Μέτωπο για να μην εφαρμοστεί
Ημερ.Δημοσίευσης
Μπορείς να μας πεις τους βασικούς άξονες του «Κλεισθένη» που η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι είναι μεταρρύθμιση;
Ο Κλεισθένης δεν είναι μεταρρύθμιση, ούτε καν πρώτο μεταρρυθμιστικό βήμα όπως είπε ο Σκουρλέτης ονομάζοντάς το «Κλεισθένης 1» και προσδιορίζοντας ότι θα υπάρξει και «Κλεισθένης 2» μετά τη συνταγματική αναθεώρηση. Ως λόγο του ότι δεν είναι ολοκληρωμένη μεταρρύθμιση επικαλέστηκε την έλλειψη χρημάτων, το αυστηρό δημοσιονομικό πλαίσιο που υπάρχει.
Εμείς λέμε ότι αυτό το νομοσχέδιο όχι μόνο δεν είναι μεταρρύθμιση, αλλά και ορισμένες πτυχές του θα οδηγήσουν την αυτοδιοίκηση σε αντιδραστικότερες πολιτικές. Κατ’ αρχάς τα 2/3 σχεδόν των άρθρων του είναι για το εκλογικό σύστημα και το σύστημα διοίκησης δήμων και περιφερειών. Μετά το νομοσχέδιο αναφέρεται στους ΦΟΔΣΑ (Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων), που ήταν ένα άλλο νομοσχέδιο που πηγαινοερχόταν μεταξύ υπουργείου Εσωτερικών και υπουργείου Περιβάλλοντος και τελικά το ενσωμάτωσαν στον «Κλεισθένη» για να φτιάξουν ένα υποτίθεται μεγάλο πόνημα για λόγους εντυπωσιασμού. Με όσα προβλέπονται παγιώνονται οι ανώνυμες εταιρείες μικρών και μεγάλων συμφερόντων για τη διαχείριση απορριμμάτων.
Το σημαντικότερο είναι το τελευταίο κεφάλαιο με τίτλο «Νέα πεδία αναπτυξιακής δράσης δήμων και περιφερειών». Είναι όλη η ουσία του νομοσχεδίου. Κατ’ αρχάς όλο το νομοσχέδιο αντιγράφει σε πάρα πολλά άρθρα, λέξη προς λέξη, τον «Καλλικράτη». Άρα όχι μόνο δεν ανατρέπει, αντίθετα κινείται στα γρανάζια του «Καλλικράτη» και μάλιστα σε αυτό το κεφάλαιο τον μεταρρυθμίζει σε χειρότερη κατεύθυνση. Συγκεκριμένα εισάγει την ανταποδοτικότητα και στο πράσινο, με τον τίτλο «ενιαίο τέλος απορριμμάτων, ηλεκτροφωτισμού και πρασίνου». Διευρύνει την ανταποδοτικότητα με τη δικαιολογία ότι το ζητούν οι δήμαρχοι για να κάνουν προσλήψεις. Μια πολύ επικίνδυνη δικαιολογία, γιατί έτσι ομολογούν ότι για να έχουν οι δήμοι υπηρεσίες και προσωπικό θα πρέπει να πληρώνουν οι δημότες. Δηλαδή να αποσυρθεί το κράτος και όλα να είναι ανταποδοτικά. Πιο αντιδραστικά δηλαδή από τον «Καλλικράτη», που ως τώρα η ανταποδοτικότητα ίσχυε μόνο στην αποκομιδή των απορριμμάτων και στον ηλεκτροφωτισμό.
