Μετά την αποτυχία του σοσιαλιστικού κόμματος (PSOE) να σχηματίσει κυβέρνηση συνεργασίας ή να κερδίσει την ψήφο εμπιστοσύνης στη βουλή, η Ισπανία οδηγείται σε εθνικές εκλογές στις 10 Νοεμβρίου.
Φωτογραφία
Ημερ.Δημοσίευσης
Πρόκειται για την τέταρτη αναμέτρηση εθνικών εκλογών μέσα σε τέσσερα χρόνια. Θυμίζουμε ότι οι τελευταίες εκλογές έγιναν στις 28 Απρίλη. Από τότε και για τους τελευταίους πέντε μήνες τα πολιτικά κόμματα βρίσκονταν σε συνεχείς διαπραγματεύσεις για το σχηματισμό κυβέρνησης. Το PSOE επιχείρησε να σύρει τους Ciudadanos (το κόμμα των Πολιτών) σε συνεργασία, το οποίο όμως σε αυτή τη φάση επέλεξε να μη συνεργαστεί, εκτιμώντας ότι υπάρχουν περιθώρια για να κερδίσει περισσότερες ψήφους από τις διαρροές των παραδοσιακών κομμάτων.
Διαπραγματεύσεις
Κατά τη διάρκεια του μεγαλύτερους μέρους των διαπραγματεύσεων, η προσοχή ήταν στραμμένη στις συνομιλίες ανάμεσα στον Πάμπλο Ιγλέσιας, εκπρόσωπο του Unidos Podemos, και του Πέδρο Σάντσες, αρχηγό των Σοσιαλιστών και μελλοντικό πρωθυπουργό. Οι διαπραγματεύσεις ναυάγησαν κυρίως λόγω της αδιαλλαξίας του PSOE, που αρνήθηκε και τις παραμικρές παραχωρήσεις στο κόμμα της Αριστεράς. Η συμμαχία Unidos Podemos έκανε ό,τι ήταν δυνατόν για να συμμετάσχει στην κυβέρνηση (παρά τις αντιδράσεις της βάσης του κόμματος), αλλά οι Σοσιαλιστές έκριναν ότι η συμμετοχή του Podemos στην κυβέρνηση θα δημιουργούσε περισσότερα προβλήματα από όσα θα έλυνε.
Σύμφωνα με τον πολιτικό αναλυτή και ιστορικό στέλεχος των Αντικαπιταλίστας Χάιμε Παστόρ («Viento Sur» 21/9/19), η ισπανική κρίση αποτελεί τμήμα μιας ευρωπαϊκής κρίσης που αγγίζει και άλλα πολιτικά κόμματα που αναδύθηκαν μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Πρόκειται για κρίση που χαρακτηρίζεται από την απώλεια δύναμης των παλιών συστημικών κομμάτων και από την άνοδο νέων πολιτικών σχηματισμών.
Καθεστωτική κρίση
Ο Χάιμε Παστόρ σημειώνει πως βρισκόμαστε ενώπιον μιας παγκόσμιας κρίσης διακυβέρνησης, που τα επόμενα χρόνια μπορεί να βαθύνει. Προσθέτει επίσης πως η σημερινή κρίση καθεστώτος ξεκίνησε με τη στροφή λιτότητας του Θαπατέρο τον Μάιο 2008, συνέχισε τον Ιούλιο του 2010, όταν το Συνταγματικό Δικαστήριο καταδίκασε το νέο σύνταγμα της Καταλονίας, πέρασε από τους κύκλους κινητοποίησης του 15Μ και το κίνημα ανεξαρτησίας της Καταλονίας, έφτασε το 2014 να κλονίσει τη Μοναρχία και να οδηγήσει σε κρίση εκπροσώπησης, που έγινε φανερή στις ευρωεκλογές της ίδιας χρονιάς, και έφτασε μέχρι σήμερα και την αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης.
Οι ευθύνες του Podemos είναι μεγάλες όχι βεβαίως για την αποτυχία να σχηματιστεί κυβέρνηση, αλλά για την αδυναμία του να συμβάλει στην οικοδόμηση ενός πολιτικού κινήματος ικανού να εκλέξει τη δική του κυβέρνηση και να βαθύνει την κρίση προς όφελος των φτωχότερων κοινωνικών στρωμάτων. Στο μεταξύ οι αντιδημοκρατικές πρακτικές εντός του σχηματισμού και η υποτίμηση των κύκλων βάσεων έχουν μετατρέψει το Podemos σε μια ομάδα διαπραγματευτών κυβερνητικών θέσεων. Επιπλέον επέτρεψαν στη δεξιά του πτέρυγα να αναπτυχθεί οργανωτικά και να διεκδικεί ρόλο στην κεντρική πολιτική σκηνή. Θυμίζουμε ότι ο Ινίγο Ερρεχόν έχει σχηματίσει ήδη καινούριο κόμμα με το όνομα Mas Madrid και σκοπεύει να συμμετάσχει στις επερχόμενες εκλογές.
Είναι δύσκολο να εκτιμήσουμε τη συμπεριφορά του εκλογικού σώματος. Οι πρώτες εκτιμήσεις πάντως κάνουν λόγο για αποχή, ειδικά από τα αριστερά, αφού σε αυτόν τον χώρο εντοπίζεται η μεγαλύτερη δυσαρέσκεια. Τα συστημικά κόμματα θα κάνουν κάθε δυνατή προσπάθεια να ανασυγκροτηθούν και να θέσουν ένα τέλος στην παρατεταμένη κρίση. Ετοιμάζεται ήδη αλλαγή του εκλογικού νόμου, που θα ευνοεί τα μεγαλύτερα κόμματα, ώστε να εμποδιστεί ο σχηματισμός πλουραλιστικών κοινοβουλίων. Η πίεση στους Ciudadanos για συμμετοχή σε κυβέρνηση με το PSOE (που φαίνεται να κερδίζει εύκολα και τις εκλογές στις 10 Νοέμβρη) θα αυξηθεί και μπορεί να διερευνηθούν σενάρια κυβέρνησης εθνικής ενότητας, στη βάση μιας συμφωνίας γύρω από το καταλανικό ζήτημα και την αναθεώρηση του συντάγματος. Δεν αποκλείεται το νέο κόμμα του Ερρεχόν να προσφέρει χείρα βοηθείας στο κόμμα των Σοσιαλιστών.
Η Αριστερά
Ο ρόλος της ριζοσπαστικής Αριστεράς θα είναι κρίσιμος. Θα πρέπει να συνδεθεί εκ νέου με τα κοινωνικά κινήματα του φεμινισμού και της οικολογίας και να αξιοποιήσει τη συνεργασία με τις δυνάμεις της Ενωμένης Αριστεράς και άλλων μικρότερων δυνάμεων για να δημιουργήσει νέους πολιτικούς χώρους. Ήδη στην Ανδαλουσία συζητιέται το ενδεχόμενο συμμετοχής στις εκλογές με το ενωτικό σχήμα Adelante Andalucia, που ξεπερνά τις δυνάμεις του Podemos και ελέγχεται από τους Αντικαπιταλίστας. Στη Μαδρίτη αυτές οι δυνατότητες έχουν αρχίσει ήδη να διερευνώνται. Η κρίση είναι ανοιχτή και μπορεί να οδηγήσει είτε σε μια ανασυγκρότηση των παλιών πολιτικών κομμάτων, είτε σε μια πολιτική και κοινωνική ανανέωση ικανή να βαθύνει την κρίση προς όφελος της μεγάλης πλειοψηφίας.