«Κάθε πέρσι και καλύτερα» η κατάσταση στις σχολές
Η αρχή της φετινής ακαδημαϊκής χρονιάς έρχεται να επιβεβαιώσει ότι η κατάσταση του Πανεπιστημίου στα χρόνια των μνημονίων συμπυκνώνεται στη φράση «κάθε πέρσι και καλύτερα».
Με το «καλημέρα σας» οι φοιτητές/τριες αντικρίζουν ένα τοπίο καθημαγμένο: τμήματα υποστελεχωμένα από καθηγητικό, τεχνικό και διοικητικό προσωπικό, φοιτητικές παροχές (σίτιση, στέγαση, μεταφορές, δωρεάν συγγράμματα) συρρικνωμένες στο ελάχιστο, δίδακτρα (σχεδόν) παγιωμένα στα μεταπτυχιακά και προ των πυλών στα προπτυχιακά, πτυχία χωρίς επαγγελματικά δικαιώματα, τμήματα υπό συγχώνευση ή ακόμη και κατάργηση.
Οι συνθήκες οικονομικής ασφυξίας, που διαμορφώνουν για τους/ις νέους/ες και τις οικογένειές τους τα μνημόνια, εξωθούν ένα πολύ μεγάλο τμήμα της φοιτητικής νεολαίας στην εργασία κατά τη διάρκεια των σπουδών, αλλά και σε μια αγωνιώδη προσπάθεια να ελαχιστοποιήσουν τη διάρκεια των σπουδών. Αυτή η πιεστική υλική πραγματικότητα συνδυάζεται με την πεποίθηση ότι η συλλογική διεκδίκηση είναι μάταιη και ότι μόνο ο ατομικός δρόμος μπορεί να εξασφαλίσει μια κάποια βελτίωση των όρων διαβίωσης. Όλο αυτό εκφράζεται με τη δαιμονοποίηση της πολιτικής και συνδικαλιστικής δράσης στο Πανεπιστήμιο, με τον εκφυλισμό ή την αποδυνάμωση των συλλογικών διαδικασιών, όπως οι Γενικές Συνελεύσεις και οι φοιτητικές εκλογές.
Την ίδια ώρα, και η φοιτητική Αριστερά διέρχεται κρίση, η οποία, όσο και αν προκύπτει από τις αντικειμενικές συνθήκες, δεν μπορεί να αποδοθεί αποκλειστικά σε αυτές, σαν να είναι φυσικό φαινόμενο. Ο κατακερματισμός των σχηματισμών της φοιτητικής Αριστεράς και η ολιγωρία στην ανάληψη μετωπικών πρωτοβουλιών και πολιτικού συντονισμού είχε –και έχει– ως αποτέλεσμα χαμένες ευκαιρίες τη μία μετά την άλλη για την ανασυγκρότηση της φοιτητικής Αριστεράς και των φοιτητικών συλλόγων.
Παρ’ όλα αυτά, οι δυνατότητες είναι ακόμη υπαρκτές. Το αποδεικνύει το παράδειγμα της Πρωτοβουλίας ενάντια στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής στο ΤΕΙ Αθήνας, τα ενωτικά πλαίσια που προώθησαν τις αγωνιστικές αποφάσεις στη Φιλοσοφική του ΕΚΠΑ τους προηγούμενους μήνες.
Οι προκλήσεις της νέας χρονιάς
Ως Κόκκινο Δίκτυο στις σχολές ήδη από την περασμένη χρονιά είχαμε εκτιμήσει ότι ο αποσπασματικός χαρακτήρας της επίθεσης που επιχειρείται με τον νόμο Γαβρόγλου, δύσκολα θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα γενικευμένο φοιτητικό ξεσηκωμό απέναντι στην εκπαιδευτική αναδιάρθρωση. Φέτος, με τους αγώνες που ξεδιπλώθηκαν σε κάποιες σχολές, να έχουν κλείσει, η προοπτική της εμφάνισης μαζικού φοιτητικού κινήματος με κύρια αιχμή την ανατροπή του νόμου Γαβρόγλου φαντάζει ακόμη πιο μακρινή.
Αυτό όμως δεν σημαίνει πως η παρέμβασή μας δεν είναι αναγκαία, το αντίθετο. Η ελαστική και εκ περιτροπής εργασία (συχνά παράλληλα με τις σπουδές), οι μισθοί πείνας, η δυσβάσταχτη φορολογία, η διάλυση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, του ΕΣΥ, της δημόσιας και δωρεάν εκπαίδευσης αποτελούν το ζοφερό παρόν και το αποκλειστικό μέλλον που εγγυάται η πολιτική των μνημονίων για την πλειοψηφία της νεολαίας. Το αίσθημα της διάψευσης, της απογοήτευσης και της αποστροφής προς την πολιτική που έφερε η μνημονιακή στροφή του ΣΥΡΙΖΑ το καλοκαίρι του 2015, δεν αρκεί, ώστε να γίνει πιστευτό το παραμυθάκι της Κυβέρνησης περί «τέλους των μνημονίων». Ο πληττόμενος κόσμος – και φυσικά η νεολαία– γνωρίζει πολύ καλά ότι η γραμμή «μνημόνια μέχρι να σβήσει ο ήλιος» ορίζει την πολιτική αμφότερων των επίδοξων διεκδικητών της κυβερνητικής εξουσίας στις επερχόμενες εκλογές (Τσίπρα και Μητσοτάκη), την ίδια στιγμή όμως δεν βρίσκει κάποια ορατή εναλλακτική προοπτική απέναντι στον μνημονιακό μονόδρομο. Παρά τις δυσκολίες που περιγράφηκαν, η συζήτηση αυτή αναπόφευκτα θα ανοίξει ανάμεσα στους φοιτητές και στις φοιτήτριες, καθώς προχωράμε προς τις εκλογές.
Την ίδια στιγμή είναι χρέος μας να ανοίξουμε τη συζήτηση για την πάλη και διεκδίκηση της αύξησης του κατώτατου μισθού και του υποκατώτατου για τους/ις νέους/ες, για τον αγώνα ενάντια στο φασισμό, στο ρατσισμό και το σεξισμό, για την αλληλεγγύη στον Παλαιστινιακό λαό και την αναγκαία απομόνωση του κράτους-τρομοκράτη του Ισραήλ.
Και θα είναι πρόκληση για τις δυνάμεις της φοιτητικής Αριστεράς να πολιτικοποιήσουμε αυτή τη συζήτηση και να τη συνδέσουμε με τον αγώνα ενάντια στη λιτότητα, τα μνημόνια και την κυβέρνηση. Να προσπαθήσουμε να καταρρίψουμε τα ψευτοδιλήμματα στα οποία προσπαθούν να μας εγκλωβίσουν και να πείσουμε ότι υπάρχει αριστερή ριζοσπαστική εναλλακτική, ότι πρέπει και μπορούμε να ανατρέψουμε τις πολιτικές που διαλύουν τις ζωές μας.