Παγκόσμια κρίση: Ξορκίζουν τον προστατευτισμό, φοβούνται το χειρότερο

Σημεία των καιρών. Η πρόσφατη έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για τις προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας δεν ήταν απλώς ένα τεχνοκρατικό κείμενο γεμάτο με οικονομικές προβλέψεις και εκτιμήσεις, αλλά ένα… πολιτικό μανιφέστο που περιλάμβανε το εγκώμιο στην «παγκοσμιοποίηση» σε συνδυασμό με ευθεία επίθεση στον προστατευτισμό! «Η παγκόσμια οικονομία έχει επωφεληθεί από την παγκοσμιοποίηση και την τεχνολογική πρόοδο. Ωστόσο οι προοπτικές της απειλούνται από τις εσωστρεφείς πολιτικές, οι οποίες περιλαμβάνουν τον προστατευτισμό και τις στάσιμες μεταρρυθμίσεις», αποφάνθηκε το ΔΝΤ. «Tα γεωπολιτικά ρίσκα και μια επιβράδυνση του παγκόσμιου εμπορίου αποτελούν τους βασικούς κινδύνους για την Ευρωζώνη», δήλωσε με τη σειρά του ο Μάριο Ντράγκι από την Ουάσινγκτον, όπου παρευρίσκεται μαζί με την παγκόσμια πολιτική και οικονομική ελίτ για τις εργασίες της ετήσιας Συνόδου του ΔΝΤ.
Δεν πρόκειται όμως μόνο για τους κορυφαίους θεσμούς της καπιταλιστικής «παγκοσμιοποίησης» και τους εκπροσώπους αυτών, όπως ο Ντράγκι, η Λαγκάρντ κ.λπ. Οι αναλύσεις, εκθέσεις και εκτιμήσεις ακόμη και των κορυφαίων στελεχών της παγκόσμιας καπιταλιστικής αγοράς μοιάζουν επίσης με πολιτικές αναλύσεις και μανιφέστα. Όλοι συμφωνούν ότι η παρατεταμένα χαμηλή (για την ακρίβεια αναιμική) ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας απειλεί να μπλοκάρει τους μηχανισμούς διαχείρισης της κρίσης και να καταστρέψει τις «κατακτήσεις» της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης. 
Αναιμική ανάπτυξη 
και τραπεζικές «φούσκες»
Για να το πούμε απλά, ο φόβος που στοιχειώνει τους θεσμικούς και μη εκπροσώπους του παγκόσμιου συστήματος είναι αυτός: Καθηλωμένη σε αναιμικούς ρυθμούς ανάπτυξης για μακρύ χρονικό διάστημα, η παγκόσμια οικονομία δεν μπορεί να συνεχίσει να «συντηρεί» τις τραπεζικές «φούσκες» και γενικότερα τις «φούσκες» των αγορών. Μέχρι τώρα, ένα νέο «κραχ», ανάλογο ή και πολύ πιο καταστροφικό σε σύγκριση με του 2008, έχει αποφευχθεί χάρη στις πολιτικές των μεγάλων κεντρικών τραπεζών, που έχουν εξαπολύσει στις αγορές τεράστιες ποσότητες χρήματος αγοράζοντας κρατικά και εταιρικά ομόλογα, αλλά και μετοχές. 
Εδώ εντοπίζεται το στρατηγικό αδιέξοδο στη διαχείριση της καπιταλιστικής κρίσης. Η συντήρηση από τις κεντρικές τράπεζες του χρηματο-οικονομικού «τζόγου», σε επίπεδα που αποτρέπουν ένα νέο «κραχ», γίνεται με μέσα που μεγαλώνουν τις «φούσκες» και άρα μεγαλώνουν και την απόσταση ανάμεσα σε τέτοιου είδους επενδύσεις και στις επενδύσεις στην «πραγματική οικονομία». Έτσι, απομακρύνουν προσωρινά τον κίνδυνο του «κραχ», κάνοντάς τον διαρκώς ακόμη μεγαλύτερο! Δεν υπάρχει καλύτερη απόδειξη γι’ αυτό από το γεγονός ότι κινδυνεύει με κατάρρευση ένας τραπεζικός γίγαντας όπως η Deutsche Bank.
