Ο «Απεργιακός Οκτώβρης» και η «Μεγάλη Παραίτηση» στις ΗΠΑ

O όρος «Striktober» (συγχώνευση της λέξης «απεργία» και «Οκτώβρης») έκανε το γύρο των αμερικανικών ΜΜΕ τις περασμένες εβδομάδες. 
Στη διάρκεια του Οκτώβρη καταγράφηκαν 39 απεργίες στις οποίες συμμετείχαν 25-30 χιλιάδες εργαζόμενοι. Ήταν ο πιο απεργιακός μήνας του 2021, που σηματοδοτούσε μια σημαντική αύξηση της εργατικής δράσης γενικότερα μετά το ξέσπασμα της πανδημίας 19 μήνες πριν.
Ο πιο σημαντικός αγώνας λόγω μεγέθους της εργατικής δύναμης είναι αυτός των 10.000 απεργών στην John Deere (βλ. κάτω). Ο άλλος μαζικός χώρος που δημιουργούσε δυναμική «απεργιακού κύματος» ήταν το Χόλιγουντ, όπου 60.000 μέλη του συνδικάτου IATSE είχαν εξουσιοδοτήσει την ηγεσία του σωματείου για απεργιακή δράση. Μια συμφωνία της τελευταίας στιγμής απέτρεψε την απεργία -προς το παρόν, καθώς η έγκρισή της από τη βάση παραμένει αμφίβολη. 
Όπως προκύπτει από τους αριθμούς, ο υπόλοιπος απεργιακός Οκτώβρης αφορά πολλές, διάσπαρτες, «μικρές» απεργίες (αλλού μερικών δεκάδων, αλλού μερικών εκατοντάδων εργαζομένων). Η κινητικότητα του περασμένου Οκτώβρη έσπασε τον «πάγο» των τελευταίων 20 μηνών και έφερε τους «απεργιακούς ρυθμούς» πιο κοντά (αναλογικά) στα επίπεδα του 2018, όταν είχε καταγραφεί μια αξιοσημείωτη αύξηση της απεργιακής δράσης (τότε κυρίως σε εκπαιδευτικούς και υγειονομικούς). 
Εκτιμώντας τις προοπτικές του εργατικού κινήματος στις ΗΠΑ, πρέπει κανείς να παίρνει πάντοτε υπόψη ότι βγαίνει από 30 χρόνια «μονομερούς ταξικού πολέμου» από πλευράς εργοδοτών. Με τη βοήθεια του «απεργιακού Οκτώβρη», το 2021 σκαρφάλωσε σε 12 απεργίες όπου συμμετείχαν πάνω από 1.000 εργαζόμενοι. Το «απεργιακό υψηλό» του 2018, είχε 20 τέτοιεςαπεργίες. Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος της ήττας από την οποία σήμερα γίνονται τα πρώτα βήματα ανάκαμψης, το 1981, έτος έναρξης της ριγκανικής επίθεσης (με την απόλυση των 13.000 απεργών ελεγκτών εναέριας κυκλοφορίας) είχαν γίνει 125 τέτοιες απεργίες. 
Γιατί όμως οι πρόσφατες απεργίες προκάλεσαν τόσο έντονο θόρυβο και την προσοχή των μεγάλων και mainstream αμερικανικών ΜΜΕ; Ένας λόγος αφορά την «μεγάλη εικόνα» στην οποία αναφερθήκαμε. Η σύγκριση με το παρελθόν δεν οδηγεί μόνο στην «απαισιόδοξη» διαπίστωση ότι το εργατικό κίνημα απέχει πολύ από μια κατάσταση αντεπίθεσης. Βοηθά να εκτιμήσει κανείς πολύ βαθύτερα την «αισιόδοξη» σημασία που έχουν και οι μικρότερες απεργιακές μάχες που επιχειρούν να αμφισβητήσουν τον καταθλιπτικό συσχετισμό δύναμης που είχε παγιωθεί επί δεκαετίες. 
Ένας δεύτερος λόγος αφορά την χρονική πυκνότητα των διάσπαρτων απεργιών. Ένας αντίστοιχος αριθμός απεργιών και απεργών, απλωμένος μέσα στο χρόνο θα μπορούσε να θεωρηθεί ως και «ρουτίνα». Αλλά η ταυτόχρονη κινητοποίηση εργαζομένων και στην Kellogs και σε κάποια νοσοκομεία της Kaizer, και σε μια μονάδα της Volvo και στη μονάδα παρασκευής τορτίγιας στο Σικάγο El Milagro, έχει οδηγήσει αξιωματούχους και αναλυτές στην παραδοχή ότι «η απεργία είναι πράγμα μεταδοτικό». 
