ιστορία και παράδοση

Την ίδια ώρα που οι εκπρόσωποι των σοσιαλιστικών κομμάτων ψήφιζαν τους πολεμικούς προϋπολογισμούς, τεράστια πλήθη πλημμύριζαν τις πλατείες των μεγάλων ευρωπαϊκών πόλεων ζητώντας να πάνε να πολεμήσουν. Η πατριωτική φρενίτιδα τον Αύγουστο του 1914 φάνηκε ότι δικαίωνε τους σοβινιστές όλων των αποχρώσεων. Η εθνική ενότητα φαινόταν να θριαμβεύει πάνω στις αρχές της ταξικής πάλης.

Έχει περάσει ακριβώς ένας αιώνας από τότε που μια ομάδα νεαρών Σέρβων εθνικιστών δολοφόνησε στο Σεράγεβο, στις 28 Ιουνίου του 1914, τον αρχιδούκα Φραγκίσκο Φερδινάνδο, διαδόχο της αυτοκρατορίας των Αψβούργων, και τη σύζυγό του Σοφία. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε τη σπίθα που άναψε την πυρκαγιά του αιματηρού Πρώτου Παγκοσμίου πολέμου. Οπως τόνισε αργότερα και ο Τρότσκι, που τότε διέμενε στη Βιέννη: «Μερικοί νεαροί Σέρβοι, σχεδόν παιδιά, δολοφονώντας τον διάδοχο του θρόνου των Αψβούργων, πυροδότησαν γεγονότα ανυπολόγιστης σημασίας. Αυτοί οι εθνικιστές και ρομαντικοί επαναστάτες περίμεναν λιγότερο από τον καθέναν τις συνέπειες της τρομοκρατικής τους πράξης».

Το εργατικό κίνημα στη χώρα μας ήταν και είναι -ακόμα και τώρα που βρίσκεται σε κρίση και οπισθοχώρηση- καταλύτης των πολικών εξελίξεων που σφράγισαν τη σύγχρονη πολιτική ιστορία.

Μετά τη δικτατορία των συνταγματαρχών (1967-1974), παρότι η πολιτική κατάσταση έχει αρχίσει να ομαλοποιείται, και ενώ επικρατεί έντονος κοινωνικός ριζοσπαστισμός, εντούτοις, οι παρεμβάσεις στο εσωτερικό των συνδικάτων εξακολουθούν να υπάρχουν.

Όπως είναι γνωστό, το επίσημο κομμουνιστικό κίνημα διασπάστηκε στην Ελλάδα την επαύριο ουσιαστικά της κήρυξης της δικτατορίας και λόγω των διαφορετικών αναγνώσεων για τις ευθύνες του ΚΚΕ στην κήρυξή της, τον Φλεβάρη του 1968.

Τα χαράματα της 25ης Απρίλη του 1974, ακούστηκε από το ραδιόφωνο της Πορτογαλίας το απαγορευμένο τραγούδι του Ζοζέ Αλφόνσο, «Grandola, Vila Morena», «Γκράντολα, πόλη σκούρα, γη της αδελφοσύνης, ο λαός είναι αυτός που προστάζει...».

«Στην πίστη του ο καθένας, ελεύθερος να ζη, στην δόξαν του πολέμου, να τρέξουμε μαζύ, Βούλγαροι κι Αρβανήτες, Αρμένοι και Ρωμιοί, Αράπηδες και άσπροι, με μια κοινή ορμή. Για την ελευθερίαν, να ζώσουμε σπαθί. Να σφάξωμεν τους λύκους, που στον ζυγόν βαστούν, και Χριστιανούς, και Τούρκους, σκληρά τους τυραννούν».
(από τον «Θούριο» του Ρήγα, 1797 )

«Όποιος κηρύσσεται υπέρ της κοινωνικής μεταρρύθμισης σε αντικατάσταση και σε αντίθεση με την κατάληψη της πολιτικής εξουσίας και της κοινωνικής επανάστασης, δεν εκλέγει στην πραγματικότητα έναν πιο ήρεμο, πιο ασφαλή και πιο βραδύ δρόμο προς τον ίδιο σκοπό, αλλά έναν διαφορετικό σκοπό…»

Η εξέγερση του Νοέμβρη του 1973 ήταν μια μεγάλη «στιγμή» στην ιστορία μας, μια «τομή» από αυτές που άλλαξαν την κατεύθυνση των εξελίξεων, που άλλαξαν τον κοινωνικό συσχετισμό δυνάμεων, που άλλαξαν ριζικά τον πολιτικό χάρτη.

