Επτά σημεία για τις ισπανικές εκλογές

1. Στις εθνικές εκλογές που πραγματοποιήθηκαν την 28η Απρίλη στο Ισπανικό Κράτος, συμμετείχε πάνω από το 75% των ψηφοφόρων. Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά συμμετοχής στις εκλογές μεταπολιτευτικά. Η αύξηση της συμμετοχής είναι αποτέλεσμα δύο παραγόντων. Από τη μια της ολοένα αυξανόμενης πολιτικής συνειδητοποίησης σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού και από την άλλη του φόβου και του σοκ που δημιούργησε η εμφάνιση του ακροδεξιού Vox στην πολιτική σκηνή. Ένα μεγάλο ποσοστό του εκλογικού πληθυσμού επέλεξε ψηφοδέλτια που καταγράφονται στο «προοδευτικό» μπλοκ παίρνοντας θέση ενάντια στο ακροδεξιό ψηφοδέλτιο. 
2. Αναμφίβολα ο μεγάλος νικητής αυτών των εκλογών είναι το Σοσιαλιστικό Κόμμα (PSOE) που συγκέντρωσε το 28,7%, ποσοστό που αντιστοιχεί σε 123 έδρες (το 2016 είχε 85). Το ποσοστό αυτό δημιούργησε ανακούφιση στα λαϊκά στρώματα και παρουσιάστηκε από αρκετά ΜΜΕ ως νίκη της Αριστεράς. Επομένως, το επιχείρημα των σοσιαλιστών για τη χρήσιμη ψήφο ενάντια στη Δεξιά έπεισε το προοδευτικό τμήμα των ψηφοφόρων που έδωσαν στους Σοσιαλιστές τις διπλάσιες ψήφους από το Λαϊκό Κόμμα. Επιπλέον, σε ένα σκηνικό όπου τα δεξιά κόμματα μετακινήθηκαν ακόμα πιο δεξιά για να κερδίσουν τους ψηφοφόρους του Vox, το κόμμα των σοσιαλιστών κατάφερε να συγκεντρώσει αρκετούς από τους κεντρώους ψηφοφόρους του Λαϊκού Κόμματος και των Ciudadanos. Βεβαίως τα ποσοστά του PSOE δεν του επιτρέπουν να κυβερνήσει με αυτοδυναμία. Ήδη έχουν ξεκινήσει οι διαπραγματεύσεις με τα υπόλοιπα κόμματα προκειμένου να διερευνηθούν τα σενάρια κυβέρνησης συμμαχίας. Πάντως η διαδικασία ψήφου εμπιστοσύνης θα ξεκινήσει μετά την 26η και τις επόμενες εκλογές (δημοτικές και ευρωεκλογές), με τον Σάντσες να υπόσχεται ότι πριν από την 20ή Ιούνη θα έχει ψηφιστεί η νέα κυβέρνηση. Ενδεικτικό των προθέσεων του Σοσιαλιστικού Κόμματος πάντως είναι πως παρά την προθυμία του Πάμπλο Ιγλέσιας για συμμετοχή στη νέα κυβέρνηση, αλλά και κόντρα στις διαθέσεις τμήματος των ψηφοφόρων του ΣΚ («Με τον Ριβέρα, όχι!» φώναζαν μετά την εκλογική νίκη) ο Πέδρο Σάντσες θα συνομιλήσει πρώτα με τους Ciudadanos και μέχρι στιγμής δεν έχει εκφράσει την άποψη για ανάγκη μιας προοδευτικής κυβέρνησης συνεργασίας. 
3. Ο μεγάλος χαμένος των ισπανικών εκλογών υπήρξε το Λαϊκό Κόμμα της Δεξιάς (PP). Οι ψηφοφόροι τού έδωσαν μόλις το 16,70% που αντιστοιχεί σε 66 έδρες. Πρόκειται για μια μεγάλη ήττα, αφού το 2016 κατείχε 137 έδρες στο ισπανικό κοινοβούλιο. Η ήττα αυτή είναι ακόμα μεγαλύτερη στη Χώρα των Βάσκων, όπου δεν κατόρθωσε καν να πάρει έδρα, αλλά και στην Καταλονία (μία έδρα). Αναμφίβολα το αποτέλεσμα των εκλογών ανοίγει μια περίοδο βαθιάς κρίσης στο Λαϊκό Κόμμα. Η Δεξιά σε αυτές τις εκλογές τριχοτομήθηκε. Εδώ και αρκετούς μήνες η ακροδεξιά πτέρυγα του Λαϊκού Κόμματος ενίσχυσε το Vox, την ίδια στιγμή που η φιλελεύθερη Δεξιά εκφράζεται περισσότερο από το κόμμα των Ciudadanos. Πρόκειται για μια κρίση που ξεκίνησε ήδη μετά την εμφάνιση του κινήματος των πλατειών και που πρόσφατα βάθυνε με αφορμή την καταλανική κρίση. 
4. Οι Ciudadanos σημείωσαν άνοδο, αφού με το 15,86% των ψηφοφόρων αύξησαν τις έδρες τους και από τις 32 του 2016 φτάνουν τις 57. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι Ciudadanos καθ’ όλη τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου καταγράφηκαν στο μπλοκ των συντηρητικών δυνάμεων υποστηρίζοντας με μεγαλύτερο ζήλο από το κόμμα της Δεξιάς ένα νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα διακυβέρνησης εμπλουτισμένο με συντηρητικές πινελιές προκειμένου και αυτοί να προσελκύσουν ψήφους από τη δεξαμενή του Vox. Μένει να δούμε πόσο εύκολα θα μετακινηθούν σε έναν «προοδευτικό» λόγο και αν τελικά θα συμμετάσχουν σε μια κυβέρνηση συνεργασίας με το PSOE. 