Το πιο σημαντικό ωστόσο είναι η χρονική συγκυρία και το υπόβαθρο στο οποίο εξελίσσονται αυτές οι απεργίες. Ένας δεύτερος όρος έχει μπει στη δημόσια συζήτηση στις ΗΠΑ: «Η Μεγάλη Παραίτηση». Από την περασμένη άνοιξη και μετά, κατά μέσο όρο 4 εκατομμύρια εργαζόμενοι παραιτούνται από τις δουλειές τους. Τον Αύγουστο καταγράφηκε ιστορικό ρεκόρ παραιτήσεων από όταν ξεκίνησε το κράτος να καταγράφει τους αριθμούς. Οι πιο διορατικοί αναλυτές φροντίζουν -σωστά- να εξετάζουν τα δύο φαινόμενα (απεργίες και παραιτήσεις) από κοινού.
Η «Μεγάλη Παραίτηση» αφορά ένα άθροισμα παραγόντων, με κοινό παράγοντα την πανδημία. 
Ένα τμήμα αφορά την ακραία εξάντληση (burn-out), ιδιαίτερα στους κλάδους των «αναγκαίων εργαζομένων». Άνθρωποι που συνέχισαν να εργάζονται επί lockdown, διακινδυνεύοντας να κολλήσουν τον ιό και πιεζόμενοι να ανταποκριθούν σε ακόμα μεγαλύτερη ένταση εργασίας, που θεωρήθηκαν «αναγκαίοι» αλλά δεν είδαν τις συνθήκες ή τις απολαβές τους να βελτιώνονται. 
Για ένα άλλο τμήμα (που είχε τη δυνατότητα τηλεργασίας ή είχε βρεθεί σε αναστολή), αφορά την απουσία μέτρων προστασίας στους χώρους δουλειάς, αλλά και τη γενικότερη αποστροφή στις εργασιακές συνθήκες. Πολλοί εργαζόμενοι κι εργαζόμενες προτίμησαν να παραιτηθούν όταν οι εργοδότες ζήτησαν «επιστροφή στο χώρο δουλειάς». 
Παράλληλα, υπήρξε ένας επιπλέον παράγοντας των lockdown. Οι κρατικές επιδοτήσεις στις αναστολές και η αύξηση των επιδομάτων ανεργίας, σήμαιναν ότι εκατομμύρια εργαζόμενοι κι εργαζόμενες απέκτησαν για πρώτη φορά στη ζωή τους… άδεια μετ’ αποδοχών. «Γεύτηκαν» ένα δικαίωμα, του οποίου η πλήρης απουσία στις ΗΠΑ είναι εμβληματική της γενικότερης απουσίας δικαιωμάτων που κάνουν τον εργασιακό βίο στοιχειωδώς ανεκτό. Μια άλλη «αποκάλυψη» των αδικιών που προκάλεσε το lockdown αφορά το ύψος των απολαβών. Τα ελάχιστα κρατικά επιδόματα που δέχτηκαν οι άνθρωποι για να κάθονται, για πολλούς ήταν υψηλότερα από τον μισθό που έβγαζαν από τη δουλειά τους! 
Προς το παρόν, η μαζική αγανάκτηση απέναντι στο άθλιο εργασιακό τοπίο παίρνει την ατομική μορφή της κραυγής «παραιτούμαι!». Ωστόσο αυτή η κατάσταση πνευμάτων τροφοδοτεί και την απεργιακή κινητικότητα και δημιουργεί τη βάση για μια πιθανή γενίκευσή της.   Όπως γράφει ο Νταν Λα Μποτζ, «Οι εργαζόμενοι παραιτούνται επειδή θέλουν να είναι πιο χαρούμενοι στη δουλειά τους. Ίσως τίποτε δεν είναι πιο ριζοσπαστικό από αυτή την επιθυμία, αν αυτή μετασχηματιστεί σε πιο συνειδητή και πιο συλλογική μαζική δράση». 