Δεύτερο και πολύ επικίνδυνο επίσης, σπάει τους περιορισμούς που είχε ο «Καλλικράτης» όσον αφορά την «επιχειρηματικότητα». Το 2010, όταν έγινε ο «Καλλικράτης», ο κάθε δήμος μπορούσε να έχει μόνο μία ανώνυμη εταιρεία ειδικού σκοπού, μετά και τις απανωτές χρεοκοπίες δημοτικών επιχειρήσεων που είχαμε την εικοσαετία 1990-2010. Τώρα σπάνε τον περιορισμό και μπορούν οι δήμοι να δημιουργούν ανώνυμες εταιρείες οι οποίες θα έχουν να κάνουν με την παραγωγή, αποθήκευση, πώληση ηλεκτρικής ενέργειας, με την αξιοποίηση της δημοτικής περιουσίας και με εταιρείες ενεργειακής αξιοποίησης των απορριμμάτων. Όλο αυτό το φάσμα συνδέεται έτσι και με το ξεπούλημα της ΔΕΗ, πετώντας ένα κοκαλάκι στους δήμους για να γίνουν συνεργοί. Μάλιστα, σε όλες αυτές τις ανώνυμες εταιρείες δίνει το δικαίωμα να έχουν το μειοψηφικό πακέτο ώστε να προσελκύσουν κεφάλαια.
Ακολουθούν τα άρθρα που έχουν να κάνουν με την εποπτεία, που όχι μόνο δεν γίνεται ηπιότερη αλλά γίνεται βαρύτερη, γιατί μέσα στα σχετικά άρθρα ενσωματώνουν, συστηματοποιούν και προβάλλουν για το μέλλον την προοπτική μόνιμης εποπτείας. Είναι χαρακτηριστικό το άρθρο που αναφέρεται στους προϋπολογισμούς των δήμων. Πρέπει να προσαρμόζονται λαμβάνοντας υπόψη τη μνημονιακή πραγματικότητα και να είναι ισοσκελισμένοι με βάση τον κρατικό προϋπολογισμό και το εκάστοτε μεσοπρόθεσμο πλαίσιο δημοσιονομικής στρατηγικής. Δηλαδή αυτό της σκληρής λιτότητας στο οποίο υπάγονται ήδη οι δήμοι και το οποίο ισχύει ως το 2021. Η χρήση της λέξης «εκάστοτε» και όχι της λέξης «υφιστάμενο» σημαίνει ότι μπορεί να υπάρχει και εποπτεία στο διηνεκές.
Ο «Κλεισθένης» δένει τους δήμους ως μακρύ χέρι του κράτους και της εφαρμοζόμενης μνημονιακής πολιτικής με τα τρία σκέλη: ανταποδοτικότητα-επιχειρηματικότητα-βαριά εποπτεία. Το νομοσχέδιο αυτό το απορρίπτουμε συλλήβδην.
Χρηματοδότηση από το κράτος δεν υπάρχει δηλαδή περίπτωση να έχουμε;
Το αντίθετο. Καταρχήν δεν μιλάει για τα παρακρατηθέντα όλα αυτά τα χρόνια. Αντίθετα, σου λέει ότι θα εφαρμοστεί το μεσοπρόθεσμο όλο αυτό το διάστημα. Το μεσοπρόθεσμο έχει παγιοποιήσει το «κόψιμο». Είναι καρμπόν πολιτική με τα προηγούμενα χρόνια. Παρότι τη φετινή χρονιά έπεσε λίγο έξω το μεσοπρόθεσμο και δόθηκαν λιγότερα χρήματα από αυτά που προέβλεπε.
Οι προϋπολογισμοί θα συνεχίζουν να συντάσσονται με τον τρόπο που ισχύει από το 2012. Δηλαδή αν έχεις 10% απόκλιση θα πρέπει να πάρεις μέτρα. Συνεχίζονται οι τριμηνιαίοι απολογισμοί για το πώς εξελίσσεται ο προϋπολογισμός. Δηλαδή είσαι διαρκώς με ένα μεγεθυντικό φακό για να βλέπουν αν κάνεις ακριβώς ό,τι λέει το μεσοπρόθεσμο.
Στη σύνθεση του παρατηρητηρίου που σε ελέγχει είναι μέσα όλοι. Το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, που ουσιαστικά είναι η τρόικα. Ακόμη και μελέτες κόβουν σε δήμους εκτός από την επιβολή αυξήσεων στα ανταποδοτικά τέλη. Η καθιέρωση της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Ελέγχου των ΟΤΑ δεν είναι κάτι καινούργιο. Προβλεπόταν και από τον «Καλλικράτη». Πολλαπλοί έλεγχοι σκοπιμότητας, γιατί έχουμε δει να κόβονται έργα με την αιτιολογία ότι δεν πρέπει να γίνουν ακόμη κι αν είχαν αποφάσεις Δημοτικού Συμβουλίου.
