«Αλίμονο! Δύο ψυχές σε πόλεμο, μέσα στο ίδιο στήθος!». Έτσι αποδίδει ο Τρότσκι τη σύγκρουση ανάμεσα στην εκκλησία και την κυβέρνηση στα πλαίσια ενός κρατικού μηχανισμού. Και πουθενά η εικόνα αυτή δεν είναι τόσο ταιριαστή όσο στις σχέσεις της Ορθόδοξης Εκκλησίας με τους κρατικούς θεσμούς στην Ελλάδα. Επειδή η ορθόδοξη παράδοση είναι δεμένη με το κράτος όπως το κρέας με το νύχι…
Ημερ.Δημοσίευσης
Στη σημερινή Ελλάδα, η Εκκλησία είναι κομμάτι του κράτους, ενώ οι λειτουργοί της μισθοδοτούνται ως δημόσιοι υπάλληλοι. Και, όχι σπάνια, η ηγεσία της ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας αντικαθίσταται για να προσαρμοστεί στην αλλαγή της κυβέρνησης. Αυτό χαρακτηριστικά συνέβη και στη διάρκεια της Κατοχής, αλλά και της Χούντας.
Ο Δαμασκηνός ήταν ο εκλεκτός της κυβέρνησης δοσίλογων του Τσολάκογλου και γι’ αυτό κατέλαβε τον αρχιεπισκοπικό θρόνο. Όρκισε με τη σειρά του την κυβέρνηση που τον διόρισε, δηλώνοντας με ενθουσιασμό: «αποβλέπομεν μετά βαθείας εκτιμήσεως προς την τολμηράν πρωτοβουλίαν την οποία αναλάβατε», δηλαδή τη συνεργασία με τους Ναζί. Με τον ίδιο ζήλο, η Εκκλησία ευλόγησε και τις δύο επόμενες κυβερνήσεις της Κατοχής, του Λογοθετόπουλου και του Ράλλη. Στη συνέχεια, ο Δαμασκηνός υπηρέτησε επάξια την κυβέρνηση Παπανδρέου, που αιματοκύλισε την Αριστερά στα Δεκεμβριανά, κατακτώντας επιπλέον τον τίτλο του Αντιβασιλέα, αμέσως μετά τη συνάντησή του με τον Τσόρτσιλ.
Φυσικά, ο Δαμασκηνός και η Εκκλησία στον Εμφύλιο στρατεύτηκαν με πάθος για τη συντριβή της Αριστεράς. Με έκτακτη σύνοδο της Ιεραρχίας της Εκκλησίας εκδόθηκε ποιμαντορική εγκύκλιος που καταδίκαζε τον Κομουνισμό, ενώ η Ιερά Σύνοδος, στις 30 Μάη 1947, χαρακτήριζε τους αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού ως «εθνικώς εγκληματικόν κίνημα». Ο Δαμασκηνός ευλόγησε τα στρατοδικεία και τα εκτελεστικά αποσπάσματα, στα οποία οδηγούνταν μαζικά οι αγωνιστές και οι αγωνίστριες της Αριστεράς, δηλώνοντας πως πρόκειται για «καταδικασθέντες εις θάνατον κατόπιν νομίμου και δημοσίας διαδικασίας», ενώ δεν παρέλειψε να εκδηλώσει την περηφάνια του για την «εθνικήν κολυμπήθραν» της Μακρονήσου.
Οι δύο επίσκοποι και όσοι ιερείς τάχθηκαν με το ΕΑΜ στην Κατοχή ανταμείφτηκαν με διωγμούς και καθαιρέσεις.
Αντίθετα, οι μητροπολίτες Φλωρίνης, Εδέσσης, Αιτωλοακαρνανίας, Φθιώτιδας, που υποδέχτηκαν τους Ναζί με ζέση κηρύττοντας πως «ο ελληνικός λαός τάσσεται παρά τω πλευρώ του Άξονος», παρέμειναν στη θέση τους. Ακόμη, οι ιερείς που υπηρέτησαν στον «Εθνικό» στρατό και ιδιαίτερα στη Μακρόνησο, αναδείχθηκαν στην ιεραρχία της Εκκλησίας και αποτέλεσαν τον σκληρό πυρήνα της, στα χρόνια της Χούντας, αλλά και της μεταπολίτευσης.
Ήτανε λογικό κι επόμενο πως η Εκκλησία δεν έκανε την παραμικρή διαφοροποίηση από τη Χούντα, ούτε καν για τα βασανιστήρια των κρατουμένων. Αντίθετα, οι Ιεράρχες της νομιμοποίησαν τους δικτάτορες τόσο με την παρουσία τους σε όλες τις εκδηλώσεις του καθεστώτος, όσο και με τις ενθουσιώδεις ομιλίες τους. Χαρακτηριστικά, ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Λεωνίδας είχε παρομοιάσει δημόσια τη σύζυγο του δικτάτορα Παπαδόπουλου με την Παναγία.
Είναι βαθιά υποκριτικό να παριστάνει η Εκκλησία την αθώα περιστερά για τη στάση της στην Κατοχή και τη Χούντα. Αλλά είναι επίσης υποκριτικό να εμφανίζεται η κυβέρνηση ως αντίπαλο δέος σε μια Εκκλησία-φορολογικό παράδεισο, επειδή απλώς και μόνο σχεδιάζει μια δειλή μεταρρύθμιση στο μάθημα των θρησκευτικών.
Η βαριά φορολόγηση της Εκκλησίας, μαζί με τον ξεκάθαρο χωρισμό της από το κράτος και τη διακοπή της μισθοδοσίας των περισσότερων από δέκα χιλιάδες ιερέων της, θα ήταν ένα εντελώς στοιχειώδες μέτρο, στην κατεύθυνση της ισότητας όλων απέναντι στο νόμο. Έγραφε ο Μαρξ πως η Αγγλικανική Εκκλησία πολύ πιο εύκολα θα ανεχόταν μια επίθεση στα 28 από τα 29 άρθρα πίστης της, παρά στο 1/29 της περιουσίας της. Η ελληνική Εκκλησία δεν είναι λιγότερο υποκριτική, παρασιτική και παραδόπιστη.
Η Εκκλησία θα χάσει τη δύναμή της μόνο αν της αφαιρεθούν τα προνόμια, μόνο αν πάψει να απομυζά το κρατικό χρήμα, μόνο αν χωριστεί ολοκληρωτικά από το κράτος και αναγκαστεί να πληρώνει το προσωπικό της με όσα χρήματα της δίνει εθελοντικά το εκκλησίασμά της. Αλλά με μια τέτοια μεταρρύθμιση και το ίδιο το κράτος θα αισθανθεί πιο αδύναμο απέναντι στα κινήματα των «από τα κάτω».
Ο ρόλος του παπά και ο ρόλος του δήμιου είναι οι πιο σημαντικοί για να σταθεί το κράτος, έλεγε ο Λένιν. Γι’ αυτό και στον καιρό της κρίσης είναι η Αστυνομία και η Εκκλησία που, παρά τα καυγαδάκια, ενισχύονται αφειδώς από τον κρατικό προϋπολογισμό. Και από αυτή την πολιτική η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ δεν διαφοροποιείται ούτε πόντο.