ΔΑ, Τεύχος 21, Καλοκαίρι 2011

Τους μήνες που πέρασαν, ζήσαμε τις μεγάλες αραβικές εξεγέρσεις, την επιστροφή του αμερικάνικου εργατικού κινήματος στο Ουισκόνσιν, την κλιμάκωση της εργατικής αντίστασης και τα οργισμένα ξεσπάσματα της νεολαίας στην Ευρώπη, το κίνημα των «πλατειών» στην Ελλάδα και την Ισπανία. Όλες αυτές οι αντιστάσεις είναι κομμάτια ενός παγκόσμιου αγώνα ενάντια στην προσπάθεια των καπιταλιστών να φορτώσουν την κρίση στους εργαζόμενους και τη νεολαία. Το ιστορικό μέγεθος αυτών των κινητοποιήσεων και η νέα μαχητικότητα που τις χαρακτήρισε, δείχνουν πως ζούμε ένα σημείο καμπής στην κλιμάκωση της αντίστασης. 

Η γαλλική εφημερίδα «Le Monde» έγραψε απαξιωτικά για τους πολιτικούς ηγέτες της Ε.Ε. και των ΗΠΑ, χαρακτηρίζοντάς τους «τα παιδάκια που μας κυβερνούν». Γιατί η διεθνής οικονομία, με αιχμή την κρίση χρέους, δείχνει ολοένα και περισσότερο εκτός ελέγχου; Η όξυνση της κρίσης είναι θέμα ανικανότητας και κακής διαχείρισης ή υπάρχουν βαθύτεροι λόγοι που επιτείνουν το αδιέξοδο; Και τι συνέπειες έχει αυτό για μια αριστερή απάντηση στην κρίση, με βάση τα εργατικά συμφέροντα;

Η δολοφονία του 44χρονου Μανώλη Καντάρη και τα πογκρόμ των νεοναζί της Χρυσής Αυγής, με την κάλυψη των ΜΑΤ, ξανάφεραν στη δημόσια συζήτηση το «μεταναστευτικό». Οι ομοβροντίες ΜΜΕ, κυβέρνησης, δεξιάς και ΛΑΟΣ κατά των εγκληματιών «λαθρο»-μεταναστών θα περίμενε κανείς να απαντηθούν θαρραλέα σε επίπεδο κινήματος και κεντρικά πολιτικά από την Αριστερά. Αντ’ αυτού είδαμε ατολμία και υποβάθμιση του θέματος από πολλές αριστερές οργανώσεις και κόμματα. Ταυτόχρονα, ήρθαν στο φως της δημοσιότητας αναλύσεις στελεχών της Αριστεράς, που αντιλαμβάνονται τη μετανάστευση ως «πρόβλημα» και τους μετανάστες ως φορείς εγκληματικότητας.

Ένα και πλέον χρόνο μετά την ψήφιση του μνημονίου, τη μεγάλη απεργία της 5ης Μάη και μια σειρά από γενικές απεργίες και κλαδικές κινητοποιήσεις, ο απολογισμός για την αποτελεσματικότητα της αντίστασης είναι αντιφατικός: Τα συνδικάτα αποδείχτηκαν κατώτερα των περιστάσεων και δεν οργάνωσαν τους αγώνες για την ανατροπή των μέτρων. Η πραγματικότητα αυτή, μετά το τέλος της 48ωρης απεργίας στις 28-29 Ιούνη, την ψήφιση του μεσοπρόθεσμου προγράμματος και μπροστά στο νέο γύρο αναμέτρησης του εργατικού κινήματος με την κυβέρνηση, έχει ανοίξει μια έντονη συζήτηση για το πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί αυτή η κατάσταση.

«Κινδυνεύει η δημοκρατία;» ήταν ένα από τα ερωτήματα που κυριάρχησαν στον πλατύ κόσμο της Αριστεράς και των «Αγανακτισμένων» τις τελευταίες μέρες. Είχε προηγηθεί το όργιο της αστυνομικής βίας και καταστολής στο κέντρο της Αθήνας (28 και 29 Ιούνη, ημέρες που ψηφιζόταν στη βουλή το Μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα και είχαμε ταυτόχρονα την 48ωρη γενική απεργία). Αυτό το άρθρο είναι μια μικρή συμβολή στη συζήτηση που άνοιξε.

