Το προεκλογικό πολιτικό σκηνικό στην Κύπρο

Η Κύπρος μπαίνει στην τελική ευθεία για τις βουλευτικές εκλογές στις 30 Μαΐου  και θεωρούμε πως έχει ιδιαίτερη σημασία να περιγράψουμε το πολιτικό και κοινωνικό τοπίο μέσα στο οποίο καλούνται οι πολίτες να ψηφίσουν. Οι βουλευτικές εκλογές στην Κύπρο καθρεφτίζουν τις κομματικές συμμαχίες του επόμενου διαστήματος και αποτελούν προάγγελο των προεδρικών εκλογών. 
Εξελίξεις στο ΔΗΣΥ
Στο εσωτερικό του κυβερνώντος κόμματος, του Δημοκρατικού Συναγερμού (ΔηΣυ) που είναι ο κύριος εκφραστής των συμφερόντων της ντόπιας αστικής τάξης, έχουν ενεργοποιηθεί τα αντανακλαστικά αυτοσυντήρησης μέσω της τήρησης προσεκτικών μεν, αποστάσεων δε, από τον Πρόεδρο Αναστασιάδη. Ο τελευταίος αντιμετωπίζει ίσως τη δυσκολότερη περίοδο της πολιτικής του διαδρομής: Η αποκάλυψη του Αλ Τζαζίρα για το πάρτι των χρυσών διαβατηρίων επί των ημερών του, το άρθρο του Ανδρέα Παράσχου (ο οποίος την επόμενη της δημοσίευσής του παραιτήθηκε από τη διεύθυνση της «Καθημερινής» Κύπρου) που κάνει λόγο για άμεση εμπλοκή του Προέδρου στο σκάνδαλο των διαβατηρίων, ο χαρακτηρισμός της κυβέρνησης ως «συμμορία» στο νεοεκδοθέν βιβλίο του Μακάριου Δρουσιώτη (άλλοτε στενού συνεργάτη του προέδρου) και οι προτροπές του Αρχιεπίσκοπου να «κλέβουν λιγότερο», έχουν εκθέσει ανεπανόρθωτα την κυβέρνηση σε πλατιά κομμάτια της κοινωνίας, τόσο αριστερά όσο και δεξιά. Μέσα σε αυτά έρχεται και η διακριτή στάση που εξέφρασε το ίδιο του το κόμμα για την βίαιη καταστολή της διαδήλωσης στις 13 Φλεβάρη. Το καθοριστικό και πιο πρόσφατο χτύπημα ήρθε πριν από λίγες μέρες όταν ο επικεφαλής του ΔηΣυ, Αβέρωφ Νεοφύτου, εξέφρασε σαφώς διαφοροποιημένη γραμμή στο κυπριακό. 
Αξίζει εδώ να σημειωθεί πως το σκηνικό της σήψης και διαφθοράς έχει στηθεί στo ευρύτερο φόντο των επικίνδυνων εξελίξεων που δρομολόγησε ο Αναστασιάδης με τις επιλογές του στις διαπραγματεύσεις. Ξέρουμε πως ο κύριος λόγος για το ναυάγιο των συνομιλιών στο Κραν Μοντανά ήταν η μαξιμαλιστική στάση Αναστασιάδη-Κοτζιά που οδήγησε τις συνομιλίες σε αδιέξοδο και διευκόλυνε τη σκλήρυνση της στάσης της τουρκοκυπριακής κοινότητας και της Τουρκίας. Σίγουρα δεν ήταν ο μόνος λόγος που καθόρισε τις κινήσεις της Τουρκίας στις συνομιλίες, αλλά έπαιξε καθοριστικό ρόλο τη δεδομένη στιγμή. Με ποιο τρόπο λοιπόν ο Νεοφύτου κριτικάρει και ανατρέπει την τακτική του προέδρου; Δηλώνοντας στα ΜΜΕ πως η ελληνοκυπριακή πλευρά μπορεί και πρέπει «να δώσει» πολιτική ισότητα στους Τουρκοκύπριους, και πως αυτό είναι μονόδρομος για να μπορέσουν να βγουν από το αδιέξοδο. Εν όψει της πενταμερούς συνάντησης που είναι προγραμματισμένη στα τέλη Απρίλη, ο Νεοφύτου ουσιαστικά προετοιμάζει το έδαφος για τις αναγκαίες παραχωρήσεις της ελληνοκυπριακής πλευράς, καθώς δεν υπάρχει περίπτωση να αρθεί το αδιέξοδο αν επαναληφθεί η τακτική Αναστασιάδη-Κοτζιά. 
