία. Ο «γαλατικός κόκορας» ξύπνησε την κατάλληλη στιγμή και δείχνει το δρόμο σε όλους μας. Το εργατικό κίνημα εκεί δίνει έναν σκληρό αγώνα που μπορεί να χαρακτηριστεί η «Μητέρα των Μαχών» (βλ. σελ 15). Η Γαλλία προσθέτει στο εκρηκτικό μίγμα της πολιτικής κρίσης αυτό ακριβώς το συστατικό που είναι αναντικατάστατο για να εκφραστεί αυτή θετικά για τον κόσμο μας: τη μαζική παρέμβαση της εργατικής τάξης στις εξελίξεις, την αναζωογόνηση της ταξικής πάλης «από τα κάτω».
Επιστρέφοντας στους φόβους που εξέφραζε εκείνο τον Ιούλη ο Ντόναλντ Τουσκ, παραθέτουμε μια αποστροφή του στη συνέντευξη στους «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς», ενδεικτική της εκτίμησης που κάνει ο ταξικός αντίπαλος για την εποχή που ζούμε: 
«Η ατμόσφαιρα μοιάζει κάπως με την εποχή μετά το 1968 στην Ευρώπη. Μπορώ να αισθανθώ ίσως όχι μια επαναστατική διάθεση, αλλά κάτι σαν διάχυτη ανυπομονησία. Όταν η ανυπομονησία γίνεται όχι εξατομικευμένο, αλλά κοινά βιωμένο συναίσθημα της κοινωνίας, αυτή είναι η εισαγωγή για επαναστάσεις».
Κοντά 11 μήνες μετά από αυτή την δήλωση, η «πολιτική διάδοση» της κρίσης και ο εργατικός ξεσηκωμός στη χώρα-σύμβολο του μεγάλου 1968 έρχονται να μας υπενθυμίσουν ότι αυτό ακριβώς το στοίχημα παραμένει ανοιχτό…