Όλα τα ίδια μένουν...;

Έ χοντας ζήσει το αίσχος της Παγανής, εδώ στη Λέσβο, γνωρίζαμε καλά την έννοια των κρατικών εγκλημάτων στο προσφυγικό. Η Μόρια όχι μόνο δεν διέψευσε αυτή την εικόνα, αλλά την είδαμε σε μεγαλύτερη κλίμακα και πιο εξελιγμένη. Έτσι λοιπόν, αν κάποιος που δεν έχει αυτή την άμεση επαφή με το πρόβλημα, μας ρωτήσει αν ανησυχούμε για το μέλλον, με την επερχόμενη νίκη της ΝΔ, αλλά και με τον νέο Περιφερειάρχη που σε συνέντευξή του σε τοπικό μέσο καλοδέχεται τις ψήφους της Χρυσής Αυγής, θα του απαντήσω όπως απάντησα σε μια συντρόφισσα λίγο μετά τον προπηλακισμό μας από έναν «πατριώτη» που ανησυχεί για την ισλαμοποίηση του νησιού: «τίποτα επί της ουσίας δεν θα αλλάξει, μόνο οι “τύποι”». 
Και πώς να αλλάξει βέβαια, όταν πίσω από αυτή την κραυγαλέα παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουμε την καλύτερη επιχείρηση της Ευρώπης; 
Εγκλήματα
Έχουν περάσει αρκετά χρόνια, αφότου σε δημόσια παρουσίαση της έρευνάς μου για τα εγκλήματα στην Παγανή, τα κατέγραφα ως εξής:
• Με ποιο τρόπο η δομή, η λειτουργία και οι συγκεκριμένες πρακτικές που λαμβάνουν χώρα σε κέντρα κράτησης (μεγάλη διάρκεια κράτησης, συνθήκες διαβίωσης, αντιμετώπιση από τους φορείς του επίσημου κοινωνικού ελέγχου, μέθοδοι όπως οι σωματικοί έλεγχοι) προκαλούν βλάβες  (μέχρι και νεκρούς) στους έγκλειστους πληθυσμούς, με ειδική αναφορά στους ασυνόδευτους ανήλικους. 
• Mε ποιο τρόπο μη-κατασταλτικές πολιτικές, ως κομμάτι μιας προνοιακής πολιτικής, προκαλούν προβλήματα αποκλεισμού από υπηρεσίες υγείας, εκπαίδευσης, εργασίας κ.λπ., αποτρέποντας στην ουσία τις εξαγγελίες περί ένταξης/ενσωμάτωσης και στιγματίζοντας αυτούς τους πληθυσμούς ως περιθωριακούς, καθιστώντας τους συνεπώς ευάλωτους στη λειτουργία του επίσημου κοινωνικού ελέγχου. 
• Mε ποιο τρόπο λειτουργεί η αστυνόμευση στα σύνορα και εάν η συνοριακή αστυνόμευση δεν είναι απλά μία απάντηση στη μη ελεγχόμενη κίνηση μεταναστευτικών ομάδων, αλλά μία διαδικασία σε εξέλιξη η οποία αλλάζει το χαρακτήρα των συνόρων, επαναδιατυπώνοντας το χαρακτήρα των εξουσιαστικών δομών πέρα από κατεστημένες και καταγεγραμμένες σε επίσημα νομικά κείμενα διατυπώσεις της εθνικής κυριαρχίας, των διεθνών σχέσεων και των οικουμενικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σε αυτό τον προβληματισμό εντάσσονται και ζητήματα επιτήρησης του σώματος ως μίας ταυτότητας που μπορεί να λειτουργεί ως κλειδί πρόσβασης στην (ή αποκλεισμού από τη) σύγχρονη κοινωνία.