Φαίνεται πως σε αυτή τη φάση οι πιέσεις από το εξωτερικό και το εσωτερικό ωθούν τον Νεοφύτου να πάρει πρωτοβουλίες και να προσεγγίσει το ΑΚΕΛ, το μόνο κοινοβουλευτικό κόμμα που στηρίζει σταθερά την προοπτική των συνομιλιών τα τελευταία 15 χρόνια. Στο εσωτερικό του ΔηΣυ, οι πιέσεις από το κομμάτι της αστικής τάξης που βλέπει τα συμφέροντά της να εξυπηρετούνται καλύτερα μέσα από τη λύση αυξάνονται. Σε ένα καθεστώς οικονομικής αστάθειας και αβεβαιότητας είναι πιθανόν πολλοί από εκείνους που δεν ήθελαν λύση στην προηγούμενη περίοδο τώρα να βλέπουν πως σε ένα νέο, ασφαλέστερο πεδίο με λυμένο κυπριακό μπορεί να σωθούν από την οικονομική καταστροφή. Είναι σίγουρο δε πως μετά το τέλος την πανδημίας τα πλήγματα θα είναι τόσο σοβαρά που μπορεί να μην φτάνουν οι επιθέσεις στους εργαζόμενους για να τους βγάλουν ξανά στην επιφάνεια. 
Η αντιπολίτευση
Τι γίνεται, όμως, με τις υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις; Εδώ το τοπίο είναι αρκετά θολό ακόμη. Πέρα από τους οικολόγους, ένα κεντρώο κόμμα που διατηρεί δεξιά γραμμή στο κυπριακό, που ως ένα βαθμό καταφέρνει να εμφανίζει μια δυναμική, τα υπόλοιπα κόμματα κινούνται με γνώμονα τη συντήρηση δυνάμεων. Τρανταχτό παράδειγμα είναι το ΑΚΕΛ. Κινείται μουδιασμένα και ακροβατεί στα όρια της σοσιαλδημοκρατίας. Έχει μεγάλο μερίδιο ευθύνης καθώς το προηγούμενο διάστημα είχε αφήσει ελεύθερο πεδίο κινήσεων στη δεξιά και δεν έκανε πραγματική αντιπολίτευση σε κανένα κεντρικό πεδίο αντιπαράθεσης κάνοντας συστημικές επιλογές που απογοητεύουν ακόμα και φανατικούς υποστηρικτές του. Πρόσφατο παράδειγμα είναι η πρώτη πορεία του «Ως Δαμέ» στις 13/2 όπου το ΑΚΕΛ έδειξε φοβικά αντανακλαστικά, μη στηρίζοντας τη διαδήλωση.
Κίνημα
Τι είναι, όμως, τελικά αυτό που δείχνει ένα  «φωτεινό μονοπάτι» μετά από όσα έχουμε περιγράψει παραπάνω; Είναι η αντίδραση μιας κοινωνίας -που μέχρι την 20η του Φλεβάρη όταν χιλιάδες άνθρωποι κατέβηκαν στο δρόμο στη δεύτερη πορεία του «Ως Δαμέ»- φάνταζε μακρινή ουτοπία. Μια εξέλιξη που έβαλε στο κέντρο της συζήτησης τα αιτήματα των διαδηλωτών, αιτήματα που μέχρι εκείνη τη στιγμή κανένας δεν έθετε και ανάγκασε κόμματα -όπως το ΑΚΕΛ- να  εκδηλώσουν τη στήριξή τους. Έβαλε για πρώτη φορά την κυβέρνηση μπροστά στις κραυγαλέες αντιφάσεις των μέτρων της πανδημίας με την ομάδα των επιδημιολόγων να δηλώνει ούτε λίγο ούτε πολύ πως δεν γίνεται να καταστέλλεις τις διαδηλώσεις και να έχεις ανοιχτά τα malls και τις εκκλησίες. Μαζί με τη συζήτηση για την καταστολή άνοιξε μια σειρά από θέματα που είχαν χαθεί από το προσκήνιο: την ανάγκη ενίσχυσης του κράτους πρόνοιας, την αντιμετώπιση της διαφθοράς αλλά και την ανάγκη κοινής δράσης με τους Τουρκοκύπριους για την επανένωση της Κύπρου.