5. Tο ακροδεξιό Vox κατόρθωσε να μπει στη βουλή με 24 έδρες και 10,26%. Πρόκειται για ένα κακό νέο το οποίο όμως δεν προκάλεσε έκπληξη, αφού είχαν προηγηθεί οι εκλογές στην Ανδαλουσία όπου το Vοx είχε κατορθώσει να εισέλθει στο τοπικό κοινοβούλιο. Είναι η πρώτη φορά που σχηματισμός στα δεξιά του Λαϊκού Κόμματος συγκεντρώνει ένα τόσο μεγάλο εκλογικό ποσοστό (αν και κατώτερο των αρχικών μεγάλων προσδοκιών τους). Για χρόνια οι ακροδεξιές δυνάμεις δρούσαν μέσα στο Λαϊκό Κόμμα και ήταν συνδεδεμένα με το παλαιό φρανκικό καθεστώς. Η εμφάνιση του Vοx στον εκλογικό χάρτη της Ισπανίας σηματοδοτεί μια νέα περίοδο και βεβαίως αποτελεί κίνδυνο για τη δημοκρατία. Μισογυνικές, ομοφοβικές, ρατσιστικές δηλώσεις γίνονται προτάσεις νόμου στο τοπικό κοινοβούλιο της Ανδαλουσίας και δείχνουν τι θα σημάνει η ενδυνάμωση ενός τέτοιου σχηματισμού, του οποίου η προεκλογική καμπάνια στηρίχτηκε ανοιχτά από τη Λε Πεν, τον Σαλβίνι καθώς και επιχειρηματικούς κύκλους του Τραμπ. 
6. Οι Unidas Podemos, η συμμαχία του Podemos με την Ενωμένη Αριστερά, σημείωσε σημαντική πτώση και από τις 71 έδρες και το 21,5% του 2016 κατέβηκε στις 42 με ποσοστό 14,31%. Είναι προφανές ότι οι Unidas Podemos δεν μπόρεσαν να εμπνεύσουν τα λαϊκά στρώματα, τον κόσμο των κινημάτων (ιδιαίτερα το φεμινιστικό κίνημα) και τη νεολαία που τα προηγούμενα χρόνια γέμισαν τις πλατείες της χώρας. Ήδη κατά την προεκλογική περίοδο ο Ιγλέσιας δήλωνε ότι θα συμπεριφερθεί υπεύθυνα και θα δουλέψει στην κατεύθυνση μιας «προοδευτικής κυβέρνησης» με τους σοσιαλιστές. Ωστόσο με δεδομένα τα σοβαρά λάθη κυρίως του Podemos και το γεγονός ότι σταμάτησε να απευθύνεται στο πιο ριζοσπαστικό τμήμα της κοινωνίας, το εκλογικό αποτέλεσμα δεν είναι το χειρότερο δυνατό. Οι Unidas Podemos συνεχίζουν να αποτελούν μια σημαντική πολιτική δύναμη. Οι ριζοσπαστικές δυνάμεις εντός του Podemos συνεχίζουν να συνασπίζονται γύρω από το κόμμα των Αντικαπιταλίστας που αποτελεί την ψυχή της συμμαχίας με την Ενωμένη Αριστερά και που επιμένει σε έναν ριζοσπαστικό και ταυτόχρονα μαζικό λόγο. Οι βουλεύτριες-ες του είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς και συνέβαλαν σημαντικά στο να διατηρήσει το Podemos μια αξιοπρεπή παρουσία στο ισπανικό κοινοβούλιο, παρά τη μείωση των ποσοστών του. 
7. Η συμμαχία των Unidas Podemos βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι και επείγει η χάραξη ενός σχεδίου που θα τη μετατρέπει σε μια ισχυρή αριστερή αντιπολίτευση που υπομονετικά θα ξανακερδίσει την εμπιστοσύνη των ριζοσπαστικών τμημάτων της κοινωνίας. Σε λίγες εβδομάδες (26η Μάη), θα πραγματοποιηθούν οι δημοτικές εκλογές. Σε αυτές τις εκλογές οι δυνάμεις των κινημάτων και της Αριστεράς μπορεί και πρέπει να πολλαπλασιαστούν. Γι’ αυτόν το λόγο οι Unidas Podemos χρειάζεται να κάνουν ό,τι είναι δυνατό για να κερδίσουν το χαμένο έδαφος και να μην επιτρέψουν στο κόμμα των σοσιαλιστών να κατακτήσει ακόμα περισσότερο χώρο. Επιπλέον οι ριζοσπαστικές δυνάμεις εντός του Podemos χρειάζεται να συνεχίσουν τις προσπάθειες δημιουργίας ενός άλλου αριστερού πόλου, που μπορεί να φτάσει ακόμα και σε πιθανή έξοδο από το Μοβ κόμμα, αν συνεχίσουν οι αντιδημοκρατικές κομματικές τακτικές και η μετακίνηση προς το Κέντρο.