Ασφαλής χώρα η Τουρκία;

Κι ενώ είναι παγκοσμίως προφανές πως η Τουρκία του Ερντογάν και του στρατιωτικού κατεστημένου της Άγκυρας είναι απολύτως ανασφαλής για τους τουρίστες, τους υπηκόους τρίτων χωρών, για τους ίδιους τους Τούρκους πολίτες που πλήρωσαν τα γεγονότα των τελευταίων ημερών με τη ζωή τους ή τραυματίστηκαν βαριά, όταν η συζήτηση φτάνει στην ασφάλεια των προσφύγων (δηλαδή των πλέον ευάλωτων και ταλαιπωρημένων ανθρώπων) εκεί τα μέτρα και τα σταθμά αλλάζουν. Ενώ λοιπόν οι ξενοδόχοι της Κρήτης επιχαίρουν για την αλλαγή των ταξιδιωτικών σχεδίων των τουριστών που ακυρώνουν τις κρατήσεις τους για τα ανασφαλή τουρκικά παράλια, ο κ. Μουζάλας αλλάζει τις συνθέσεις των επιτροπών δευτεροβάθμιας εξέτασης αιτημάτων ασύλου των προσφύγων τοποθετώντας περισσότερους δικαστικούς, ώστε να απελαύνονται σωρηδόν Σύροι στην «ασφαλή» Τουρκία. Το γερμανικό ΥΠΕΞ, που είχε συστήσει σε Γερμανούς βουλευτές με τουρκική καταγωγή να μην επισκεφθούν την Τουρκία μετά την αναγνώριση του διωγμού των Αρμενίων ως «γενοκτονίας» από τη Μπούντεσταγκ, σκίζει τα ιμάτιά του για τους μικρούς ρυθμούς επαναπροωθήσεων Σύρων από τα νησιά του Αιγαίου προς την Τουρκία. Το ΝΑΤΟ θα παραμείνει για να διασφαλίσει τη συμφωνία της 20ής Μάρτη. Ηγετικοί κύκλοι της ΕΕ ποιούν την νήσσαν για τις σφαγές στη νοτιοανατολική Τουρκία από τους Τούρκους στρατηγούς, κάποιοι από τους οποίους συμμετείχαν στην ηγετική ομάδα των πραξικοπηματιών τους οποίους κατακεραυνώνουν. Την ίδια ώρα, κουβέντα δεν γίνεται σε κορυφαίο επίπεδο για τις συνθήκες διαβίωσης των τριών εκατομμυρίων προσφύγων που η «ευαίσθητη περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων» ΕΕ έχει μαντρώσει στην Τουρκία μετά τη συμφωνία της 20ής Μάρτη. Ας δούμε λοιπόν γιατί για τους πρόσφυγες υπάρχουν πολλαπλάσιοι λόγοι να νιώθουν ανασφαλείς από οποιονδήποτε άλλο κάτοικο της Τουρκίας.
Υποδοχή
Οι αιτούντες άσυλο έχουν περιορισμένη πρόσβαση στα δικονομικά δικαιώματα, ιδιαίτερα υπό καθεστώς κράτησης. Πρέπει να αναφέρουμε την έλλειψη πληροφοριών σχετικά με τη διαδικασία ασύλου, την άρνηση των αρχών να δέχονται αιτήσεις ασύλου, τη μη δυνατότητά τους να υποβάλλουν αιτήσεις στις ζώνες τράνζιτ των αεροδρομίων, την αδιάφορη ή και επιθετική αντιμετώπισή τους από τις αρχές. Στα τουρκοσυριακά σύνορα οι πρόσφυγες πυροβολούνται –ανάμεσά τους μικρά παιδιά– ενώ διεθνείς οργανώσεις καταγγέλλουν μαζικές επαναπροωθήσεις εκατοντάδων προσφύγων στο εσωτερικό της Συρίας. Όμως και για όσους καταφέρνουν να εισέλθουν σε τουρκικό έδαφος και να αιτηθούν διεθνή προστασία, τα πράγματα δεν είναι πολύ καλύτερα.