Είναι εντυπωσιακό πως αυτή η κίνηση του κόσμου ξαφνιάζει με θετικό τρόπο ακόμα και τους πιο αισιόδοξους. Το ερώτημα που τίθεται, όμως, αυτόματα είναι αν και πως αυτή η «κινηματική παλίρροια» μπορεί να συγκροτηθεί καθορίζοντας όχι μόνο περιστασιακά αλλα σε τακτική βάση την πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα. Η απάντηση είναι πως μπορεί! Αρκεί οι δυνάμεις που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του να συνεργαστούν προτάσσοντας τα κεντρικά τους αιτήματα και αποδεικνύοντάς το στη δράση. Αυτές οι δυνάμεις προέρχονται από το χώρο της αριστεράς και της αυτονομίας, είναι οι ομάδες, οι οργανώσεις, οι άνθρωποι που διαχρονικά δείχνουν τη μεγαλύτερη συνέπεια μπροστά στα δύσκολα ζητήματα της κυπριακής κοινωνίας, από το κυπριακό και το μεταναστευτικό μέχρι την ταξική και αντιφασιστική πάλη. Ήρθε η ώρα  οι δυνάμεις αυτές να αρπάξουν την ευκαιρία και να δείξουν πως το κίνημα «Ως Δαμέ» δεν είναι μια αναλαμπή, αλλά η αρχή για κάτι πολύ μεγαλύτερο.

Κίνημα «Ως Δαμέ!»: Μέρες παράξενες, θαυμάσιες μέρες

Διευρυμένη εκδοχή του άρθρου: https://rproject.gr/article/kypros-kai-kinima-os-dame-meres-paraxenes-t…

Στις 20 Φλεβάρη πραγματοποιήθηκε στη Λευκωσία μια από τις μεγαλύτερες -αν όχι η μεγαλύτερη- διαδήλωση των τελευταίων δεκαετιών στο νησί. Μια πορεία στην οποία συμμετείχαν περίπου 10 χιλιάδες άνθρωποι. Τεράστιο νούμερο, αν αναλογιστεί κανείς πως πρόκειται για μια πόλη των 300.000, τα διατάγματα απαγόρευσης των συναθροίσεων παραμένουν σε ισχύ και πως οι τελευταίες διαδηλώσεις, ακόμα και προ πανδημίας θεωρούνταν πετυχημένες όταν ξεπερνούσαν τα 600 άτομα. 
Η αρχή έγινε πέρυσι στις αρχές Ιουνίου, μετά το πρώτο σοκ εγκλεισμού που υπέστη η κυπριακή κοινωνία μαζί με όλο σχεδόν τον πλανήτη λόγω της πανδημίας και των απανωτών   lock down. Ήταν από τις πρώτες μέρες που επιτράπηκε η μετακίνηση με λιγότερους περιορισμούς και αυτό έγινε αφορμή για ένα κάλεσμα στον κόσμο να διαμαρτυρηθεί για τις συνθήκες κράτησης στο «κέντρο υποδοχής» αιτητών ασύλου στην Πουρνάρα. Το εγχείρημα ήταν πετυχημένο και στις δύο πόλεις που έγινε. 
Οργανώσεις του αντιεξουσιαστικού χώρου και της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς  κάλεσαν σε εκδήλωση διαμαρτυρίας ενάντια στη διαφθορά, στο φασισμό και την καταστολή και ζήτησαν την παραίτηση της κυβέρνησης. Αυτό το κάλεσμα στις 13 Φλεβάρη ήταν η αρχή για όσα ακολούθησαν την επόμενη εβδομάδα με την κορύφωση στις 20 του ίδιου μήνα. Εκείνο το απόγευμα στις 13 Φλεβάρη συγκεντρώθηκαν περίπου 500 άτομα για να διαμαρτυρηθούν ειρηνικά. Όμως απέναντί τους βρήκαν πρωτοφανείς για τα κυπριακά δεδομένα δυνάμεις καταστολής. Η κυβέρνηση με πρόσχημα τα υγειονομικά μέτρα ήθελε πάση θυσία να διαλύσει τη συγκέντρωση και να τσακίσει το πιο προωθημένο κομμάτι της κοινωνίας που όχι απλώς δεν είναι ψηφοφόροι της αλλά που για πρώτη φορά τα αιτήματά της έφερναν τη κυβέρνηση σε δύσκολη θέση. Κάπως έτσι ξυπνήσαν τα ακροδεξιά αντανακλαστικά: με πρωτόγνωρη αγριότητα χτυπήσαν και συνέλαβαν διαδηλωτές χωρίς αφορμή και ως επιστέγασμα της βαναυσότητας δοκίμασαν πάνω σε παιδιά που χόρευαν στο δρόμο το νέο απόκτημα τους, το «αντιοχλαγωγικό όχημα ΑΙΑΝΤΑΣ» μια αύρα με κανόνι νερού. Το αποτέλεσμα ήταν 11 συλλήψεις και 15 τραυματισμοί μεταξύ των οποίων της Αναστασίας που η απευθείας ριπή του κανονιού στα μάτια της στοίχησε ένα χειρουργείο και μερική απώλεια όρασης.