Το φετινό φθινόπωρο έχει διαμορφώσει ένα ευνοϊκό «φεγγάρι» για την προσπάθεια να διαπραγματευτεί την εργατική της δύναμη. Η επανεκκίνηση της οικονομίας έχει οδηγήσει σε μείωση της ανεργίας στο  4,8%, ενώ οι επιδοτήσεις του lockdown παρέμεναν μέχρι πρότινος ενεργές ή/και είχαν δημιουργήσει ένα μικρό οικονομικό «μαξιλάρι» που διευκόλυνε όσους/ες επιλέγουν είτε «να τα βροντήξουν» αναζητώντας καλύτερη δουλειά, είτε δε φοβούνται να απεργήσουν για να διεκδικήσουν βελτίωση της δουλειάς τους. 
Παράλληλα, η σχετική αύξηση της ζήτησης έχει συμπέσει με μια σοβαρή κρίση προσφοράς (το λεγόμενο «bottleneck», το «στόμιο του μπουκαλιού» που περιγράφει «συμφόρηση» στη ροή) -και κάθε απεργιακό «πάγωμα» της παραγωγής κοστίζει πολύ περισσότερο στην τσέπη του εργοδότη αλλά και άλλων εργοδοτών καθ’ όλη τη διαδρομή της «αλυσίδας». Είναι ενδεικτικό ότι τον Αύγουστο το μέσο ωρομίσθιο είχε φτάσει στα 31 δολάρια, αύξηση 4,3% σε σχέση με πέρσι και ιστορικό υψηλό, καθώς οι εργοδότες (που αρνούνταν κάθε αύξηση επί 25 χρόνια) προσπαθούν να προσελκύσουν εργαζόμενους. Ένα ισχυρό και μαχητικό συνδικαλιστικό κίνημα, θα μπορούσε να πετύχει πολύ περισσότερα σε μια τέτοια συγκυρία. 
Αυτό το «καλό φεγγάρι» δεν ξέρουμε αν και πόσο θα κρατήσει. Ήδη τερματίζονται οι επιδοτήσεις της πανδημίας και της περιόδου lockdown. Η «αντοχή» άλλων στοιχείων, όπως αυτών στις συνειδήσεις και τις απαιτήσεις των εργαζομένων (που αντανακλώνται και στην ιστορικά υψηλή δημοφιλία των συνδικάτων σε όλες τις σχετικές έρευνες), μένει να φανεί. Σε αυτό θα είναι κρίσιμο να μπουν σε κίνηση κάποιοι μαζικοί κλάδοι μεγάλης ορατότητας -και να νικήσουν!- για να μπορέσει συνολικό το εργατικό κίνημα στις ΗΠΑ να κάνει ένα πραγματικό βήμα εμπρός. 

John Deere: Το εργατικό κίνημα στέλνει τα μεγάλα τάγματα στη μάχη

Του Adam Shils*
Μετάφραση: Έφη Μάνθου

Η απεργία στον κολοσσό παραγωγής αγροτικού εξοπλισμού John Deere, είναι με διαφορά η μεγαλύτερη από όλες τις απεργίες που έχουν ξεσπάσει στις ΗΠΑ αυτή την περίοδο. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη απεργία στις ΗΠΑ μετά την απεργία των δασκάλων στο Σικάγο το 2019, καθώς και για τη μεγαλύτερη στον ιδιωτικό τομέα μετά την μεγάλη απεργία στην General Motors το φθινόπωρο του ίδιου έτους. Είναι σημαντικό, λοιπόν, να παρακολουθήσουμε προσεκτικά την απεργία αυτή. 
Το 1997 είναι η χρονιά από την οποία οφείλουμε να αρχίσουμε να εξετάζουμε τις σχέσεις μεταξύ εργαζομένων και εργοδοσίας στην εταιρεία. Οι εργαζόμενοι που προσλήφθηκαν μετά το 1997 παίρνουν χαμηλότερες συντάξεις, οι οικονομικές παροχές στο συνταξιοδοτικό τους πρόγραμμα είναι λιγότερες. Αυτό το σύστημα εργαζομένων 2 ταχυτήτων [Στμ. με 2 διαφορετικές συμβάσεις] έχει προκαλέσει μεγάλη αγανάκτηση στους εργαζόμενους. Η εργοδοσία έριξε λάδι στη φωτιά κατά τη διάρκεια του τελευταίου γύρου διαπραγματεύσεων με το να προτείνει τη δημιουργία και μιας τρίτης ταχύτητας εργαζομένων, καταργώντας τις παραδοσιακές συνταξιοδοτικές παροχές για όλους τους εργάτες που θα προσληφθούν από το Νοέμβριο του 2021 και μετά. Η πρόταση αυτή ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για πολλούς εργαζόμενους και είναι η βασική αιτία για την τρέχουσα απεργία. Οι εργάτες ελπίζανε ότι η νέα σύμβαση θα καταργούσε τις δύο διαφορετικές ταχύτητες, όχι ότι θα δημιουργούσε και τρίτη.
