Εντελώς «παράδοξα», το πρώτο απτό δείγμα των συνεπειών του Brexit ήταν η κρίση των ιταλικών τραπεζών!
Ημερ.Δημοσίευσης
Αυτό το «αξιοπερίεργο», που φαίνεται να επιβεβαιώνει τις θεωρίες του χάους (η... πεταλούδα του Brexit προκαλεί καταιγίδα στις ιταλικές τράπεζες), έχει στην πραγματικότητα μια απλή εξήγηση: το νεοφιλελεύθερο δόγμα ότι η οικονομία όχι μόνο έχει «χειραφετηθεί» από την πολιτική, αλλά την έχει κιόλας υποτάξει («It’s the economy, stupid») αποδείχτηκε μια μεγαλοπρεπής μπαρούφα που έχει γελοιοποιηθεί στη διάρκεια της κρίσης.
Η πολιτική ήταν και παραμένει στο τιμόνι, ο δε νεοφιλελευθερισμός είναι η πολιτική άποψη και πρακτική που προστατεύει και κανοναρχεί όχι την «υποταγή της πολιτικής στην οικονομία», αλλά την υποταγή της οικονομικής πολιτικής, επομένως και της κοινωνίας, στα ιδιωτικά καπιταλιστικά συμφέροντα.
Ποιος εγγυάται πολιτικά
για τις «φούσκες»;
Το γεγονός αυτό δεν είναι μόνο εκδήλωση πολιτικού αυταρχισμού, αλλά και εσώτερη και αδήριτη ανάγκη του συστήματος στην εποχή της ραγδαίας χρηματιστικοποίησής του. Οι τεραστίων διαστάσεων και έξω από κάθε έννοια οικονομικού ορθολογισμού χρηματοοικονομικές «φούσκες» έπαψαν προ πολλού να έχουν οποιαδήποτε στήριξη στα θεμελιώδη οικονομικά μεγέθη: όταν οι επενδύσεις σε παράγωγα χρηματοοικονομικά προϊόντα έχουν ύψος περισσότερο από 10 φορές το παγκόσμιο ΑΕΠ, πάει να πει ότι ο καπιταλισμός έχει ανοίξει πλέον την «πόρτα του τρελάδικου». Οι οικονομικοί μηχανισμοί που έχουν ενεργοποιηθεί για να αποτραπεί μια καταστροφική έκρηξη αυτής της φούσκας είναι τεράστιοι. Η UBS αποκάλυψε πρόσφατα ότι το παράδοξο της ανόδου των χρηματιστηρίων σε υψηλά επίπεδα ύστερα από τον πρώτο πανικό μετά το Brexit, οφείλεται σε μια μεγάλη «συνωμοσία» των μεγάλων κεντρικών τραπεζών, που «έσπρωξαν» τεράστια ποσά για να αποτρέψουν ένα καταστροφικό ντόμινο στις αγορές.
Όμως αυτοί οι μηχανισμοί δεν μπορούν να κάνουν θαύματα. Σε τελική ανάλυση, ο μεγάλος εγγυητής για να μη σκάσουν οι «φούσκες» είναι η πολιτική, είναι η εγγύηση που παρέχουν οι πολιτικές εξουσίες των μεγάλων ιμπεριαλιστικών κέντρων ότι συνεχίζουν να έχουν τον έλεγχο και την ικανότητα να διαχειρίζονται με ασφάλεια αυτό το οριακό «τρενάκι του τρόμου». Όσο εξακολουθούν να είναι «αξιόπιστες» οι πολιτικές εγγυήσεις, έχει καλώς –κλοτσάμε το τενεκεδάκι της κρίσης λίγο παρακάτω. Όταν η αξιοπιστία τους μειώνεται, αρχίζει η «νευρικότητα» στις αγορές, όλα τα προβλήματα που είχαν σπρωχθεί κάτω από το χαλί βγαίνουν σε πρώτο πλάνο και το φάντασμα μιας νέας κρίσης επανεμφανίζεται.
Brexit και κρίση τραπεζών
Ας δούμε τώρα ποια σχέση έχουν όλα αυτά με την κρίση των ιταλικών τραπεζών. Προφανώς δεν άλλαξαν ξαφνικά τα δεδομένα του προβλήματος τη βδομάδα ύστερα από το Brexit: τα «κόκκινα» δάνεια των ιταλικών τραπεζών ανέρχονταν στο ιλιγγιώδες ποσό των 360 δισ. ευρώ ήδη πριν από το Brexit! Στο σύνολο της Ευρώπης ανέρχονται σε 900 δισ. ευρώ. Δεν είναι όμως μόνο τα «κόκκινα» δάνεια: η «κραταιά» Deutsche Bank έχει έκθεση (δηλαδή ανοίγματα από «επενδύσεις») ύψους 150 τρισ. ευρώ σε τοξικά προϊόντα στις αναδυόμενες αγορές. Οι τράπεζες είναι ο βασικός μηχανισμός της χρηματοοικονομικής «φούσκας» και είναι βουτηγμένες μέχρι το λαιμό σε τεράστια ρίσκα εξαιτίας τέτοιων «ανοιγμάτων».
Αυτό που έκανε τις αγορές «νευρικές» μετά το Brexit είναι πως αποδυναμώθηκε η ευρωπαϊκή «πολιτική εγγύηση» ότι τα πράγματα είναι υπό έλεγχο. Αν για να αποτρέψουν το ντόμινο στις αγορές οι κεντρικές «έχωσαν» τεράστια ποσά ρευστότητας, για το πολιτικό «ντόμινο», την πολιτική και θεσμική κρίση και αστάθεια, στην ΕΕ συνολικά αλλά και στις επιμέρους χώρες (την Ιταλία πρώτη και καλύτερη, τις χώρες της Ιβηρικής αλλά και τη Φινλανδία, τη Δανία, την Ολλανδία κ.λπ.) όχι μόνο δεν έχει βρεθεί το γιατρικό, αλλά ο μηχανισμός που επιδεινώνει την κρίση δουλεύει υπερωρίες.
Όμως δεν πρόκειται μόνο γι’ αυτό. Από 1/12016 έχει τεθεί σε ισχύ ο κανόνας του bail-in για τις τραπεζικές διασώσεις. Αυτό σημαίνει ότι πρώτα πρέπει να κουρευτούν οι μέτοχοι και ομολογιούχοι των τραπεζών που χρειάζονται ανακεφαλαίωση, ύστερα οι καταθέτες, και αφού γίνουν όλα αυτά, θα αποφασιστεί αν χρειάζεται και στήριξη με δημόσιο χρήμα... Για να ξορκίσουν τους «δαίμονες» του Brexit και να επιδείξουν «ενότητα διά της αποφασιστικότητας», το Βερολίνο και οι Βρυξέλλες απαιτούν να εφαρμοστούν τα συμφωνηθέντα, δηλαδή να ενεργοποιηθεί το bail-in για τις ιταλικές τράπεζες. Προφανώς, αυτό είναι ο συντομότερος δρόμος προς την κόλαση, αλλά αν τα συμφωνηθέντα για την «τραπεζική ένωση» καταστρατηγηθούν, ο κίνδυνος να επιταχυνθεί το «ξήλωμα του πουλόβερ» της ΕΕ είναι άμεσος –μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα.
Με τέτοιες περιπλοκές, το ηφαίστειο της κρίσης στις ιταλικές τράπεζες, που απειλεί να συμπαρασύρει συνολικά τις ευρωπαϊκές τράπεζες, σιγοβράζει απειλώντας με έκρηξη πολύ πιο ισχυρή από τις συνηθισμένες του Βεζούβιου...