Είπες ότι στο πρώτο μέρος μιλάει για το εκλογικό σύστημα. Με αυτό δεν καθιερώνεται το πάγιο αίτημα όλης της Αριστεράς για απλή αναλογική;
Η απλή αναλογική είναι το κερασάκι στην τούρτα. Να ξεκαθαρίσουμε ότι εμείς είμαστε όντως υπέρ της απλής αναλογικής, με έναν εκλογικό γύρο και έμμεση εκλογή δημάρχων και περιφερειαρχών. Γιατί εμείς είμαστε κατά του δημαρχοκεντρικού συστήματος που επικράτησε όλα αυτά τα χρόνια. Θέλουμε την αποδυνάμωσή του και την ενίσχυση των συλλογικών αγώνων με έναν δήμαρχο που θα έχει εκτελεστικό και συντονιστικό ρόλο και το βάρος θα πέφτει στα συλλογικά όργανα που θα συναποφασίζουν σε επίπεδο Δημοτικού Συμβουλίου και τις αντίστοιχες επιτροπές που θα δημιουργούνται στην άσκηση της πολιτικής κάθε δήμου και περιφέρειας.
Αυτό το μοντέλο διευκολύνει στο να υπάρχουν πάνω στο τραπέζι τα προγράμματα, οι όποιες συνεργασίες, και να μπορεί ο πολίτης να καταλαβαίνει προς τα πού πηγαίνει το πράγμα. Και να μην έχουμε τους παράγοντες που κάνουν τις συμμαχίες τους με προσωπικά ελατήρια και συμφωνίες κάτω από το τραπέζι που βλέπουμε να εξελίσσονται χρόνια τώρα και τις παρενέργειές τους. Βλέπουμε δημάρχους που έχουν εκλεγεί με το 60% να χάνουν την πλειοψηφία όχι για πολιτικούς λόγους, αλλά γιατί δεν έκαναν τον α αντιδήμαρχο, γιατί δεν ικανοποίησαν συμφέροντα μικρά ή μεγάλα και ούτω καθεξής.
Φτάνει το να είμαστε κατά του δημαρχοκεντρικού συστήματος; Εμείς λέμε δεν φτάνει. Γιατί μπορεί να έχεις μια απλή αναλογική να διαχειριστεί ένα άκρως, όπως το βιώνουμε σήμερα, νεοφιλελεύθερο πλαίσιο και να μην μπορείς να κάνεις κάτι άλλο από το να είσαι το μακρύ χέρι του κράτους και ανά πάσα ώρα και στιγμή να κινδυνεύεις να κηρυχτείς έκπτωτος.
Η κυβέρνηση από την πλευρά της φέρνει μια απλή αναλογική όσον αφορά τη συγκρότηση Δημοτικών και Περιφερειακών Συμβουλίων, όμως πάει στη λογική να υπάρχει δεύτερος γύρος μεταξύ των δύο επικρατέστερων υποψήφιων δημάρχων και περιφερειαρχών ώστε δήμαρχος να εκλέγεται όποιος κερδίσει εκεί. Με αυτό το μοντέλο στον δεύτερο γύρο και με τη λαϊκή ψήφο υποτίθεται δημιουργούνται παράγοντες, δημιουργούνται δήμαρχοι και περιφερειάρχες-θεσμοί χωρίς σχέση με τα συλλογικά όργανα. Και ξεκινούν μια συζήτηση για το πώς αυτός ο δήμαρχος που έχει τη λαϊκή συγκατάθεση μπορεί να κυβερνήσει. Βάζουν ζήτημα κυβερνησιμότητας, ζήτημα αποτελεσματικότητας, για να μη συζητούν την ουσία. Και ανοίγουν επικίνδυνες συζητήσεις για Δημοτικά Συμβούλια που μπορούν να συζητούν και δημάρχους που όσο τα Συμβούλια θα συζητούν αυτοί θα αποφασίζουν και θα κυβερνούν.