Το αίσθημα της διχόνοιας και της πίεσης στο χώρο δουλειάς έχει χειροτερεύσει από το γελοία επονομαζόμενο Σχέδιο Συνεχούς Βελτίωσης Μισθού (Continuous Improvement Pay Plan). Αυτό το σχέδιο δίνει στους εργαζόμενους ένα χαμηλό βασικό μισθό, ενώ το υπόλοιπο της πληρωμής τους εξαρτάται από ένα περίπλοκο πακέτο δεικτών παραγωγικότητας. Κάθε ομάδα εργασίας ελέγχεται ανά 26 εβδομάδες για το αν η απόδοσή της φτάνει το όριο του 2% αύξησης της παραγωγικότητας που απαιτείται για να διατηρήσουν τα επίπεδα των μισθών τους. 
Η εργοδοσία έχει προτείνει τη σταδιακή μισθολογική αύξηση κατά 11 ως 12% μέσα σε χρονικό διάστημα που θα ξεπερνάει τα 6 χρόνια. Η αύξηση αυτή είναι χαμηλότερη από τον σημερινό ρυθμό αύξησης του πληθωρισμού. Στην πραγματικότητα, οι εργαζόμενοι, αποδεχόμενοι αυτή την πρόταση θα έχουν μείωση των πραγματικών μισθών τους.
Η κατάσταση στη John Deere βρίσκεται σε αναβρασμό εδώ και αρκετό καιρό. Δύο εξωγενείς παράγοντες συμπληρώνουν την εικόνα. Ο πρώτος είναι η οικονομία. Η ανεργία έχει μειωθεί σε 4,8% τους τελευταίους μήνες. Μέσα στον Αύγουστο 4,3 εκατομμύρια εργαζόμενοι παραιτήθηκαν οικειοθελώς από τη δουλειά τους. Τα νούμερα αυτά δείχνουν ότι ο φόβος της αναστολής εργασίας ή της απόλυσης έχει, ως ένα βαθμό, μειωθεί. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα εργαζόμενους οι οποίοι δε φοβούνται τόσο την εργοδοσία και είναι πιο πρόθυμοι να απεργήσουν.
Η βιομηχανία παραγωγής αγροτικού εξοπλισμού έχει ωφεληθεί από την πρόσφατη αύξηση στις τιμές των αγροτικών προϊόντων. Οι αγρότες είχαν την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν νέα αγροτικά εργαλεία. Υπάρχει μια σαφής ζήτηση για ανταλλακτικά. Όλα αυτά ενισχύουν τη θέση του σωματείου.
Ο δεύτερος εξωγενής παράγοντας είναι η κρίση στο εσωτερικό του Συνδικάτου Εργαζομένων στην κατασκευή και τον χειρισμό μηχανημάτων, αεροδιαστημικών, αγροτικών και αυτοκινήτων [πιο γνωστό ως United Auto Workers, UAW]. Ένα επεκτεινόμενο σκάνδαλο διαφθοράς έχει οδηγήσει στην καταδίκη 15 ηγετών του Συνδικάτου. Η αξιοπιστία της συνδικαλιστικής ηγεσίας έχει χαθεί σε μεγάλο βαθμό. Οι προτάσεις της για επικύρωση των συμβάσεων δε γίνονται απαραίτητα δεκτές. Για παράδειγμα οι εργάτες στα φορτηγά Volvo στη Βιρτζίνια απέρριψαν πρόσφατα τις προτεινόμενες συμβάσεις, τρεις φορές συνεχόμενα.
Αυτές λοιπόν, είναι οι συνθήκες μέσα στις οποίες οργανώθηκε αυτή η απεργία. Στις 10 Οκτώβρη, τα μέλη του UAW καταψήφισαν την επικύρωση μιας προκαταρκτικής συμφωνίας σε ποσοστό 90%. Αυτό έθεσε τα γρανάζια σε κίνηση. Την Πέμπτη 14 Οκτώβρη, 10.100 εργαζόμενοι στην εταιρεία John Deere ξεκίνησαν απεργία. Εργάτες απεργούν σε 5 εργοστάσια στην Άιοβα, σε 2 πόλεις στο Ιλινόις και σε μικρές αποθήκες στο Κολοράντο και την Τζόρτζια.  