Γιατί κάθε χρονιά τόση επιμονή των φασιστών και των αστικών δυνάμεων, όλων των αποχρώσεων, για τον Ι.Μεταξά και την επέτειο του Όχι; Τι ήταν τελικά ο Μεταξάς; Ήταν ο μεγάλος πατριώτης ηγέτης που οδήγησε όλο το έθνος στις κρίσιμες στιγμές του 1940;

Απόσπασμα από τον πρόλογο του Αντώνη Νταβανέλλου στο βιβλίο «Χιλή 1970-73: κυβέρνηση της Αριστεράς, κράτος και εξουσία» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις RedMarks για τη συμπλήρωση 40 χρόνων από
το πραξικόπημα του Πινοσέτ στη Χιλή.

Η υγεία του 96χρονου Νέλσον Μαντέλα βρίσκεται σε κρίσιμη κατάσταση. Η πορεία της υγείας του έχει προκαλέσει διεθνή προσοχή. Παράλληλα, ανοίγει και μια διεθνής συζήτηση για τη ζωή του, το έργο του, την κληρονομιά του.

Η Ρόζα θεωρούσε ότι η ιστορία διδάσκει. Και πραγματικά, παρακολουθώντας τις συζητήσεις, τους προβληματισμούς, τις προτάσεις, αντιμετωπίζοντας τα αδιέξοδα και τις ήττες αγώνων (όπως πρόσφατα των καθηγητών), αλλά και βλέποντας το ορμητικό ποτάμι των ανθρώπων που κατά χιλιάδες την τελευταία εβδομάδα «άφησαν τον καναπέ» για να συμπαρασταθούν στην ΕΡΤ, διαπιστώνουμε ότι τα ίδια «παλιά» προβλήματα αναζητούν λύση.

Το 1968 ήταν μια σκληρή χρονιά για τους καπιταλιστές. Σε όλες τις ηπείρους, σε δεκάδες χώρες, ένα μεγάλο κύμα διαμαρτυρίας και απελευθέρωσης απλώθηκε ανεξέλεγκτα: Λονδίνο, Βερολίνο, Μεξικό, «Άνοιξη της Πράγας», Ιαπωνία, Αργεντινή, Μαδρίτη και Βραζιλία, Άμστερνταμ και Ουρουγουάη, πόλεις των ΗΠΑ και Κωνσταντινούπολη…

Η στρατιωτική δικτατορία (21/4/1967-23/7/1974) επιβλήθηκε με τον τρόμο των τανκς, των βασανιστηρίων και των εκτελέσεων. Δεν αποτέλεσε ιστορικό παράδοξο ούτε ιδιοτροπία παραφρόνων στρατιωτικών, αλλά επιλογή της άρχουσας τάξης και κλιμάκωση της μετεμφυλιακής κρατικής και παρακρατικής τρομοκρατίας, με την κάλυψη των ιμπεριαλιστικών κέντρων της τότε εποχής.

Που οδήγησε αυτή η στρατηγική; Στην πτώση της δυναμης του ΚΚ, την ανικανότητά του ακόμα και να στηρίξει τις τεράστιες απεργίες στη ΦΙΑΤ που ηττήθηκαν, και τελικά, το 1979, στην εγκατάλειψη του ιστορικού συμβιβασμού.

Ο Τρότσκι έγραψε ότι η άνοδος του Χίτλερ στην εξουσία ήταν η μεγαλύτερη ήττα της εργατικής τάξης στην ιστορία. Ήταν μια δήλωση απλή και ουσιαστική. Πώς έγινε όμως δυνατό να πέσει αμαχητί το δυνατότερο εργατικό κίνημα του μεσοπολέμου;