Ακολούθησε μια χωρίς προηγούμενο κατακραυγή για την αστυνομική βία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που επηρέασε ακόμα και τα συστημικά ΜΜΕ και ανάγκασε σχεδόν όλα πολιτικά κόμματα -ακόμα και το ΔΗΣΥ του Αναστασιάδη- να καταδικάσουν τα γεγονότα. 
Η κυβέρνηση και τα δεξιά ΜΜΕ όχι απλώς δεν κατάφεραν να επιβάλλουν τη δική τους ατζέντα αλλά αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν μπροστά στην κατακραυγή. Έτσι είδαμε σύσσωμη την ομάδα επιδημιολόγων να αδειάζει την κυβέρνηση υποστηρίζοντας δημόσια πως οι συναθροίσεις σε ανοιχτούς χώρους δεν αποτελούν κίνδυνο για τη δημόσια υγεία (σε αντίθεση με τα malls που παραμένουν ανοιχτά) και νομικούς να αμφισβητούν ανοιχτά την συνταγματικότητα των διαταγμάτων. Η κυβέρνηση βρέθηκε με την πλάτη στον τοίχο, το ΑΚΕΛ αναγκάστηκε να πάρει θέση και το συντονιστικό του κινήματος «Ως Δαμέ», (που σημαίνει ως εδώ) ξανακάλεσε σε διαδήλωση για τις 20 Φλεβάρη. Στον δρόμο λοιπόν να νικήσουμε τον τρόμο.
Έτσι έγινε μία από τις μαζικότερες και πιο εντυπωσιακές διαδηλώσεις που έχει δει το νησί με συνθήματα υπέρ των εργαζόμενων και των μεταναστών, της ειρήνης και την επανένωσης του νησιού και κατά της διαφθοράς, του εθνικισμού, της καταστολής και του θρησκευτικού κατεστημένου. Άμεσο αίτημα ήταν και πάλι η παραίτηση της κυβέρνησης και μέτρα για την πανδημία που θα ανακουφίσουν τις ευάλωτες ομάδες και όχι μόνο. Ήταν μια διαδήλωση υποδειγματική, με περιφρούρηση,  χρήση μασκών τήρηση των αποστάσεων και τρομερό παλμό. Νίκη όπως και να το δεις. Νίκη που ξάφνιασε ακόμα και τον πιο αισιόδοξο από εμάς και μάλιστα μια νίκη που χρεώνεται στους «άπλυτους και στις άπλυτες» μιας κοινωνίας που το ίδιο της το πολιτικό σύστημα ζέχνει. Μια νίκη για αυτούς που επέμεναν να κατεβαίνουν στο δρόμο ακόμα και όταν ήταν πενήντα ή εκατό.  Για τα δικαιώματα των εργαζόμενων, των γυναικών, των ΛΟΑΤΚΙ και των μεταναστών γιατί αυτό πιστεύουν πως πρέπει να κάνουν για να αλλάξει η κοινωνία. Είναι όμως κυρίως μια νίκη της κυπριακής κοινωνίας που έδειξε τελικά πως έχει αντανακλαστικά και πως όταν το θελήσει μπορεί με μια σπρωξιά να τους στείλει στα αζήτητα της ιστορίας. Είναι από τις μέρες τις παράξενες που σου δίνουν καύσιμα για άλλα τόσα χρόνια προσπάθειας και δουλειάς μέχρι την τελική νίκη.