Η κυβέρνηση οχυρώνεται τώρα πίσω από τη νέα μεγάλη επαγγελία. Θα έρθει η ανάπτυξη –και θα αρχίσουν να επουλώνονται οι πληγές, υπονοείται «αυτομάτως»…
Ημερ.Δημοσίευσης
Το πρώτο μισό της «μεγάλης επαγγελίας», το «θα έρθει η ανάπτυξη», τεκμηριώνεται από τα επίσημα στατιστικά στοιχεία και πιο συγκεκριμένα από τις προβλέψεις για τους ρυθμούς ανάπτυξης του 2017. Όταν λέμε ρυθμό ανάπτυξης, εννοούμε το ποσοστό αύξησης του ΑΕΠ από χρόνο σε χρόνο. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία, λοιπόν, ήδη το τρίτο τρίμηνο του 2016 (Ιούλιος, Αύγουστος, Σεπτέμβριος) καταγράφεται ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ 1,8%. Στις προβλέψεις του τον Οκτώβριο, το ΔΝΤ εκτιμούσε ότι θα καταγραφεί οριακή ανάπτυξη 1,1% για το 2016 και σημαντική ανάπτυξη 2,8% για το 2017. Μπαίνουμε λοιπόν στον «ενάρετο κύκλο» της ανάπτυξης; Και τι σημαίνει αυτό για τον κόσμο της εργασίας;
Ας δούμε λοιπόν τα «οικονομικά της ανάπτυξης», παραβλέποντας (γιατί δεν είναι αυτό το ουσιαστικό) ότι οι προβλέψεις στις οποίες προαναφερθήκαμε μπορεί κάλλιστα να αποδειχτούν από λίγο έως πολύ ανεδαφικές.
Καταρχήν, το αντικείμενο της κινηματικής και πολιτικής πάλης όλης της περιόδου μέχρι σήμερα δεν ήταν ο πιο γρήγορος δρόμος για την ανάπτυξη, αλλά οι κοινωνικοί και ταξικοί όροι και προϋποθέσεις για την ανάπτυξη. Οι δανειστές και η άρχουσα τάξη μας δίδαξαν μέσα από τα μνημόνια ότι δεν τους ενδιαφέρει η ανάπτυξη γενικώς, αλλά να επιβάλουν τους δικούς τους κανόνες και προϋποθέσεις για μια ανάπτυξη σύμφωνα με τα συμφέροντα του κεφαλαίου. Γι’ αυτό ο δρόμος τους προς την ανάπτυξη προϋποθέτει το «σωφρονισμό» της εργατικής τάξης μέσα από τα μνημόνια και την εμπέδωση ενός καθεστώτος ακραίας εκμετάλλευσης της εργασίας με τη συντριβή των μισθών και των συντάξεων, τη διάλυση του κοινωνικού κράτους, τη διάλυση των εργασιακών σχέσεων και την απογείωση της εργοδοτικής αυθαιρεσίας. Όπως ακριβώς υπάρχει ήλιος που μπορεί να συνδυάζεται με δριμύ ψύχος, έτσι και η μνημονιακή ανάπτυξη θα συνδυάζεται με τη διατήρηση αυτού του καθεστώτος ακραίας εκμετάλλευσης της εργασίας. Διότι η ανάπτυξη δεν είναι μία, ουδέτερη και εξίσου επωφελής για όλες τις τάξεις, αλλά έχει ταξικό πρόσημο. Η μνημονιακή ανάπτυξη είναι ανάπτυξη για το κεφάλαιο σε συνθήκες ακραίας εκμετάλλευσης της εργασίας.
Ναι, αλλά με την ανάπτυξη θα απορροφηθεί η ανεργία, ισχυρίζεται ο αντίλογος. Πόσο και πώς; είναι το ερώτημα. Πολλοί οικονομολόγοι –και όχι μόνο της Αριστεράς, αλλά και του συστήματος– έχουν υπολογίσει ότι για να απορροφηθεί η τεράστια ανεργία (που ο επίσημος δείκτης της κινείται μεταξύ 23 και 24%) θα απαιτηθεί ανάπτυξη τουλάχιστον 5% για τουλάχιστον μία δεκαετία!