Η εργοδοσία της John Deere έχει ετοιμάσει ένα απεργοσπαστικό σχέδιο. Ο στόχος του είναι η συνέχιση της παραγωγής με υπαλλήλους εκτός σωματείου. Οι πρώτες αναφορές δείχνουν ότι πρόκειται περισσότερο για μια επικοινωνιακή μπλόφα από μεριάς της εταιρείας παρά για μια σοβαρή προσπάθεια να λειτουργήσουν τα εργοστάσια. Υπάρχουν μαζικές και μαχητικές απεργιακές φρουρές έξω από όλα τα εργοστάσια. Η στήριξη της απεργίας από τις τοπικές κοινότητες είναι ισχυρή. Υπάρχει μεγάλη κάλυψη από τα ΜΜΕ. Το ηθικό δείχνει υψηλό. Αυτά τα γεγονότα είναι το υπόβαθρο της επανέναρξης των συζητήσεων μεταξύ σωματείου και διοίκησης τη Δευτέρα 18 Οκτωβρίου.
Η απεργία αυτή θα επηρεάσει τις εξελίξεις σε αρκετά πεδία. Θα συμπέσει και θα αλληλεπιδράσει με την ήδη εξελισσόμενη κρίση προσφοράς [με την δραματική επιβράδυνση στις εφοδιαστικές αλυσίδες]. Πιο συγκεκριμένα, βρισκόμαστε στην εποχή του θερισμού και της συγκομιδής οπότε έχει κορυφωθεί η ζήτηση για ανταλλακτικά. Έχουν ήδη υπάρξει επαναλαμβανόμενες διακοπές λειτουργίας σε μικρότερες εταιρείες που προμηθεύουν την John Deere.
Το σκάνδαλο διαφθοράς στο εσωτερικό του UAW οδήγησε σε ένα Διάταγμα Συναίνεσης με το οποίο καλούνται τα μέλη του UAW σε δημοψήφισμα για να αποφασίσουν αν ο πρόεδρος και τα υπόλοιπα 11 μέλη της Εκτελεστικής Επιτροπής θα εκλέγονται από τη βάση ή από τους αντιπροσώπους του συνεδρίου. Η περίοδος της ψηφοφορίας έχει μόλις αρχίσει. Τα ψηφοδέλτια ταχυδρομήθηκαν στα μέλη στις 19 Οκτώβρη και η ημερομηνία λήξης του δημοψηφίσματος είναι η 29 Νοέμβρη. Η συνέλευση βάσης Unite All Workers for Democracy (Εργάτες Ενωθείτε Όλοι για Δημοκρατία) οργανώνει μια εντατική εκστρατεία υπέρ της εκλογής των αξιωματούχων του συνδικάτου απευθείας από τη βάση. Μια τόσο μεγάλου βεληνεκούς απεργία από μέλη του Συνδικάτου, όπως είναι αυτή στη John Deere, είναι σίγουρο ότι θα έχει αντίκτυπο και στο δημοψήφισμα.
Καταλήγοντας, υπάρχει ένα σημαντικό σημείο που πρέπει να τονίσουμε για τη συγκεκριμένη απεργία. Οι εργαζόμενοι δεν παλεύουν μόνο για τους εαυτούς τους. Δεν προσπαθούν μονάχα να δώσουν ένα τέλος στη χαμηλότερη ιατροφαρμακευτική κάλυψη και συνταξιοδοτική ασφάλιση για τους εργαζόμενους που προσλήφθηκαν μετά το 1997. Αγωνίζονται για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων αυτών που δεν έχουν προσληφθεί ακόμη, των δικαιωμάτων των μελλοντικών γενιών. Οι εργάτες στη John Deere παλεύουν για ανθρώπους που δεν τους ξέρουν καν. Αυτοί οι εργάτες βιώνουν την αναταραχή μιας απεργίας και την απώλεια των εισοδημάτων τους στη διάρκειά της, για το καλό άλλων εργαζομένων. Αυτό επιβεβαιώνει την πεποίθησή μας ότι το εργατικό κίνημα είναι ο κληρονόμος όλων των καλύτερων χαρακτηριστικών της ανθρώπινης ύπαρξης.

* Πρώτη δημοσίευση στο Internationalsocialism.net, ολόκληρη η μετάφραση στο Rproject.gr