Τίποτα δεν άλλαξε από τότε. Ίσως μόνο οι λέξεις. Σήμερα αποφεύγεται συνήθως από τα επίσημα χείλη η λέξη «λάθρο-». Στις επίσημες πράξεις, όχι. Πόσο μου είχε κάνει εντύπωση, όταν αυτή η δημόσια ανακοίνωση της έρευνας τότε είχε προκαλέσει τον εκνευρισμό «φιλεύσπλαχνης» κυρίας: «Μα τι χαζά λέει ο Γεωργούλας. Υπάρχουν pushbacks;». Από το 2015 η «φιλεύσπλαχνη» κυρία στηρίζει τις MKOποιημένες δράσεις προστασίας των προσφύγων. Ίσως ήταν και μια λύση ανάγκης, όταν το κενό που δημιούργησε ο σύντροφος με την κρατική θέση που είχε έρθει να καλύψει αρχές του 2015, ήταν μεγάλο. Μόλις μας είχε ανακοινώσει ως πολιτική αντιμετώπισης το βαθυστόχαστο «βαστάτε όσο μπορείτε» και «όχι, δεν θα ανοίξουμε τον Έβρο, γιατί θα γίνει γκέτο η Αθήνα». Οι νεκροί στα νερά μας συνεχίζονται μέχρι σήμερα… 
Πολιτική επιλογή
Ίσως και να μην ήταν λύση ανάγκης, αλλά η πραγματική πολιτική που την είδαμε και με το άλλο πρόσωπο, αυτό της κυρίας που φώναζε έξω από το σχολείο σε προσφυγόπουλα: «Διώξτε τους λάθρο, ζήτω η Χρυσή Αυγή». Γιατί αυτή η κυρία μέχρι πριν λίγες μέρες δούλευε στα προγράμματα για τους πρόσφυγες ως έκτακτο προσωπικό, ξέρετε αυτό που το επιλέγει η δημοτική αρχή με το οκέι της κυβέρνησης. Γιατί όχι;
Εξάλλου σε αυτή τη δημοτική αρχή (που ήταν σε αγαστή συνεργασία με την κυβέρνηση) δεν υπήρχε σε θέση ευθύνης αυτός ο κύριος που ζητούσε σε γραπτό λόγο να ρίξουμε τους μετανάστες στη θάλασσα; Σε αυτή την κυβέρνηση δεν ανήκε και ο κύριος που ήταν με τους αγανακτισμένους, όταν κάποιοι από αυτούς έκαναν το πογκρόμ στην Πλατεία Σαπφούς στη Μυτιλήνη;
Αυτή η κυβέρνηση δεν ήταν που ψήφισε το νόμο «Προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας... σχετικά με τις απαιτήσεις για την υποδοχή των αιτούντων για τη διεθνή προστασία» και ειδικά το άρθρο 7 το οποίο στην ουσία επανέφερε το γεωγραφικό αποκλεισμό των προσφύγων από το «παράθυρο», μετά την κατάπτυστη κοινή δήλωση ΕΕ-Τουρκίας; Με τους πρέσβεις των ΗΠΑ και Γερμανίας να παρελαύνουν, επιβλέποντας την τήρηση των συμφωνημένων και τον αρμόδιο για την τήρηση της κοινής δήλωσης να έρχεται στη Λέσβο και να δηλώνει απερίφραστα «εδώ είναι δικός μας χώρος».
Αυτή η κυβέρνηση δεν είναι που υποβίβασε το προσφυγικό, τους πρόσφυγες και τους νησιώτες σε ανταλλάξιμα εμπορεύματα, όταν η αρεστή της, δημοτική αρχή, ζήτησε το κατιτί της (να μπει σε κάποια προγράμματα διαχείρισης προσφυγικού Urban) και η απάντηση ήταν θετική;
Στα επίσημα πρακτικά του δημοτικού συμβουλίου γράφτηκε ότι το Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής υπέδειξε τους φορείς (συγκεκριμένες ΜΚΟ και Πανεπιστήμια), ακόμα και συγκεκριμένο όνομα συναδέλφου Καθηγητή, που θα διεκδικήσουν και θα διαχειριστούν δύο προγράμματα, συνολικού ύψους 11.200.000 ευρώ που προορίζονται για δράσεις ενσωμάτωσης προσφύγων και μεταναστών. Σχετικά αναφέρονται οι εκφράσεις «απαιτήθηκε η άμεση ανάθεση…», «μας προτάθηκε το όνομα του Καθηγητή…», «υπήρξε υπόδειξη για τους φορείς που θα συμμετέχουμε…», «υπήρξε καθοδήγηση από το Υπουργείο…». Και όλα τα παραπάνω είναι πέρα από τα γνωστά που έχουν γραφτεί για τις υπερτιμολογήσεις σε φαγητά, σκηνές, αγορές οικοπέδων κλπ. Το κρατικο-επιχειρηματικό έγκλημα στα καλύτερά του είναι εδώ και κάποιοι συνεχίζουμε να νιώθουμε ντροπή.
Μην ανησυχείτε λοιπόν. Τα πράγματα εξελίσσονται όπως πάντα προς το χειρότερο. Τα ζήσαμε, τα ζούμε, θα τα ζήσουμε. Μέχρι αυτό το κύμα της αλληλεγγύης που σάρωσε τα πάντα πριν λίγα χρόνια να σηκωθεί από το κρεβάτι του πόνου και της ντροπής, που το έβαλε η παρούσα κατάσταση και πετάξει πρόσωπα και πολιτικές εκεί που πραγματικά ανήκουν. Στον αγύριστο.