Στρατηγικό αδιέξοδο
Το στρατηγικό αδιέξοδο στη διαχείριση της κρίσης είναι πλήρες. Το ΔΝΤ κλαίει και οδύρεται για τον κίνδυνο κατάρρευσης της «παγκοσμιοποίησης» και επιστροφής του προστατευτισμού, που τον εξομοιώνει με καταστροφή, ενώ οι κεντρικοί τραπεζίτες κάνουν αγωνιώδεις εκκλήσεις στους πολιτικούς, λέγοντας πως «κάναμε ό,τι μπορούσαμε, αλλά χρειάζονται και πολιτικές πρωτοβουλίες», προειδοποιώντας στην ουσία πως, «αν συνεχίσουμε να ταΐζουμε τις ‘‘φούσκες’’ για να μη σκάσουν, στο τέλος θα σκάσουν με ακόμη μεγαλύτερο πάταγο»...  
Τι όμως πρέπει να γίνει; Τι «πρέπει να κάνουν οι πολιτικοί»; Το ΔΝΤ στην πρόσφατη έκθεσή του ανέλαβε να δώσει μια κάποια απάντηση: 
«Όπου είναι εφικτό, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να δαπανήσουν περισσότερα για την εκπαίδευση, την τεχνολογία και τις υποδομές ούτως ώστε να επεκτείνουν την παραγωγική τους δυναμικότητα, λαμβάνοντας παράλληλα μέτρα για την άμβλυνση των ανισοτήτων», ταυτόχρονα όμως με ακόμη μεγαλύτερη «απελευθέρωση» της αγοράς εργασίας, δηλαδή συντριβή των εργατικών δικαιωμάτων. 
Το γιατροσόφι δεν είναι παρά ένα αναιμικό υβρίδιο άκρατου νεοφιλελευθερισμού και κεϊνσιανισμού σε κατηγορίες κρατικών δαπανών κι αυτό «όπου είναι εφικτό» –μετά φόβου θεού… Που όμως, έστω κι έτσι, δεν φαίνεται να το παίρνει κανείς στα σοβαρά. 
Όλοι εναντίον όλων!
Αυτές τις μέρες στην Ουάσινγκτον, στο πλαίσιο των εργασιών της ετήσιας συνόδου του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας, το «πολιτικό πρόβλημα» αναδείχτηκε μεγαλοπρεπώς με τη μορφή ενός ανοιχτού «εμφύλιου» ανάμεσα στις μεγάλες «συνιστώσες» της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης, με βασική την «κόντρα» ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Γερμανία, αλλά και ανάμεσα στο ΔΝΤ και τις ευρωπαϊκές «συνιστώσες» του κουαρτέτου των δανειστών στο ελληνικό πρόγραμμα. Παρά τα «ξόρκια» του ΔΝΤ κατά του προστατευτισμού, ο «πόλεμος των προστίμων» ανάμεσα σε ΗΠΑ και Ευρώπη (οι ευρωπαϊκές αρχές στην Apple, οι αμερικανικές αρχές στην Deutsche Bank) αποδεικνύουν ότι, στο έδαφος των στρατηγικών αδιεξόδων στη διαχείριση της κρίσης, μαίνεται ο ενδοκαπιταλιστικός ανταγωνισμός. Η διαφωνία για τη διαχείριση της τραπεζικής κρίσης, αλλά και για το ελληνικό πρόγραμμα (τα πρωτογενή πλεονάσματα και την αναδιάρθρωση του χρέους) δεν είναι παρά εκφράσεις αυτού του αδιεξόδου και αυτού του πολέμου, που οδηγεί ακόμη και σε «πολεμικές» μορφές καπιταλιστικού προστατευτισμού...