Τέτοιοι ρυθμοί ανάπτυξης δεν πρόκειται να υπάρξουν για τρεις σημαντικούς λόγους:
Πρώτο, διότι το δημόσιο χρέος, όποια ρύθμιση και αν υπάρξει (που ξέρουμε πολύ καλά ότι δεν θα περιλαμβάνει «κούρεμα»), θα παραμείνει θηριώδες για δεκαετίες, για να είναι βιώσιμη… η εξυπηρέτησή του, θα υπάρξουν θηριώδη πρωτογενή πλεονάσματα για μακρά σειρά ετών, και όλα αυτά θα απορροφούν τεράστιους δημόσιους πόρους, αλλά και σημαντικό μέρος της καταναλωτικής δυνατότητας των λαϊκών νοικοκυριών. Σε μια οικονομία που στηρίζεται όχι στην εξωτερική, αλλά στην εσωτερική ζήτηση, αυτό το «βάρος» σημαίνει μακροχρόνια οικονομική καθήλωση σε χαμηλούς, αν όχι αναιμικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Όταν το ΑΕΠ πέφτει για 8 διαδοχικά χρόνια, είναι σχεδόν αναμενόμενο κάποια στιγμή η πτώση να σταματήσει, αρκεί ένα έτος να παραχθεί περισσότερος πλούτος σε σχέση με το προηγούμενο. Ότι η οικονομία πιάνει πάτο, δεν σημαίνει ότι θα σκαρφαλώνει από τον πάτο του πηγαδιού με μεγάλη ταχύτητα…
Δεύτερο, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, είναι φανερό ότι η λιτότητα θα «κλειδώσει» για μακρά σειρά ετών. Αυτό σημαίνει ότι η καταναλωτική δυνατότητα των λαϊκών νοικοκυριών υποθηκεύεται με διπλό τρόπο: εξαιτίας της λιτότητας (πολύ χαμηλοί μισθοί και συντάξεις) και εξαιτίας της υποθήκευσης των μελλοντικών εισοδημάτων στην εξόφληση δανείων.
Τρίτο, διότι μια αναιμική ανάπτυξη σε συνθήκες μνημονιακού «κρανίου τόπο» δεν πρόκειται να επουλώσει πληγές. Η ανεργία θα απορροφάται με το σταγονόμετρο και άρα η πίεσή της πάνω στην εργατική τάξη θα παραμείνει. Αυτό που θα συμβεί θα είναι η «κοινωνικοποίηση» της ανεργίας μέσα από την επέκταση της επισφαλούς εργασίας. Στην οποία επισφαλή εργασία πρόκειται να δώσουν αποφασιστική ώθηση τα μέτρα για τα εργασιακά που ετοιμάζεται να συμφωνήσει με τους δανειστές η κυβέρνηση…
Λέγοντας αυτά, δεν σημαίνει ότι η Αριστερά θα προτιμούσε μνησίκακα μια ασθενική ανάπτυξη ή και τη συνέχιση της ύφεσης για να στηρίξει την αντιπολιτευτική της γραμμή προς την κυβέρνηση. Υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης και άρα γρήγορη απορρόφηση της ανεργίας θα ήταν μια πολύ θετική εξέλιξη για την εργατική τάξη και τα φτωχά λαϊκά στρώματα: η παραλυτική πίεση της ανεργίας θα μειωνόταν, ο ταξικός συσχετισμός θα άλλαζε, η εργατική τάξη θα μπορούσε να διεκδικήσει δικαιώματα από καλύτερες θέσεις. Όμως, μια τέτοια ανάπτυξη και μια τέτοια εξέλιξη δεν πρόκειται να υπάρξει, ακριβώς γιατί η ανάπτυξη στη βάση αυτού του καθεστώτος εκμετάλλευσης, του τεράστιου χρέους και των θηριωδών πλεονασμάτων, δεν μπορεί παρά να είναι αναιμική… Μια επιτηρούμενη ανάπτυξη του τρόμου, με το λουρί του καπιταλιστή στο σβέρκο…