Δικαιώματα
Η μεγάλη πλειονότητα Σύρων και άλλων προσφύγων αναγκάζεται να αναζητήσει κατάλυμα χωρίς κυβερνητική υποστήριξη. Οι τουρκικές αρχές προσφέρουν κατάλυμα μόνο σε 200.000 Σύρους πρόσφυγες σε καταυλισμούς στις νότιες παραμεθόριες επαρχίες, καταμεσής στον πόλεμο που διεξάγεται στη νοτιοανατολική Τουρκία. Δεν προσφέρουν καταφύγιο για το υπόλοιπο 90% (2,48 εκατομμύρια) από τη Συρία. Εν τω μεταξύ, έχουν διαθέσει κοινωνική στέγαση μόνο σε 100 από τους 400.000 (0,025%) αιτούντες άσυλο και πρόσφυγες από άλλες χώρες. Αυτό σημαίνει ότι περίπου τρία εκατομμύρια αιτούντες άσυλο και πρόσφυγες πρέπει να καλύψουν μόνοι τους τις ανάγκες τους για στέγαση, όσο καλύτερα μπορούν. Η παιδική εργασία και η ανασφάλιστη εργασία των προσφύγων σε εργοστάσια-κάτεργα ανθούν, καθώς σχεδόν όλοι οι Σύροι αιτούντες άσυλο και το σύνολο των υπόλοιπων προσφύγων με προέλευση ασιατικές και αφρικανικές χώρες δεν έχουν νόμιμη πρόσβαση στην αγορά εργασίας. Μία μητέρα τριών παιδιών από τη Συρία δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία ότι ολόκληρη η επταμελής οικογένειά της επιβιώνει με τις πέντε έως δέκα τουρκικές λίρες την ημέρα (περίπου 1,75 έως 3,50 δολάρια ΗΠΑ) που κερδίζει ο εννιάχρονος γιος της από την εργασία του σε ένα παντοπωλείο. Τα τραύματα από θραύσματα που υπέστη ο σύζυγός της στη Συρία τον εμποδίζουν να εργαστεί.
Προσφυγική ιδιότητα
Η Τουρκία επικύρωσε τη Σύμβαση για τους Πρόσφυγες και το Πρωτόκολλο του 1967, αλλά διατηρεί έναν γεωγραφικό περιορισμό για τους μη Ευρωπαίους αιτούντες άσυλο: αναγνωρίζει μόνο πρόσφυγες από χώρες που είναι μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης! Οι Σύροι που έφτασαν μαζικά έλαβαν αρχικά καθεστώς «επισκέπτη» και στη συνέχεια μπήκαν σε καθεστώς προσωρινής προστασίας, το οποίο επισημοποιήθηκε από τον Κανονισμό για την Προσωρινή Προστασία, τον Οκτώβριο του 2014. Με το καθεστώς της προσωρινής προστασίας, οι Σύροι δεν έχουν το δικαίωμα να υποβάλουν αίτηση για το καθεστώς του πρόσφυγα. Η ιδέα του καθεστώτος προσωρινής προστασίας είναι να κρατήσει τους Σύρους μέχρι να τελειώσει ο πόλεμος στη Συρία, να τους διατηρήσει «στην κατάψυξη» στην Τουρκία και να τους επιτρέψει να επιστρέψουν στη Συρία όταν και αν η κατάσταση βελτιωθεί. Ως εκ τούτου, έχουν περιορισμένα δικαιώματα στη χώρα σε σύγκριση με όσους αιτούνται άσυλο, και δεν έχουν πρόσβαση στην προστασία των προσφύγων όπως κατοχυρώνεται στη Σύμβαση για τους Πρόσφυγες. Η πρόσβαση στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, την εκπαίδευση, την κοινωνική μέριμνα και τη νόμιμη εργασία της Τουρκίας είναι απαγορευμένη και περιορίζεται στα ανθρωπιστικά προγράμματα της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ μόνο για όσους βρίσκονται εντός των προσφυγικών στρατοπέδων.