Η ορκωμοσία του Ντόναλντ Τραμπ ήταν γεμάτη με εκ πρώτης όψεως παράδοξα. Όσα προανήγγειλε το προηγούμενο διάστημα, αλλά και η ομιλία κατά την ορκωμοσία του, χαρακτηρίστηκαν από εχθρούς και φίλους στροφή στον εθνικισμό και τον προστατευτισμό –και δικαίως. Ενώ λοιπόν η υπερδύναμη στρέφεται στις εθνικές προτεραιότητες, ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ εμφανίζεται να διεκδικεί τη χηρεύσασα θέση του ηγέτη της «παγκοσμιοποίησης», η Βρετανία θέτει σαν νέο «αυτοκρατορικό» στόχο την «παγκόσμια» Βρετανία, ενώ η Γερμανία βάζει επίσης πλώρη για την «παγκόσμια» Γερμανία, αλλά χωρίς να το διακηρύσσει.
Φωτογραφία
Ημερ.Δημοσίευσης
Ωστόσο, ο πληθωρισμός των αναφορών στην «παγκοσμιοποίηση» και οι «παγκόσμιοι» ρόλοι υποδεέστερων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων έχουν μάλλον νοσταλγικό και θλιμμένο τόνο και το μόνο που στην πραγματικότητα εξαγγέλλουν είναι ένας αντίρροπος… προστατευτισμός απέναντι στον προστατευτισμό των ΗΠΑ. Διότι, απλούστατα, καμία άλλη δύναμη δεν μπορεί να υποκαταστήσει τις ΗΠΑ στο ρόλο του ηγέτη και «εγγυητή» της «παγκοσμιοποίησης». Της οποίας οι θεμελιώδεις σταθερές τίθενται πλέον σε αμφισβήτηση, προκαλώντας εκτεταμένη σύγχυση και αστάθεια.
Επινίκια και «σύνοδος κορυφής» της ακροδεξιάς
Δεν είναι τυχαίο ότι οι μόνοι που είδαν καθαρά την ευκαιρία στην εκλογή και «ενθρόνιση» του Τραμπ στο Λευκό Οίκο ήταν οι ακροδεξιοί απανταχού στην Ευρώπη. Οι ηγέτες ακροδεξιών κομμάτων από 4 σημαντικές ευρωπαϊκές χώρες, όπου έχουν δρομολογηθεί διαδικασίες πολιτικών ανατροπών, συναντήθηκαν στο Κόμπλεντς της Γερμανίας σε μια οιονεί «μίνι σύνοδο κορυφής». Ήταν εκεί η πρόεδρος του γαλλικού Εθνικού Μετώπου Μαρίν Λεπέν, η επικεφαλής του ξενοφοβικού κόμματος Εναλλακτική για τη Γερμανία (ΑfD) Φράουκε Πέτρι, ο επικεφαλής της ιταλικής Λέγκα του Βορρά Ματέο Σαλβίνι και ο επικεφαλής της ολλανδικής ακροδεξιάς Γκέερτ Βίλντερς. Και στις 4 χώρες πρόκειται να γίνουν εκλογές μέσα στο 2017. Πρώτα οι βουλευτικές εκλογές τον Μάρτιο στην Ολλανδία, ύστερα οι προεδρικές εκλογές (σε δύο γύρους, τέλη Απριλίου και αρχές Μαΐου) στη Γαλλία, στη συνέχεια οι εκλογές στα τέλη Σεπτεμβρίου στη Γερμανία, αλλά και εκλογές στην Ιταλία ύστερα από την πολιτική συντριβή και παραίτηση του Ματέο Ρέντσι στο δημοψήφισμα του περασμένου Δεκεμβρίου, σε χρόνο που μένει να προσδιοριστεί.
Τον τόνο της συνάντησης έδωσαν δηλώσεις της Μαρίν Λεπέν, «ζούμε το τέλος του παλαιού και τη γέννηση ενός νέου κόσμου (…) οι λαοί αφυπνίζονται» και της Φράουκε Πέτρι, που είχαν ακόμη πιο… επικό χαρακτήρα: «η Ευρώπη δεν ανέχθηκε τη Γαλλία του Ναπολέοντα, τη ναζιστική Γερμανία, τη σοβιετική Ρωσία και δεν πρόκειται να ανεχθεί περισσότερο ούτε την ΕΕ (…) Ο Τραμπ μας υπέδειξε μία διαφυγή από το αδιέξοδο, το ίδιο πρέπει να κάνουμε και στην Ευρώπη».
Ο κίνδυνος της ακροδεξιάς, αλλά και της μετατόπισης συνολικά του πολιτικού άξονα των εξελίξεων στην Ευρώπη ακόμη δεξιότερα είναι ante portas.