Εμείς εντάσσουμε την απλή αναλογική στον συνολικό ανασχεδιασμό που πρέπει να γίνει στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και που θα διαφυλάσσει τον δημόσιο και κοινωνικό χαρακτήρα της, που θα συζητάει για την αυτοδιοίκηση και όχι για ιδιωτικοποιήσεις. Υπάρχει μια συζήτηση για τοπική διακυβέρνηση για να έχουμε δημάρχους στη λογική της ΕΕ των περιφερειών κ.λπ. Και άρα οι δήμαρχοι και οι περιφερειάρχες να είναι μικροί κυβερνήτες, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, ακόμη και αν φέρει το τέλος της αυτοδιοίκησης. Αυτά τα επιχειρήματα έρχονται από την κυβέρνηση και όλες τις μνημονιακές δυνάμεις που θέλουν, όπως λένε, να φύγουμε από το ξεπερασμένο μοντέλο αυτοδιοίκησης που έχουμε και να πάμε σε ό,τι διασφαλίζει την «ανάπτυξη» και τη διακυβέρνηση. Διακυβέρνηση διευκόλυνσης υπέρ ιδιωτών, νεοφιλελευθερισμός κ.λπ.
Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι είναι δημοκράτες και γι’ αυτόν το λόγο φέρνουν την πρότασή τους για απλή αναλογική, κάνοντας μάλιστα αποπροσανατολιστική αντιπαράθεση με τις άλλες μνημονιακές δυνάμεις, ενώ κατηγορεί εμάς ότι ενδιαφερόμαστε για τις καρέκλες μας. Είναι όμως οι δήμαρχοι οι υποστηριζόμενοι από την ίδια και το ΠΑΣΟΚ που ενώ μιλάνε για την απλή αναλογική δεν μιλάνε για τις υπόλοιπες αλλαγές στο νομοσχέδιο. Το κεφάλαιο Γ5.1 του τρίτου μνημονίου μιλάει για την τριετή στρατηγική μεταρρυθμίσεων στην αυτοδιοίκηση και θέτει ως όρο την αποπολιτικοποίηση των δήμων. Μια αντίστοιχη μελέτη έχει εκπονήσει και η ΚΕΔΕ που κινείται σε αυτήν τη λογική, που ισχυρίζεται ότι πρέπει να υπάρξει μια συνταγματική αλλαγή έτσι ώστε να πάμε στον «Κλεισθένη 2» που θα δίνει το δικαίωμα στους δήμους να βάζουν φόρους, να μην εξαρτώνται από τους ΚΑΠ (Κεντρικούς Αυτοτελείς Φόρους), δηλαδή την κρατική χρηματοδότηση. Το σύνταγμα τους είναι τώρα στενός κορσές που θέλουν να τον αλλάξουν για να μπει το πλέγμα του νεοφιλελευθερισμού και των μνημονιακών πολιτικών όπως τα φέρνουν στον «Κλεισθένη».
Αντίστοιχες συμμαχίες θα ψάξει η κυβέρνηση και στις επόμενες δημοτικές εκλογές;
Ο ΣΥΡΙΖΑ θα κινηθεί στη λογική σχημάτων «πρόοδος εναντίον συντήρησης» όχι μόνο με το ΠΑΣΟΚ αλλά και με τμήματα της λαϊκής Δεξιάς. Ο «Κλεισθένης» είναι ένα όχημα για να διευκολύνει την κυβέρνηση και τον ΣΥΡΙΖΑ στις γενικότερες πολιτικές τους συμμαχίες.
