Ο διεθνής Μάης της εξέγερσης

Πριν από 50 χρόνια ξέσπασε το παγκόσμιο κύμα αγώνων που άλλαξε το σύγχρονο κόσμο. Ο διεθνής Μάης του 1968 σάρωσε όλο τον πλανήτη: Από το Παρίσι, τη Ρώμη και το Βερολίνο μέχρι την Πράγα, τη Βαρσοβία και το Τόκιο, περνώντας από τις ζούγκλες του Βιετνάμ και τα βουνά της Λατινικής Αμερικής, ανατρέποντας τις δικτατορίες στην Ελλάδα, την Ισπανία, την Πορτογαλία.
Αυτό το κύμα ήρθε «αναπάντεχα». Πριν να ξεσπάσει πλήθαιναν –ακόμα και μέσα στην Αριστερά– οι απόψεις που προέβλεπαν ότι τίποτα δεν παίζεται πλέον, ότι «ο πλανήτης βαριέται» απολαμβάνοντας την «κατανάλωση». Ο καπιταλισμός ζούσε, πράγματι, το μεγαλύτερο μπουμ στην ιστορία του, στη διαρκή ανάπτυξη των «χρυσών χρόνων», αν και αυτά βάδιζαν πλέον προς το τέλος τους. Όμως η «ευημερία» ήταν προκλητικά άνιση: Πίσω από τις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Ιαπωνία και τη Σκανδιναβία, ακόμα και χώρες του «κέντρου», όπως η Γαλλία και η Βρετανία, υποχρεώνονταν να αυξήσουν δραματικά την εκμετάλλευση των εργατών για να προλαβαίνουν τον ανταγωνισμό. Η Ιταλία, η Ελλάδα, η Τουρκία και η Γιουγκοσλαβία ήταν χώρες μαζικής «εξαγωγής» μεταναστών. Η Λατινική Αμερική, η Αφρική, η ΝΑ Ασία παρέμεναν τσακισμένες από τη φτώχεια και την ιμπεριαλιστική καταπίεση.
Στη βάση της παγκόσμιας «διευθέτησης» βρισκόταν η Γιάλτα, η συμφωνία μεταξύ των νικητών στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, που μοίρασαν τον κόσμο σε σφαίρες επιρροής και εγκαθίδρυσαν την ανταγωνιστική σταθερότητα που ονομαζόταν «ψυχρός πόλεμος». Σε αυτή τη διευθέτηση, την απολύτως διαφορετική από την κατάληξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου με το επαναστατικό κύμα του 1917-1922, είχε συναινέσει μεγάλο τμήμα της Αριστεράς. Η σοσιαλδημοκρατία είχε ήδη αφαιρέσει από το λεξιλόγιό της ακόμα και τους όρους της ταξικής πάλης. Στη γλώσσα των Κομουνιστικών Κομμάτων κυριαρχούσαν η «ειρηνική συνύπαρξη» και ο «δημοκρατικός δρόμος» που ακύρωναν όλη τη μαρξιστική παράδοση της 3ης Διεθνούς. Ο Τολιάτι και ο Τορέζ είχαν σώσει τον καπιταλισμό στην Ιταλία και στη Γαλλία στα 1945-1947…
Απέναντι σε αυτή τη σταθερότητα, που έμοιαζε ακλόνητη, ερχόταν ένα «αργό τρένο», όπως τραγούδησε ο Ντίλαν, μια σταδιακή ωρίμανση των αγώνων. 
