ιστορία και παράδοση

Το 1917 ήταν κυρίως μια εργατική επανάσταση. Στα δυόμισι εκατομμύρια κατοίκων της Πετρούπολης το μισό ήταν βιομηχανικοί εργάτες στην πιο συγκεντροποιημένη βιομηχανία του κόσμου. Ήταν επίσης φορείς μιας πλούσιας ιστορικής πείρας, από τις πρώτες μαζικές απεργίες και τους σοσιαλιστικούς κύκλους του 1880, μέχρι τα πρώτα Σοβιέτ του 1905, τη σκληρή πέτρινη περίοδο 1907-1911 και τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η  επέτειος των 50 χρόνων από την 21η Απρίλη του 1967 δεν συνοδεύτηκε από μια πλατιά δημόσια συζήτηση έντασης ανάλογης με το βαρύ γεγονός της κήρυξης μιας στρατιωτικής δικτατορίας, σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, που παρά τα προβλήματα και τις καθυστερήσεις της ήταν ενταγμένη στο «σταθερό» κέντρο της Δύσης, δηλαδή στο συνασπισμό των χωρών-κρατών του αναπτυγμένου καπιταλισμού στην εποχή εκείνη.

Η  Ισπανία μετά την επανάσταση ενάντια στο πραξικόπημα του στρατηγού Φράνκο τον Ιούλιο του 1936 δεν ήταν μια απλή χώρα. Ήταν ένα αντιφασιστικό ηφαίστειο που αμφισβητούσε τόσο τον στρατό του Φράνκο, όσο και την ίδια την αστική εξουσία. Η συμπλήρωση 80 χρόνων από τα γεγονότα της Βαρκελώνης τον Μάη του ’37 δίνει την αφορμή να θυμηθούμε στις πολύμορφες συγκρούσεις και τις διαμάχες της εποχής.

Ο ι εκδόσεις Red Marks παρουσιάζουν με υπερηφάνεια το βιβλίο του Βικτόρ Σερζ Έτος Ένα της Ρωσικής Επανάστασης. Είναι, κατά τη γνώμη μας, ένα βιβλίο αναφοράς για όσους θέλουν να κατανοήσουν σε βάθος αυτήν την κορυφαία «στιγμή» του 20ού αιώνα, αλλά και τη μετέπειτα εξέλιξη του καθεστώτος στη Ρωσία.

Στις 3 Γενάρη ξεκίνησε μια απεργία μεταλλεργατών στην Πετρούπολη με αφορμή τέσσερις απολύσεις. Σε λίγες μέρες η απεργία έγινε γενική και αγκάλιασε 380 εργοστάσια, η πόλη έμεινε χωρίς ρεύμα. Δεν ήταν μόνο οι απολύσεις: ο κόσμος ξαναζητούσε το ψωμί, που στερούνταν και πριν τον πόλεμο.

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ σαπίζει μέσα στο αδιέξοδο του Μνημονίου 3 που η ίδια υπέγραψε το καλοκαίρι του 2015.

Στις 25 Δεκέμβρη 1944 κι ενώ οι μάχες στους δρόμους της πρωτεύουσας είχαν κορυφωθεί με εκατοντάδες νεκρούς καθημερινά, ο Τσόρτσιλ έφτασε στην Αθήνα για συνομιλίες με τους ηγέτες της ελληνικής άρχουσας τάξης και κατέλυσε στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετανία». Κάτω από το ξενοδοχείο ο ΕΛΑΣ είχε τοποθετήσει μια τεράστια ποσότητα εκρηκτικών υλών.
Επί μέρες το επιτελείο της αντίδρασης συζητούσε πάνω σε μια μπαρουταποθήκη, που το ΚΚΕ επέλεξε να μην πυροδοτήσει. Αυτή η εικόνα δίνει μια γεύση για ολόκληρο τον χαρακτήρα της συγκυρίας που οδήγησε στη σύγκρουση των Δεκεμβριανών.

Σήμερα η εξέγερση στην Ουγγαρία του 1956 φαίνεται ένα εξαιρετικά μακρινό συμβάν, όπως και ολόκληρη η σοβιετική εποχή. Η Ουγγαρία είναι πια μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ και τον τόνο στην πολιτική ζωή δίνουν εκεί η ρατσιστική ρητορική και οι φράχτες που υψώνει η κυβέρνηση Όρμπαν απέναντι στους πρόσφυγες.

Μετά το αποτυχημένο Ιουλιανό πραξικόπημα και ειδικά από τον Σεπτέμβρη, ο Ρ. Τ.Ερντογάν αναφέρεται συχνά στη συνθήκη της Λοζάνης, υποστηρίζοντας ότι αυτή κληροδότησε προβλήματα στη σημερινή Τουρκία. Στην Αθήνα αυτές οι δηλώσεις ερμηνεύονται ως πολεμική απειλή σε βάρος της Ελλάδας και εγείρουν υστερία αντιδηλώσεων. Ωστόσο, όποιος θέλει να δει τη συνολική εικόνα, θα διαπιστώσει εύκολα ότι οι δηλώσεις Ερντογάν έχουν δύο κυρίως στόχους και αποδέκτες: τις σημερινές δυτικές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις (ως φυσική συνέχεια των τότε ιμπεριαλιστικών δυνάμεων που επέβαλαν τη συνθήκη των Σεβρών και τη Συνθήκη της Λοζάνης), αλλά και τους πολιτικούς επιγόνους εκείνων που υπέγραψαν τη Συνθήκη της Λοζάνης εκ μέρους της Τουρκίας, δηλ. τους κεμαλιστές.

Ο ι μύθοι οι σχετικοί με την καταγραφή του παρελθόντος είναι βολικοί και εύχρηστοι. Τα συμβάντα του χτες πλάθονται καταπώς εξυπηρετούν πολιτικές ανάγκες του σήμερα. Και οι ιστορικοί και πολιτικοί, που θέλουν να πατήσουν φρένο στην πορεία της Ιστορίας, να κρατήσουν στη ζωή το εκμεταλλευτικό σύστημα που έχει φάει τα ψωμιά του, αγαπούν να βρίσκουν καταφύγιο σε κατασκευασμένους μύθους.

Πριν από 80 χρόνια όλα φαίνονταν δυνατά στη Νότια Ευρώπη. Το 1936 φαινόταν πως μπορούσε να συντριβεί ο φασισμός και να αποφευχθεί ο νέος παγκόσμιος πόλεμος που πλησίαζε. Πάνω απ’ όλα όμως υπήρχε η προσδοκία πως μπορούσαν να χειραφετηθούν οι καταπιεσμένοι, να φτιάξουν έναν κόσμο αλληλεγγύης και συντροφικότητας πάνω στα ερείπια της παλιάς κοινωνίας που κατέρρεε. Και η χώρα-μοχλός που θα άλλαζε την κατεύθυνση της παγκόσμιας Ιστορίας ήταν η Ισπανία.