Με αυτά τα δεδομένα, υπάρχει ακόμη ρόλος για την Τοπική Αυτοδιοίκηση; Η Αριστερά έχει τρόπο και χώρο να δράσει;
Έχει, αν περισσότερες δυνάμεις δράσουν και συσπειρωθούν για να μην περάσει ο «Κλεισθένης» και για να μην εφαρμοστεί. Για παράδειγμα τώρα με τους πλειστηριασμούς. Από την 1η Μάη θα πρέπει οι υπηρεσίες των δήμων να πηγαίνουν να κάνουν κατασχέσεις και πλειστηριασμούς. Εδώ λοιπόν είναι το δικό μας το καθήκον και των αριστερών δημοτικών αρχών και παρατάξεων. Να πάρουμε αποφάσεις ότι δεν θα γίνουν πλειστηριασμοί. Αν αυτό συμβεί σε έναν δήμο, κάποια στιγμή ίσως κηρυχθεί έκπτωτος ένας δήμαρχος. Αν όμως αυτό συμβεί σε 100-150 δήμους τι θα γίνει; Θα τους βγάλουν όλους σε διαθεσιμότητα; Αν θέλουμε να έχουμε μια συνολικότερη ανατροπή, γιατί αυτός είναι ο στόχος μας, θα πρέπει να συσπειρώσουμε, να παλέψουμε για την ενοποίηση όλων των δυνάμεων που αντιμάχονται αυτά τα μέτρα. Δυνάμεων που δεν είναι λίγες, είναι πολλές και θα αποκτήσουν κρίσιμη δυναμική αν καταφέρουμε να δράσουμε ενωτικά.
Ως ΛΑΕ μπορούμε να παίξουμε αυτόν το ρόλο και το λέω χωρίς μικροηγεμονισμούς. Κρίσιμη θα είναι και η στάση του ΚΚΕ. Έχει την ευθύνη το επόμενο διάστημα να συμβάλει σε αυτό, όπως και οι δυνάμεις της ΑΝΤΑΡΣΥΑ και μικρότερες δυνάμεις της Αριστεράς που αντιμάχονται τη μνημονιακή πολιτική συνολικά και στην αυτοδιοίκηση. Είναι ευκαιρία τώρα, στην πορεία για τις δημοτικές εκλογές, να χτιστούν τέτοια ευρύτερα σχήματα που ακόμη κι αν δεν πάρουν τους δήμους μπορούν να εμφανίσουν σημαντικές δυνάμεις σε επίπεδο Δημοτικών Συμβουλίων – να παίρνουμε αποφάσεις και να κάνουμε δυσκολότερη τη ζωή όσων θελήσουν να εφαρμόσουν αυτά τα μέτρα. Μέτρα που ξαναλέω ότι μπορούν να μην εφαρμοστούν αν μαζί με τους δικούς μας αγώνες έχουμε και τον αγώνα των εργαζομένων στους δήμους. Ας μην ξεχνάμε ότι χάρη στον αγώνα των συμβασιούχων κατορθώσαμε να υπάρξουν 8800 προσλήψεις, παρότι δεν προσλήφθηκαν (όπως θα έπρεπε) όλοι οι παρατασιούχοι συμβασιούχοι που αγωνίστηκαν. Η ενότητα μπορεί να φέρει νίκες και αποτελέσματα που ούτε καν τα φανταζόμαστε αυτήν τη στιγμή, από τη δυναμική που θα έχεις, τη συσπείρωση που θα έχεις και τη συσπείρωση που θα βρεις από τον κόσμο.
Ο δρόμος για μας είναι ένας σε αυτήν τη φάση. Να υπάρξει ένα κοινό μέτωπο αιρετών όλου του αριστερού φάσματος, εργαζομένων και δημοτών. Μόνο με ένα τέτοιο μέτωπο μπορείς να πετύχεις πράγματα, να δημιουργήσεις για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, να διευκολύνεις να δημιουργηθούν όροι κινήματος και να συμμετέχεις κι εσύ μέσα σε μια τέτοια προσπάθεια.
Τελευταία είχαμε ένα θετικό παράδειγμα. Την Επιτροπή Κατοίκων στο Βόλο ενάντια στην καύση σκουπιδιών και στη δημιουργία εργοστάσιου επεξεργασίας σκουπιδιών, που κατόρθωσε να συσπειρώσει και να εμφανιστούν από κοινού στη διαδήλωση όλες οι δυνάμεις της Αριστεράς. Δυνατότητες υπάρχουν αν η Αριστερά ξεπεράσει τις δικές της αδυναμίες.