Η Αλγερία και οι αντιιμπεριαλιστικοί αγώνες στη Μαύρη Αφρική έστειλαν ένα προδρομικό μήνυμα. Το Βιετνάμ το φώναξε δυνατότερα. Στη Λατινική Αμερική, ο Τσε το σήκωσε στη διαπασών: «Ένα, δύο, τρία… πολλά Βιετνάμ!». Στην κοιλιά του κτήνους, στις ίδιες τις ΗΠΑ, ο ειρηνικός αγώνας των μαύρων, το μεγάλο κίνημα για τα Πολιτικά Δικαιώματα, ριζοσπαστικοποιήθηκε: από τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ στον Μάλκολ Χ και από τον Μαύρο Εθνικισμό στους επαναστάτες Μαύρους Πάνθηρες. Η αντιρατσιστική εξέγερση στο Νότο, στο Σικάγο, στο Λος Άντζελες και στο Ντιτρόιτ έβαζε τις βάσεις για το μεγάλο αντιπολεμικό κίνημα που συνέβαλε καθοριστικά στην ήττα των ΗΠΑ στο Βιετνάμ. 
Το μήνυμα πέρασε τον Ατλαντικό. Στη Γερμανία ο Ρούντι Ντούτσκε και οι σύντροφοί του στο SDS ξεκίνησαν αρχικά μέσα από τα πανεπιστήμια τον «αντιιμπεριαλιστικό αγώνα». Ήταν η ώρα της σπουδαστικής εξέγερσης: Στη Γαλλία και στην Ιταλία –στις χώρες του μεγάλου «συμβιβασμού» του 1945– ξεκίναγε αυτό που αργότερα ονομάστηκε Μάης του ’68. Αν είχε περιοριστεί στα πανεπιστήμια, ελάχιστοι σήμερα θα αναφέρονταν σε αυτόν. Όμως τη σπουδαστική εξέγερση στο Παρίσι ακολούθησε η μεγαλύτερη απεργία στην ιστορία της Γαλλίας και τους φοιτητικούς αγώνες στο Μιλάνο και στο Τορίνο διαδέχτηκε το παρατεταμένο και καυτό εργατικό «ιταλικό φθινόπωρο». Η ιστορία επανερχόταν στις πιο κλασικές προβλέψεις της μαρξιστικής παράδοσης: «Η εργατική τάξη θα πάρει τη σημαία της επανάστασης από τα αδύναμα χέρια των φοιτητών!». 
Το κύμα διαπέρασε και τους πιο «προστατευμένους» χώρους: Η Τσεχοσλοβακία και η Πολωνία έδειξαν τις βαθιές ρωγμές στον ανατολικό μονόλιθο. Στην Αθήνα, τη Μαδρίτη και τη Λισσαβόνα είχε ξεκινήσει η πάλη για την ανατροπή των δικτατοριών. 
Τίποτα πλέον δεν ήταν ίδιο με πριν. Μια νέα πολιτική κατεύθυνση ήταν παρούσα. Και μαζί της μια νέα πολιτική δύναμη: Οι οργανώσεις της επαναστατικής Αριστεράς, αυτοί και αυτές που έθρεψαν, που ταυτίστηκαν, που έμειναν για πάντα μαζί με το «μήνυμα» του Μάη: «Δεν ήταν παρά μια αρχή – Συνεχίζουμε τον αγώνα!». 
Πρόκειται για έναν ανεκτίμητο πλούτο αγωνιστικής πείρας, πολιτικών συμπερασμάτων, μεγάλων «κεκτημένων» του κινήματος. Για όλα αυτά θέλουμε να συζητήσουμε στη σειρά εκδηλώσεων που θα οργανώσουμε στον Πολυχώρο «Κομούνα» το Μάη που έρχεται: Για την κληρονομιά του ’68. Για το Βιετνάμ. Για το Αμερικάνικο κίνημα. Για τη Γαλλία των φοιτητών και της απεργίας. Για την Τσεχοσλοβακία. Για το «ελληνικό» ’68, για τα Ιουλιανά, το Πολυτεχνείο και τη διάσπαση του ΚΚΕ. Για την επαναστατική Αριστερά που γεννήθηκε το Μάη, αλλά και την εξέλιξή της. 
Σε αυτή την προσπάθεια θα ακολουθήσει ασφαλώς η «Εργατική Αριστερά». Αρχίζουμε από αυτό το φύλλο, με το άρθρο για τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, στις παρακάτω στήλες.