Εφτά μήνες μετά το ξέσπασμα της επανάστασης στην Τυνησία και πέντε μήνες μετά την πτώση του Μουμπάρακ, οι επαναστάσεις έχουν πια επεκταθεί σχεδόν σε όλες τις αραβικές χώρες. Στην Υεμένη, τη Συρία και το Μπαχρέιν, παρά την άγρια καταστολή και τις χιλιάδες σφαγές, οι διαδηλώσεις συνεχίζονται. Διαδηλώσεις γίνονται και στην Τυνησία, ενώ ο εμφύλιος πόλεμος εξακολουθεί να μαίνεται στη Λιβύη. Όμως, όπως υποστηρίζει ο Μουσταφά Ομάρ –ο οποίος βρέθηκε τις μέρες της εξέγερσης στο Κάιρο και στα κείμενα του οποίου βασίζεται εν πολλοίς και αυτό το άρθρο– η Αίγυπτος αξίζει τη μεγαλύτερη προσοχή, καθώς «η διαδικασία που βρίσκεται υπό εξέλιξη στη χώρα αυτή είναι μία από τις μεγαλύτερες λαϊκές επαναστάσεις στη σύγχρονη ιστορία».

Η επέμβαση του ΝΑΤΟ στη Λιβύη προκάλεσε μια πρωτοφανή διάσταση απόψεων μέσα στην Αριστερά. Μια ιμπεριαλιστική επέμβαση που εμφανιζόταν να βοηθά ένα απελευθερωτικό κίνημα ήταν λογικό να δημιουργήσει σύγχυση. Στο ένα άκρο του φάσματος υπήρξαν δυνάμεις που, ξεκινώντας από την ανάγκη να υποστηριχθεί η εξέγερση, στήριξαν την επέμβαση, κλείνοντας τα μάτια στα κίνητρα των νατοϊκών, αλλά και τις συνέπειες που θα είχε η παρέμβασή τους στην περιοχή. Στο άλλο άκρο βρέθηκαν δυνάμεις που σωστά κατήγγειλαν την επέμβαση ως ιμπεριαλιστική, αλλά καταδικάζοντας τη λιβυκή εξέγερση ως δυτική συνωμοσία και στηρίζοντας, είτε σιωπηλά είτε ανοιχτά, το δικτατορικό καθεστώς του Καντάφι.

Στις σημερινές κρίσιμες στιγμές που ζούμε, αποτελούν πολύτιμο όπλο οι επαναστατικές παραδόσεις της Αριστεράς. Με αφορμή τη δολοφονία του Τρότσκι πριν από 71 χρόνια από έναν σταλινικό πράκτορα, αναδημοσιεύουμε άρθρο του Βρετανού μαρξιστή Duncan Hallas για τη ζωή και την επαναστατική κληρονομιά του Ρώσου επαναστάτη.

Ένα από τα σημαντικότερα βιβλία της πασίγνωστης ηγέτιδας των εργατικών αγώνων στη Γερμανία και την Πολωνία, στις αρχές του 20ού αιώνα, εκδόθηκε στην ελληνική γλώσσα πριν από λίγους μήνες. Γραμμένο στη φυλακή 8 μήνες μετά την έναρξη του πολέμου (εκδόθηκε 8 μήνες αργότερα, με το ψευδώνυμο Γιούνιους), το βιβλίο δίνει τη δυνατότητα στη συγγραφέα του να εξηγήσει λεπτομερειακά τις αιτίες που οδήγησαν τους λαούς της Ευρώπης στο σφαγείο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και τη Β΄Διεθνή Ένωση των Εργατών στη μεγαλύτερη προδοσία του ευρωπαϊκού εργατικού κινήματος στην παγκόσμια ιστορία και τη συνεπαγόμενη χρεοκοπία και διάλυσή της.