«Ο κόσμος εισέρχεται σε μια ταραχώδη περίοδο»…
Η Τερέζα Μέι θα είναι πιθανότατα η πρώτη ηγέτιδα κράτους που θα έχει επίσημη συνάντηση με τον Ντόναλντ Τραμπ στο Λευκό Οίκο, την Παρασκευή 27 Ιανουαρίου. Λίγες μέρες πριν την ορκωμοσία και σχεδόν ταυτόχρονα, ο μεν Ντόναλντ Τραμπ χαιρέτισε το πραγματοποιηθέν Brexit, προέβλεψε ότι «θα ακολουθήσουν και άλλοι» και σχεδόν ευχήθηκε τη διάλυση της ΕΕ, κάνοντας επίθεση κατά της ΕΕ έξω από τα παραδεδεγμένα όρια της διπλωματικής ευγένειας. Η δε Τερέζα Μέι εξήγγειλε «σκληρό Brexit», δηλαδή πλήρη έξοδο τόσο από την κοινή αγορά όσο και από την τελωνειακή ένωση.
Ιδού πώς είδε τη γεωπολιτική πλευρά αυτών των εξελίξεων ο Philip Stephens, αναλυτής των «Financial Times», σε άρθρο του με τίτλο «Το Brexit, ο Ντόναλντ Τραμπ και η απειλή για την Ευρώπη»:
«Αν η ακροδεξιά Μαρίν Λεπέν κερδίσει στις γαλλικές προεδρικές εκλογές, το ζήτημα μπορεί να θεωρηθεί λήξαν. Όμως η νίκη σχεδόν οποιουδήποτε από τους άλλους υποψήφιους θα προσφέρει στο Βερολίνο και στο Παρίσι μια ευκαιρία, αλλά και μια πρόκληση.
Πάνω από μισό αιώνα πριν, η Βρετανία υπέκυψε στις πιέσεις των ΗΠΑ και αποχώρησε από την αγγλο-γαλλική συμμαχία, για να ανακτήσει τον έλεγχο της διώρυγας του Σουέζ. Η Γαλλία βροντοφώναζε ότι ήταν προδοσία. Ο Κόνραντ Άντεναουερ, ο Γερμανός καγκελάριος, είπε στο Γάλλο ομόλογό του Γκι Μολέ ότι η ενωμένη Ευρώπη θα ήταν η εκδίκηση της Γαλλίας ενάντια στους δόλιους Αγγλοσάξονες. (…) Για πάνω από έξι δεκαετίες οι ΗΠΑ έχουν ταυτόχρονα εγκωμιάσει και εγγυηθεί την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Η Αμερική, στην πραγματικότητα, έχει σταθεί η διακεκριμένη δύναμη της Ευρώπης. Ο κ. Τραμπ θέλει να στρέψει την πολιτική στην αντίθετη κατεύθυνση. Το Brexit, ευελπιστεί, θα είναι η αρχή της μεγάλης διάλυσης του ευρωπαϊκού πρότζεκτ».
Πολιτικοί και αναλυτές των μεγάλων συστημικών μίντια στην Ευρώπη κάνουν τώρα λόγο για την «ταραχώδη εποχή» στην οποία εισέρχεται η Ευρώπη και ο κόσμος με την προεδρία Τραμπ. Και ισχυρίζονται ότι η μοίρα της Ευρώπης είναι τώρα στα δικά της χέρια, όπως δήλωσε και η καγκελάριος Μέρκελ. Οι περισσότεροι προσθέτουν ότι η προ του κινδύνου «ανασυγκρότηση» της «Ευρώπης» πιθανότατα παραπέμπει στην Ευρώπη των δύο «ταχυτήτων».
Η Ευρώπη των δύο ταχυτήτων, η άνοδος της ακροδεξιάς και η μετατόπιση συνολικά του πολιτικού άξονα προς τα δεξιά, ο ρατσισμός, ο εθνικισμός και ο πόλεμος, αλλά και νέες εκδοχές υπερλιτότητας, είναι η μέρα που ξημερώνει στην Ευρώπη και τον κόσμο. Αυτή την «επόμενη μέρα» δεν τη φέρνει ο Τραμπ, αλλά αυτό που έφερε τον Τραμπ: το στρατηγικό αδιέξοδο στη διαχείριση της καπιταλιστικής κρίσης, το πέρασμα της κρίσης από την οικονομική βάση στο πολιτικό και θεσμικό εποικοδόμημα, η αδυναμία να υπάρξει συναινετική μοιρασιά της «πίτας», που μικραίνει.
Ο προστατευτισμός γεννιέται από την «παγκοσμιοποίηση», όπως το μονοπώλιο και ο ιμπεριαλισμός γεννιούνται από τον ελεύθερο ανταγωνισμό. Αποφεύγοντας να γίνει «ουρά» τόσο των αστικών δυνάμεων που νοσταλγούν την «παγκοσμιοποίηση» όσο και αυτών που βλέπουν την ευκαιρία ή την ανάγκη της στροφής στον προστατευτισμό και τις «εθνικές προτεραιότητες», η Αριστερά πρέπει να στήσει το δικό της μετερίζι αγώνα ενάντια στην υπερ-λιτότητα, τον ρατσισμό, τον εθνικισμό και τον πόλεμο.